Πώς αντιμετωπίζονται οι κιρσοί στην εγκυμοσύνη

Επιβαρυντική η εγκυμοσύνη για γυναίκες με προδιάθεση.Ο τρόπος με τον οποίο μία εγκυμοσύνη οδηγεί στην εμφάνιση κιρσών είναι αποτέλεσμα μηχανικών και ορμονικών παραγόντωΗ έβδομη κατά σειρά αιτία επίσκεψης σε γιατρό κατατάσσεται η φλεβική ανεπάρκεια, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ. Αν και επηρεάζει κατά ίσο ποσοστό άνδρες και γυναίκες (40%), οι περισσότερες γυναίκες συσχετίζουν την εμφάνιση κιρσών με την εγκυμοσύνη. Πράγματι, μελέτες έδειξαν συχνότερη εμφάνιση κιρσών σε γυναίκες με παιδιά, ενώ το 8 – 20% των γυναικών πρωτοεμφανίζουν κιρσούς κατά την εγκυμοσύνη. Επίσης, φαίνεται ότι ο αριθμός των γυναικών που έχουν κιρσούς αυξάνει με τον αριθμό των κυήσεων.

Όπως μας εξηγεί ο αγγειοχειρουργός Αναστάσιος Χρονόπουλος, PhD, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, ο τρόπος με τον οποίο μία εγκυμοσύνη οδηγεί στην εμφάνιση κιρσών είναι αποτέλεσμα μηχανικών και ορμονικών παραγόντων. Συγκεκριμένα:

Μηχανικά – κυκλοφορικά αίτια

Η μήτρα μέχρι τη δωδέκατη εβδομάδα της κύησης παραμένει πυελικό όργανο. Σε πλήρη κύηση όμως μεταβάλλεται σε ένα ενδοκοιλιακό όργανο χωρίς σημαντικά στοιχεία στήριξης, ενώ μεγαλώνοντας πιέζει όλο και περισσότερο τα λοιπά ενδοκοιλιακά όργανα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα από την 20η εβδομάδα της κύησης η κάτω κοίλη να πιέζεται σε σημαντικό βαθμό – μέχρι σχεδόν πλήρους απόφραξης στην κατακεκλιμένη θέση – ενώ παράλληλα ελαχιστοποιείται η επίδραση των αναπνευστικών κινήσεων στη ροή του αίματος στην κάτω κοίλη. Έτσι εμποδίζεται η φλεβική επιστροφή από τα κάτω άκρα στην καρδιά και η πίεση στην κοίλη φλέβα αυξάνει. Η πίεση αυτή, με δεδομένο ότι το 75% των ανθρώπων δεν έχουν καμία βαλβίδα στις λαγόνιες φλέβες, μεταφέρεται στις μηριαίες φλέβες οι οποίες αναγκάζονται να λειτουργούν συνέχεια υπό μεγάλες πιέσεις.

Πέρα από αυτό το καθαρά μηχανικό κώλυμα, υπάρχει αύξηση των πιέσεων συνεπεία κυκλοφορικών μεταβολών. Η αιματική ροή στην μήτρα δεκαπλασιάζεται – από 60ml/min σε 600 ml/min. Έτσι πολλαπλασιάζεται και η ποσότητα του φλεβικού αίματος που πρέπει να περάσει από την κάτω κοίλη. Η αύξηση αυτή του όγκου αίματος συμβάλλει στην περαιτέρω αύξηση της πίεσης στις φλέβες των κάτω άκρων.

Ορμονικά αίτια

Πέρα από τα μηχανικά και κυκλοφορικά αίτια αύξησης της φλεβικής πίεσης φαίνεται ότι ρόλο παίζουν και οι ορμόνες – οιστρογόνα και προγεστερόνη. Από μελέτες που έχουν γίνει παρατηρείται μια μεταβολή στο αγγειακό τοίχωμα τέτοια που έχει σαν σκοπό να «χαλαρώσει» τα αγγεία. Παρόμοιες αλλαγές παρατηρήθηκαν και σε πειραματόζωα σε κατάσταση εγκυμοσύνης, ενώ έλειπαν σε μη έγκυα ζώα. Φαίνεται ότι αυτές οι αλλαγές έχουν σαν σκοπό να προετοιμάσουν το κυκλοφορικό σύστημα της εγκύου για να χειριστεί την αύξηση του ενδαγγειακού όγκου, που είναι κατά πολύ αυξημένος. Έτσι όμως οι φλέβες γίνονται περισσότερο διαστατές και ευένδοτες. Λόγω των ανωτέρω οι φλέβες των κάτω άκρων αφ’ ενός μεν παρουσιάζουν αυξημένες πιέσεις, αφ’ ετέρου δε χάνουν τη φυσιολογική τους ελαστικότητα. Έτσι, εάν υπάρχει κάποια προδιάθεση, τότε ευνοείται η εμφάνιση κιρσών και βέβαια η κατάσταση επιδεινώνεται μετά από κάθε εγκυμοσύνη.

Διάγνωση - Αντιμετώπιση

Η διάγνωση είναι απλή. Αρκεί μία εξέταση από τον αγγειοχειρουργό, ενώ για πληρέστερη εξέταση γίνεται υπερηχογραφική μελέτη του φλεβικού δικτύου των κάτω άκρων. Η αγωγή σε περιπτώσεις κιρσών στην εγκυμοσύνη είναι κατά κανόνα συντηρητική. Ένα ειδικό ελαστικό καλσόν είναι συνήθως αρκετό να αντιμετωπισθούν τα συμπτώματα της φλεβικής ανεπάρκειας (πόνος, κνησμός, αίσθημα βάρους, οίδημα). Η ελαστικότητα του καθορίζεται σε σχέση με την κλινική εικόνα και το στάδιο των κιρσών.

Παράλληλα θα πρέπει η έγκυος να ακολουθεί καθημερινά ορισμένους απλούς κανόνες. Θα πρέπει να αποφεύγει την ορθοστασία, να φορά παπούτσια με τακούνι ύψους 2-3 εκ., να ασκείται ή τουλάχιστον να περπατάει, να αποφεύγει να κάθεται για πολύ ώρα και να έχει το κάτω μέρος του κρεβατιού υψωμένο κατά 5 – 10 εκ. Επίσης θα πρέπει να κοιμάται στο αριστερό πλευρό της έτσι ώστε να ελαττώνει την πίεση της μήτρας στην κάτω κοίλη φλέβα. Η λογική αύξηση του βάρους και η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος είναι κανόνες γενικότερης σημασίας. Έτσι και τα συμπτώματα είναι ηπιότερα αλλά και κίνδυνος φλεβοθρόμβωσης περιορίζεται.

Από φαρμακευτικής πλευράς, κανένα από τα λεγόμενα «φλεβοτονικά» σκευάσματα δεν είναι απαραίτητο και δεν θα πρέπει να δίνονται κατά την εγκυμοσύνη. Η σκληροθεραπεία ή η χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να αποφεύγεται εκτός και κριθεί απολύτως αναγκαία, όπως σε περίπτωση θρομβοφλεβίτιδας με επέκταση προς το εν τω βάθει φλεβικό δίκτυο. Η χειρουργική επέμβαση, όπου αυτή κρίνεται αναγκαία, θα πρέπει να αναβάλλεται για διάστημα 4 – 6 μηνών μετά τον τοκετό και να προηγείται μιας επόμενης εγκυμοσύνης.

Γενικά, η εγκυμοσύνη αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για τις γυναίκες με προδιάθεση εμφάνισης κιρσών για λόγους ορμονικούς και μηχανικούς. Η αντιμετώπιση τους κατά τη διάρκεια της κύησης είναι κατά κανόνα συντηρητική και σε εξαιρέσεις μπορεί να είναι χειρουργική. Στις περιπτώσεις όμως ύπαρξης εκτεταμένων κιρσών, ο Δρ. Α. Χρονόπουλος συμβουλεύει τις γυναίκες να προχωρούν σε χειρουργική αντιμετώπισή τους πριν από μια προγραμματισμένη εγκυμοσύνη, ενώ σε περίπτωση θρόμβωσης να ελέγχεται η πιθανότητα θρομβοφιλίας και να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα σε νέα εγκυμοσύνη.