Παράλληλα όμως, χρειάζονται απαραίτητα και κάποιες ρουτίνες, όπως ο ύπνος, το φαγητό, η μελέτη, που τα βοηθούν να μπουν σε μια τάξη, αλλά και να μειώσουν το χάος, την ένταση και την κούραση της καθημερινότητας.
Οι καθημερινές ρουτίνες, τα “τυπικά”, λειτουργούν κατά κανόνα καθησυχαστικά. Βοηθούν τα παιδιά να γνωρίζουν τι να περιμένουν και πώς να εξηγούν τον κόσμο που τα περιβάλλει. Ρουτίνες που δημιουργούν τις συνήθειες.
Τα μικρά παιδιά περιγράφονται συχνά ως “ άνθρωποι της συνήθειας”, επειδή οι επαναλήψεις, οι ρουτίνες, η γνώση αυτού που πρόκειται να συμβεί, ενισχύουν τα συναισθήματα της ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
Σε έρευνες έχει αποδειχθεί ότι σε μια οικογένεια που έχει οργάνωση, που εφαρμόζει, στην καθημερινότητά της, κάποιες τυπικές διαδικασίες, όπως π.χ. το φαγητό, ο ύπνος, το μπάνιο, η μελέτη, η ψυχαγωγία κ.λπ., τα παιδιά δέχονται θετική επίδραση, έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο και υποβοηθούνται στη γενική τους ανάπτυξή.
Ημερήσιο πρόγραμμα
Το πρόγραμμα και οι ρουτίνες βοηθούν την οικογένεια να λειτουργήσει καλύτερα, να έχει την ευελιξία να αντιμετωπίσει τυχόν δυσκολίες και προβλήματα, χωρίς κρίσεις και αποδιοργάνωση. Βοηθούν επίσης τα παιδιά που χρειάζονται ένα σταθερό ημερήσιο πρόγραμμα.
Ένα πρόγραμμα που να περιλαμβάνει διάφορες «σταθερές», όπως το πρωινό ξύπνημα, το σχολείο, το μεσημεριανό φαγητό, οι δραστηριότητες εκτός σπιτιού, η μελέτη, το μπάνιο, το βραδινό φαγητό, η ώρα του ύπνου. Οι σταθερές αυτές βοηθούν το παιδί να αρχίσει σιγάσιγά να οργανώνει το χρόνο του, γνωρίζοντας παράλληλα πότε έχει ελεύθερο χρόνο, για να “ χαζουρέψει”, να κάνει κάτι δικό του.
Η κάθε οικογένεια μπορεί βέβαια να ακολουθήσει τις δικές της τυπικές διαδικασίες, οι οποίες όμως πρέπει να είναι σταθερές, ιδίως σε ό,τι αφορά το πρωινό ξύπνημα, το φαγητό, τη μελέτη, τον ύπνο κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία του παιδιού, αλλά και τις ανάγκες της οικογένειας. Για να εξασφαλίσουμε την τάξη στην οικογένεια, το πρόγραμμα πρέπει να οργανώνεται και να εφαρμόζεται με την εμπλοκή και συνδρομή και των δυο γονιών. Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι τα παιδιά, ακόμη και τα πολύ μικρά, είναι σε θέση να αντιληφθούν και, κατά συνέπεια, να ακολουθήσουν τις ρουτίνες της οικογένειας.
Όπως ήδη αναφέραμε, κάθε οικογένεια μπορεί να ακολουθήσει το δικό της πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα όμως που δε θα αποκλείει την κάθε ελαστικότητα. Σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί κάποια “παραβίαση” της ρουτίνας, προκειμένου να ανταποκριθούμε σε κάτι έκτακτο, όπως για παράδειγμα μια γιορτή ή μια ασθένεια, ένας τραυματισμός, ένα έκτακτο ταξίδι ή ακόμα μια μετακίνηση της οικογένειας, οτιδήποτε εκτός προγράμματος. Βέβαια, οι παραβιάσεις πρέπει να αποτελούν την εξαίρεση και όχι το κανόνα. Πρέπει επίσης να εξυπηρετούν πραγματικές ανάγκες και όχι την ιδιότροπη, απαιτητική και εγωιστική συμπεριφορά των παιδιών μας.
Όπως επίσης αναφέραμε, για να λειτουργήσει ένα πρόγραμμα στην οικογένεια, χρειάζεται η ενεργητική εμπλοκή και των δυο γονιών. Μεταξύ άλλων, πρέπει να θυσιάσουν λίγο ύπνο, για να ξυπνήσουν νωρίτερα το πρωί ή να περιορίσουν την απογευματινή τους έξοδο σε κάποια χρονικά πλαίσια, έτσι ώστε να βρίσκονται έγκαιρα στο σπίτι για το βραδινό μπάνιο, φαγητό και τον ύπνο.
Πρωινό ξύπνημα
Για να έχουμε ένα πρωινό ξύπνημα, όσο το δυνατό πιο ευχάριστο, θα ήταν χρήσιμο για μας τους γονείς:
- Να ξυπνούμε λίγο νωρίτερα.
- Να χρησιμοποιούμε ένα ραδιόφωνο-ξυπνητήρι, ρυθμισμένο σε ένα σταθερό ραδιοφωνικό πρόγραμμα.
- Να ανοίγουμε την πόρτα του δωματίου του παιδιού.
- Να ετοιμάζουμε το πρόγευμα.
- Να δίνουμε πέντε λεπτά στον εαυτό μας, για ένα ρόφημα, πριν ξυπνήσουμε τα παιδιά. Αυτό θα μας βοηθήσει να χειριστούμε τις καταστάσεις που θα προκύψουν με μεγαλύτερη ηρεμία.
- Να καλούμε ήρεμα το παιδί να ξυπνήσει, χωρίς να το κάνουμε να νοιώθει ότι το προστάζουμε. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να χρησιμοποιήσουμε τις φράσεις: «Είναι ώρα», «το ξυπνητήρι χτύπησε».
- Να πηγαίνουμε στη συνέχεια κοντά του, δίνοντάς του ένα φιλί και λέγοντας χαμηλόφωνα: «Αγαπημένε/η μου, το πρόγευμα είναι έτοιμο», «οι φρυγανιές θα κρυώσουν» κ.λπ. Χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις που μας αντιπροσωπεύουν, που είναι μέσα στην καθημερινότητά μας.
Μεσημεριανό φαγητό
Το μεσημεριανό φαγητό είναι πολύ σημαντικό για τη λειτουργικότητα της οικογένειας. Το παιδί πρέπει να μάθει ότι καθόμαστε στο τραπέζι σε μια σταθερή ώρα της ημέρας. Η ώρα, αν είναι δυνατό, πρέπει να συμπίπτει με το χρόνο που επιστρέφει από το σχολείο.
Κατά το γεύμα ακολουθούμε μια διαδικασία που προετοιμάζει το παιδί, όπως το στρώσιμο του τραπεζιού και το πλύσιμο των χεριών. Η φράση «το φαγητό είναι έτοιμο» μπορεί να δίνει το σύνθημα ότι πάμε στο τραπέζι. Είναι σημαντικό:
- Να τρώμε στο τραπέζι και όχι στο καθιστικό ή στο δωμάτιό μας.
- Ένας τουλάχιστον από τους γονείς να τρώει με το παιδί.
- Αν αυτό είναι αδύνατο, διευθετούμε, ώστε στο τραπέζι να υπάρχει κάποιος άλλος ενήλικας, ο οποίος το φροντίζει.
Μελέτη
Η μελέτη είναι καλό να γίνεται σε σταθερή ώρα του απογεύματος. Αν είναι δυνατό, πρέπει να ολοκληρώνεται, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες, πριν το παιδί αρχίσει το παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες.
Είναι επίσης χρήσιμο η μελέτη να γίνεται σε ένα σταθερό χώρο, συνήθως στο δωμάτιο του παιδιού ή, αν υπάρχει, στο γραφείο του.
Διάθεση χρόνου για το παιδί μας
Το παιδί έχει ανάγκη από την προσοχή μας. Μια σταθερή ώρα κατά την οποία μπορούμε να παίξουμε , να κουβεντιάσουμε, να διασκεδάσουμε με το παιδί μας είναι στοιχεία απαραίτητα, για να κτίσουμε μια καλή σχέση μαζί του.
Αυτό που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι αυτή η ώρα ανήκει αποκλειστικά στο παιδί μας. Αποφεύγουμε να ασχολούμαστε με θέματα της δικής μας καθημερινότητας, όπως π.χ. να μιλούμε στο τηλέφωνο ή να διευθετούμε επισκέψεις στο σπίτι μας.
Ετοιμασία για το βραδινό ύπνο
Όπως και για τις προηγούμενες δραστηριότητες της ημέρας, μια σταθερή διαδικασία για το κλείσιμο της μέρας βοηθά το παιδί να χαλαρώσει και να προετοιμαστεί για το βραδινό ύπνο.
Η επιστροφή στο σπίτι από τις απογευματινές δραστηριότητες, το τέλειωμα του παιχνιδιού σε συνδυασμό με την τακτοποίηση των παιχνιδιών, το μπάνιο, οι πιτζάμες, το βραδινό φαγητό, το διάβασμα του παραμυθιού, πρέπει να γίνονται καθημερινά, σε σταθερό χρόνο και με τη σειρά που εμείς θα έχουμε αποφασίσει.
Η ώρα του βραδινού ύπνου πρέπει να είναι σταθερή, αναπροσαρμοζόμενη προς την ηλικία του παιδιού. Σίγουρα, το παιδί των 2 χρόνων θα πάει για ύπνο νωρίτερα από το παιδί των 9 χρόνων, που κι αυτό με τη σειρά του θα πάει για ύπνο νωρίτερα από τους γονείς του.
Διακοπές
Οι διακοπές είναι πάντα αναγκαίες, όπως αναγκαία είναι και η αλλαγή του ρυθμού και του προγράμματος. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι κατά τις διακοπές δεν έχουμε κανένα πρόγραμμα.
Το πρόγραμμα αυτό μπορεί να διαφέρει, λιγότερο ή περισσότερο, από το καθημερινό πρόγραμμα. Η ώρα του ύπνου μπορεί να ρυθμιστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε η οικογένεια να έχει περισσότερο χρόνο για διασκέδαση και κοινές δραστηριότητες. Ανάλογα προσαρμόζονται οι ώρες του πρωινού ξυπνήματος και του μεσημεριανού φαγητού.
Τέτοιες αλλαγές είναι αναγκαίες, έτσι ώστε το παιδί να νιώσει τη διαφορά μεταξύ διακοπών και της καθημερινότητας σε σχολική περίοδο, με μια όμως προϋπόθεση: Δεν θα καταργήσουμε κάθε τάξη και κάθε πρόγραμμα. Απλά, αναπροσαρμόζουμε το πρόγραμμα, εφαρμόζοντας πρόγραμμα διακοπών.
Να θυμάστε ότι…
Το πρόγραμμα και οι μικρές καθημερινές ρουτίνες βοηθούν την οικογένεια να λειτουργεί καλύτερα σε ένα περιβάλλον ευχάριστο και ασφαλές.
Σε κάθε περίπτωση λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία των παιδιών και τις διαφορετικές τους ανάγκες.
Το πρόγραμμα και οι ρουτίνες βοηθούν στην καλύτερη ανάπτυξη των παιδιών, βοηθούν όμως και τους γονείς να έχουν λίγο ελεύθερο χρόνο ως άτομα και ως ζευγάρι.
Δώρα Παπαγεωργίου, Κλινική Ψυχολόγος - www.paidiatros.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου