Υποστηρίζει πως είναι εκείνος που έπεισε τον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να ξεκινήσει τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία.
Για τους ακροδεξιούς της χώρας του είναι ένας ήρωας, ο οποίος θέλει να επανακτήσει η Ρωσία το παλιό της μεγαλείο. Ονειρεύεται μια μεγάλη Ρωσία που θα περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και ίσως και την κεντρική Ασία. Η Ουκρανία είναι αναμφισβήτητα ένα κομμάτι της!
Το όνομά του είναι Ιγκόρ Γκίρκιν, όλη η Ρωσία όμως τον γνωρίζει ως Στρέλκοφ, που μπορεί να μεταφραστεί και ως «σκοπευτής». Μπορεί στη Δύση να αποτελεί μια τρομακτική φιγούρα, ο γεννημένος το 1970 Στρέλκοφ όμως μετατράπηκε πρόσφατα σε ήρωα για την ακροδεξιά στη Ρωσία. Είναι ένας από αυτούς που πιστεύουν πως ο Πούτιν δεν αντιδρά αρκετά δυναμικά στην ανατολική Ουκρανία. Είναι επίσης ένας από εκείνους που τρέφουν βαθύ μίσος για τους ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, όπως ο πρόσφατα δολοφονηθείς Μπόρις Νεμτσόφ.
«Ονειρεύομαι μια Ρωσία στα φυσικά της σύνορα», δηλώνει στο γερμανικό περιοδικό Spiegel. «Τουλάχιστον αυτά του 1939». Ισχυρίζεται πως ήταν εκείνος που έπεισε τον Πούτιν να επέμβει στρατιωτικά στην Ουκρανία, σε μια εποχή -όπως λέει- που το Κρεμλίνο συζητούσε ακόμη τη σωστή προσέγγιση για την κρίση στη χώρα.
«Ήμουν εκείνος που τράβηξε τη σκανδάλη του πολέμου», υπερηφανεύεται και συγκρίνει τον εαυτό του με τον σερβοβόσνιο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ, ο οποίος δολοφόνησε τον διάδοχο του αυστρο-ουγγρικού θρόνου Φραγκίσκο Φερδινάνδο το 1914, πυροδοτώντας την έναρξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου.
Στα μέσα Μαρτίου, το τρέιλερ ενός ντοκιμαντέρ προκάλεσε αντιδράσεις στη Ρωσία καθώς δείχνει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε την προσάρτηση της Κριμαίας αμέσως μετά την ανατροπή του ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Ο Στρέλκοφ, ωστόσο, υποστηρίζει πως ήταν ήδη στην Κριμαία στις 21 Φεβρουαρίου 2014, την ημέρα δηλαδή που ο Γιανουκόβιτς εγκατέλειπε το Κίεβο. Πριν από αυτό, πέρασε χρόνο στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, συγκεντρώνοντας πληροφορίες για τους μελλοντικούς εχθρούς του.
Ο αγώνας συνεχίζεται
Η μεγάλη στιγμή για εκείνον θα έρθει αργότερα. Τον Απρίλιο του 2014, ενώθηκε με ενόπλους από τη Ρωσία και προέλασε από την Κριμαία προς την επαρχειακή πόλη Σλαβιάνσκ, η οποία βρίσκεται μεταξύ των αστικών κέντρων του Ντονέτσκ και του Χαρκόβου. «Στην αρχή, κανείς εκεί δεν ήθελε να πολεμήσει», θυμάται. Ο ίδιος και οι άντρες του επιτέθηκαν σε ένα αστυνομικό τμήμα στη Σλαβιάνσκ, ενώ αργότερα έγινε «υπουργός Άμυνας» της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ. Τον περασμένο Αύγουστο, το Κρεμλίνο διέταξε την επιστροφή του στη Μόσχα, μια διαταγή που ο Στρέλκοφ δεν φαίνεται να έχει ξεπεράσει ακόμη.
Έχοντας πλέον μετακομίσει στο νέο του γραφείο που βρίσκεται σε ένα πρώην βιομηχανικό πάρκο νότια της Μόσχας, ο Στρέλκοφ συνεχίζει τον αγώνα. Ορισμένοι από τους υποστηρικτές του είναι σκυμμένοι πάνω σε οθόνες υπολογιστών, κάποια από αυτούς μάλιστα φορούν και στολές παραλλαγής όπως έκαναν και στο μέτωπο στην ανατολική Ουκρανία. Πλέον κόβουν διαφημιστικά σποτάκια και επιμελούνται δελτία Τύπου. Ένας μάλιστα φωνάζει εμφανώς εκνευρισμένος: «Πιο εύκολα μπορείς να χειριστείς έναν εκτοξευτή χειροβομβίδων από αυτόν τον υπολογιστή».
Σύμφωνα με τον Στρέλκοφ, ο νέος του αντίπαλος είναι η φιλελεύθερη αντιπολίτευση που σχεδιάζει μια φιλοδυτική επανάσταση στο μοντέλο του Κιέβου στη Μόσχα. Όταν ερωτάται αν λυπάται για τον θάνατο του δολοφονηθέντος Νεμτσόφ, ο εκπρόσωπος Τύπου του επεμβαίνει, εκφράζοντας τις ανησυχίες του για την προκλητικότητα της ερώτησης. Ο ίδιος όμως αποφασίζει να απαντήσει: «Ο Νεμτσόφ δεν είναι κανένα ταλέντο και κανένα επίτευγμα. Ήταν ένας εχθρός του ρωσικού κράτους και όλου του ρωσικού λαού». Επικροτεί, ωστόσο, τη δολοφονία του; Όχι, απαντά, διότι βλάπτει τον Πούτιν.
Πριν ακόμη κερδίσει πάνω του τα φώτα εξαιτίας του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, ο Στρέλκοφ έβλεπε και τον ίδιο τον Πούτιν ως αντίπαλο, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα ως ένα είδος «δικτάτορα της Λατινικής Αμερικής», η δύναμη του οποίου στηριζόταν στους διεφθαρμένους φίλους του. Συχνά εξαπέλυε επιθέσεις κατά του ρώσου προέδρου μέσω ρωσικών διαδικτυακών φόρουμ, γράφοντας κάποτε ότι δεν ήταν καλύτερο από την αντιπολίτευση.
Νοσταλγώντας μια σταλινική δικτατορία
Μια φωτογραφία του Πούτιν με στολή του Ναυτικού κρέμεται στο γραφείο του. Ο ίδιος ωστόσο πιστεύει ακόμη ότι ο ρώσος πρόεδρος είναι πολύ φιλελεύθερος και πολύ αδύναμος. Ο Στρέλκοφ επιθυμεί την επανασύσταση της ρωσικής αυτοκρατορίας υπό την ηγεσία ενός απολυταρχικού ηγέτη και ονειρεύεται έναν τσάρο στο πρότυπο του Στάλιν. Η ανθρωπότητα, λέει, έχει πολύ λίγη εμπειρία με τη Δημοκρατία και γι’ αυτό είναι ένας «υπερασπιστής της Ορθόδοξης μοναρχίας». Ένα πορτραίτο του τσάρου Νικόλαου Β’ στολίζει το γραφείο του.
Στη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης, το Κρεμλίνο παρείχε σημαντική ελευθερία κινήσεων σε ανθρώπους όπως ο Στρέλκοφ και η κρατική τηλεόραση διέθεσε μια πλατφόρμα σε νεοφασίστες και υποστηρικτές του Στάλιν, προκειμένου να ξετυλίξουν την οργή τους κατά της Δύσης, γράφει το γερμανικό περιοδικό. Και ο ίδιος ο Πούτιν υιοθέτησε κάποια από τα σλόγκαν τους, αναφερόμενος συχνά στον «ρωσικό κόσμο». Σύμφωνα με τον Στρέλκοφ, ο κόσμος αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και ίσως και την κεντρική Ασία. Η Ουκρανία είναι αναμφισβήτητα ένα κομμάτι αυτού του κόσμου, κατά την άποψή του. «Οι πραγματικοί αποσχιστές», υποστηρίζει, «είναι εκείνοι στο Κίεβο, γιατί θέλουν να διαχωρίσουν την Ουκρανία από τη Μόσχα».
Η ρωσική ακροδεξιά έχει μια σχέση αγάπης και μίσους με το Κρεμλίνο. Οι εθνικιστές αγαπούν τις πολεμικές εμφανίσεις του Πούτιν, αλλά τον θεωρούν ταυτόχρονο υπερβολικά διστακτικό. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν πως δουλεύει για τη Δύση! «Γιατί δεν καταστρέψαμε τον ουκρανικό στρατό τον περασμένο Σεπτέμβριο;», διερωτάται ο Στρολκόφ.
Όταν πριν από έναν χρόνο ο Στρόλκοφ εμφανίστηκε στην Ουκρανία, τα ΜΜΕ τον παρουσίασαν ως μέλος της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU. Η αλήθεια είναι όμως πιο περίπλοκη: Ο Στρόλκοφ ήταν ανώτερος αξιωματικός της ομοσπονδιακής υπηρεσίας ασφάλειας FSB στην Τσετσενία, μεταξύ άλλων.
Η Ουκρανία ήταν ο πέμπτος πόλεμος στον οποίο συμμετείχε. Στις αρχές του 1990, συμμετείχε στον πόλεμο στην Υπερδνειστερία, στηρίζοντας του φιλορώσους αποσχιστές. Υπήρξε εθελοντής και στους δύο πολέμους στην Τσετσενία, ενώ έλαβε μέρος ακόμη και στον πόλεμο στη Βοσνία, πολεμώντας υπέρ της Σερβίας.
Ρώσος... Τσε Γκεβάρα!
Η παρουσία του στην Ουκρανία αποτέλεσε -στην αρχή τουλάχιστον- ευλογία για τη ρωσική προπαγάνδα, καθώς προσέφερε ένα πρόσωπο στον πόλεμο. Η αγάπη του για τις παλιές στολές και για την αναπαράσταση περασμένων μαχών και η εκκεντρική αύρα του έχει οδηγήσει πολλούς Ρώσους να θεωρούν πως πρόκειται για ένα απλό, ιπποτικό και κυρίως μη διεφθαρμένο πρόσωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ΜΜΕ της χώρας του τον έχουν αποκαλέσει τον «Ρώσο Τσε Γκεβάρα».
Ο μηχανισμός προπαγάνδας του Κρεμλίνου μετέτρεψε τον Στρέλκοφ σε εθνικό ήρωα μέσα σε ένα σχεδόν βράδυ. Φαίνεται όμως πως οι ηγέτες της Ρωσίας δεν διαθέτουν πλέον απόλυτο έλεγχο πάνω του. Ο ίδιος έχει μετατραπεί σε ένα είδους σύμβολο για την ακροδεξιά της χώρας, η οποία τοποθετείται επικριτικά απέναντι στον Πούτιν για το γεγονός ότι δεν έχει προσαρτήσει ακόμη το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Παραμένει άγνωστο εάν αυτά τα ριζοσπαστικά στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας θα συνεχίσουν μακροπρόθεσμα να διατηρούν δεσμούς με το Κρεμλίνο.
«Ο συμβιβασμός με τη Δύση δεν είναι πλέον εφικτός», σημειώνει ο Στρέκλοφ και συμπληρώνει: «Ελπίζω ότι και ο Πούτιν το καταλαβαίνει αυτό».
Για τους ακροδεξιούς της χώρας του είναι ένας ήρωας, ο οποίος θέλει να επανακτήσει η Ρωσία το παλιό της μεγαλείο. Ονειρεύεται μια μεγάλη Ρωσία που θα περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και ίσως και την κεντρική Ασία. Η Ουκρανία είναι αναμφισβήτητα ένα κομμάτι της!
Το όνομά του είναι Ιγκόρ Γκίρκιν, όλη η Ρωσία όμως τον γνωρίζει ως Στρέλκοφ, που μπορεί να μεταφραστεί και ως «σκοπευτής». Μπορεί στη Δύση να αποτελεί μια τρομακτική φιγούρα, ο γεννημένος το 1970 Στρέλκοφ όμως μετατράπηκε πρόσφατα σε ήρωα για την ακροδεξιά στη Ρωσία. Είναι ένας από αυτούς που πιστεύουν πως ο Πούτιν δεν αντιδρά αρκετά δυναμικά στην ανατολική Ουκρανία. Είναι επίσης ένας από εκείνους που τρέφουν βαθύ μίσος για τους ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, όπως ο πρόσφατα δολοφονηθείς Μπόρις Νεμτσόφ.
«Ονειρεύομαι μια Ρωσία στα φυσικά της σύνορα», δηλώνει στο γερμανικό περιοδικό Spiegel. «Τουλάχιστον αυτά του 1939». Ισχυρίζεται πως ήταν εκείνος που έπεισε τον Πούτιν να επέμβει στρατιωτικά στην Ουκρανία, σε μια εποχή -όπως λέει- που το Κρεμλίνο συζητούσε ακόμη τη σωστή προσέγγιση για την κρίση στη χώρα.
«Ήμουν εκείνος που τράβηξε τη σκανδάλη του πολέμου», υπερηφανεύεται και συγκρίνει τον εαυτό του με τον σερβοβόσνιο εθνικιστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ, ο οποίος δολοφόνησε τον διάδοχο του αυστρο-ουγγρικού θρόνου Φραγκίσκο Φερδινάνδο το 1914, πυροδοτώντας την έναρξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου.
Στα μέσα Μαρτίου, το τρέιλερ ενός ντοκιμαντέρ προκάλεσε αντιδράσεις στη Ρωσία καθώς δείχνει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφάσισε την προσάρτηση της Κριμαίας αμέσως μετά την ανατροπή του ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Ο Στρέλκοφ, ωστόσο, υποστηρίζει πως ήταν ήδη στην Κριμαία στις 21 Φεβρουαρίου 2014, την ημέρα δηλαδή που ο Γιανουκόβιτς εγκατέλειπε το Κίεβο. Πριν από αυτό, πέρασε χρόνο στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, συγκεντρώνοντας πληροφορίες για τους μελλοντικούς εχθρούς του.
Ο αγώνας συνεχίζεται
Η μεγάλη στιγμή για εκείνον θα έρθει αργότερα. Τον Απρίλιο του 2014, ενώθηκε με ενόπλους από τη Ρωσία και προέλασε από την Κριμαία προς την επαρχειακή πόλη Σλαβιάνσκ, η οποία βρίσκεται μεταξύ των αστικών κέντρων του Ντονέτσκ και του Χαρκόβου. «Στην αρχή, κανείς εκεί δεν ήθελε να πολεμήσει», θυμάται. Ο ίδιος και οι άντρες του επιτέθηκαν σε ένα αστυνομικό τμήμα στη Σλαβιάνσκ, ενώ αργότερα έγινε «υπουργός Άμυνας» της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ. Τον περασμένο Αύγουστο, το Κρεμλίνο διέταξε την επιστροφή του στη Μόσχα, μια διαταγή που ο Στρέλκοφ δεν φαίνεται να έχει ξεπεράσει ακόμη.
Έχοντας πλέον μετακομίσει στο νέο του γραφείο που βρίσκεται σε ένα πρώην βιομηχανικό πάρκο νότια της Μόσχας, ο Στρέλκοφ συνεχίζει τον αγώνα. Ορισμένοι από τους υποστηρικτές του είναι σκυμμένοι πάνω σε οθόνες υπολογιστών, κάποια από αυτούς μάλιστα φορούν και στολές παραλλαγής όπως έκαναν και στο μέτωπο στην ανατολική Ουκρανία. Πλέον κόβουν διαφημιστικά σποτάκια και επιμελούνται δελτία Τύπου. Ένας μάλιστα φωνάζει εμφανώς εκνευρισμένος: «Πιο εύκολα μπορείς να χειριστείς έναν εκτοξευτή χειροβομβίδων από αυτόν τον υπολογιστή».
Σύμφωνα με τον Στρέλκοφ, ο νέος του αντίπαλος είναι η φιλελεύθερη αντιπολίτευση που σχεδιάζει μια φιλοδυτική επανάσταση στο μοντέλο του Κιέβου στη Μόσχα. Όταν ερωτάται αν λυπάται για τον θάνατο του δολοφονηθέντος Νεμτσόφ, ο εκπρόσωπος Τύπου του επεμβαίνει, εκφράζοντας τις ανησυχίες του για την προκλητικότητα της ερώτησης. Ο ίδιος όμως αποφασίζει να απαντήσει: «Ο Νεμτσόφ δεν είναι κανένα ταλέντο και κανένα επίτευγμα. Ήταν ένας εχθρός του ρωσικού κράτους και όλου του ρωσικού λαού». Επικροτεί, ωστόσο, τη δολοφονία του; Όχι, απαντά, διότι βλάπτει τον Πούτιν.
Πριν ακόμη κερδίσει πάνω του τα φώτα εξαιτίας του πολέμου στην ανατολική Ουκρανία, ο Στρέλκοφ έβλεπε και τον ίδιο τον Πούτιν ως αντίπαλο, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα ως ένα είδος «δικτάτορα της Λατινικής Αμερικής», η δύναμη του οποίου στηριζόταν στους διεφθαρμένους φίλους του. Συχνά εξαπέλυε επιθέσεις κατά του ρώσου προέδρου μέσω ρωσικών διαδικτυακών φόρουμ, γράφοντας κάποτε ότι δεν ήταν καλύτερο από την αντιπολίτευση.
Νοσταλγώντας μια σταλινική δικτατορία
Μια φωτογραφία του Πούτιν με στολή του Ναυτικού κρέμεται στο γραφείο του. Ο ίδιος ωστόσο πιστεύει ακόμη ότι ο ρώσος πρόεδρος είναι πολύ φιλελεύθερος και πολύ αδύναμος. Ο Στρέλκοφ επιθυμεί την επανασύσταση της ρωσικής αυτοκρατορίας υπό την ηγεσία ενός απολυταρχικού ηγέτη και ονειρεύεται έναν τσάρο στο πρότυπο του Στάλιν. Η ανθρωπότητα, λέει, έχει πολύ λίγη εμπειρία με τη Δημοκρατία και γι’ αυτό είναι ένας «υπερασπιστής της Ορθόδοξης μοναρχίας». Ένα πορτραίτο του τσάρου Νικόλαου Β’ στολίζει το γραφείο του.
Στη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης, το Κρεμλίνο παρείχε σημαντική ελευθερία κινήσεων σε ανθρώπους όπως ο Στρέλκοφ και η κρατική τηλεόραση διέθεσε μια πλατφόρμα σε νεοφασίστες και υποστηρικτές του Στάλιν, προκειμένου να ξετυλίξουν την οργή τους κατά της Δύσης, γράφει το γερμανικό περιοδικό. Και ο ίδιος ο Πούτιν υιοθέτησε κάποια από τα σλόγκαν τους, αναφερόμενος συχνά στον «ρωσικό κόσμο». Σύμφωνα με τον Στρέλκοφ, ο κόσμος αυτός θα πρέπει να περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και ίσως και την κεντρική Ασία. Η Ουκρανία είναι αναμφισβήτητα ένα κομμάτι αυτού του κόσμου, κατά την άποψή του. «Οι πραγματικοί αποσχιστές», υποστηρίζει, «είναι εκείνοι στο Κίεβο, γιατί θέλουν να διαχωρίσουν την Ουκρανία από τη Μόσχα».
Η ρωσική ακροδεξιά έχει μια σχέση αγάπης και μίσους με το Κρεμλίνο. Οι εθνικιστές αγαπούν τις πολεμικές εμφανίσεις του Πούτιν, αλλά τον θεωρούν ταυτόχρονο υπερβολικά διστακτικό. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν πως δουλεύει για τη Δύση! «Γιατί δεν καταστρέψαμε τον ουκρανικό στρατό τον περασμένο Σεπτέμβριο;», διερωτάται ο Στρολκόφ.
Όταν πριν από έναν χρόνο ο Στρόλκοφ εμφανίστηκε στην Ουκρανία, τα ΜΜΕ τον παρουσίασαν ως μέλος της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU. Η αλήθεια είναι όμως πιο περίπλοκη: Ο Στρόλκοφ ήταν ανώτερος αξιωματικός της ομοσπονδιακής υπηρεσίας ασφάλειας FSB στην Τσετσενία, μεταξύ άλλων.
Η Ουκρανία ήταν ο πέμπτος πόλεμος στον οποίο συμμετείχε. Στις αρχές του 1990, συμμετείχε στον πόλεμο στην Υπερδνειστερία, στηρίζοντας του φιλορώσους αποσχιστές. Υπήρξε εθελοντής και στους δύο πολέμους στην Τσετσενία, ενώ έλαβε μέρος ακόμη και στον πόλεμο στη Βοσνία, πολεμώντας υπέρ της Σερβίας.
Ρώσος... Τσε Γκεβάρα!
Η παρουσία του στην Ουκρανία αποτέλεσε -στην αρχή τουλάχιστον- ευλογία για τη ρωσική προπαγάνδα, καθώς προσέφερε ένα πρόσωπο στον πόλεμο. Η αγάπη του για τις παλιές στολές και για την αναπαράσταση περασμένων μαχών και η εκκεντρική αύρα του έχει οδηγήσει πολλούς Ρώσους να θεωρούν πως πρόκειται για ένα απλό, ιπποτικό και κυρίως μη διεφθαρμένο πρόσωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα ΜΜΕ της χώρας του τον έχουν αποκαλέσει τον «Ρώσο Τσε Γκεβάρα».
Ο μηχανισμός προπαγάνδας του Κρεμλίνου μετέτρεψε τον Στρέλκοφ σε εθνικό ήρωα μέσα σε ένα σχεδόν βράδυ. Φαίνεται όμως πως οι ηγέτες της Ρωσίας δεν διαθέτουν πλέον απόλυτο έλεγχο πάνω του. Ο ίδιος έχει μετατραπεί σε ένα είδους σύμβολο για την ακροδεξιά της χώρας, η οποία τοποθετείται επικριτικά απέναντι στον Πούτιν για το γεγονός ότι δεν έχει προσαρτήσει ακόμη το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Παραμένει άγνωστο εάν αυτά τα ριζοσπαστικά στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας θα συνεχίσουν μακροπρόθεσμα να διατηρούν δεσμούς με το Κρεμλίνο.
«Ο συμβιβασμός με τη Δύση δεν είναι πλέον εφικτός», σημειώνει ο Στρέκλοφ και συμπληρώνει: «Ελπίζω ότι και ο Πούτιν το καταλαβαίνει αυτό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου