Ένα πείραμα αγάπης στην «πόλη του μίσους»

Η ξενοφοβική Χόγιερσβερντα ανοίγει την αγκαλιά της στους πρόσφυγες

Ήταν Σεπτέμβρης του 1991 όταν η Χόγιερσβερντα γινόταν πρωτοσέλιδο στον διεθνή Τύπο για τις βίαιες ξενοφοβικές επιθέσεις ακροδεξιών
κατοίκων της σε βάρος προσφύγων και μεταναστών, διεκδικώντας τον τίτλο της πρώτης «ελεύθερης από ξένους» γερμανικής πόλης. Η «πόλη του μίσους», όπως έχει χαρακτηριστεί, αντιμέτωπη πλέον με την εγκατάλειψη και τη «γήρανση», επιχειρεί σήμερα ένα τολμηρό πείραμα απομάκρυνσης από το σκοτεινό της παρελθόν.

Είκοσι τέσσερα χρόνια μετά την εβδομάδα βίας του συγκλόνισε τη χώρα και τη διεθνή κοινή γνώμη, η Χόγιερσβερντα επανέρχεται στη δημοσιότητα, διεκδικώντας ένα νέο προφίλ. Ο μεγαλύτερος εργοδότης της πόλης είναι ένα νοσοκομείο 440 κλινών, που απασχολεί 131 γιατρούς. Οι 50 από αυτούς προέρχονται από 16 διαφορετικές χώρες. Μέρος του «πειράματος» αποτελεί και ένας ξενώνας προσφύγων, που φιλοξενεί περίπου 130 αιτούντες άσυλο.

Το σκοτεινό παρελθόν

Τον Σεπτέμβριο του 1991, δύο περίπου χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, μια ομάδα ακροδεξιών, οπλισμένη με βόμβες μολότοφ, πυρομαχικά, πέτρες και μίσος, επιτέθηκε εναντίον ενός ξενώνα μεταναστών εργατών και αιτούντων άσυλο στη Χόγιερσβερντα, τρομοκρατώντας τους ενοίκους του επί πέντε ολόκληρες ημέρες.



Οι επιθέσεις έγιναν πρωτοσέλιδα στον διεθνή Τύπο, όχι μόνο εξαιτίας της έξαρσης της ξενοφοβίας σε μια περιοχή που αποτελούσε τμήμα της Ανατολικής Γερμανίας, αλλά και επειδή οι κάτοικοι της πόλης όχι μόνο δεν αντέδρασαν, αλλά κάποιοι επικρότησαν τα θλιβερά συμβάντα. Η αστυνομία, ανίκανη να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο, αναγκάστηκε να απομακρύνει η ίδια τους μετανάστες που προέρχονταν από τη Μοζαμβίκη, το Βιετνάμ και την ανατολική Ευρώπη.


23 Σεπτεμβρίου 1991: Αφρικανοί ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν τη Χόγιερσβερντα. Κατά την αποχώρησή τους, κάτοικοι χειροκροτούσαν, φωνάζοντας πως θέλουν μια πόλη «ελεύθεροι από ξένους»


«Γιατί μας μισείτε; SOS!» γράφει το πανό τον εργατών από το Βιετνάμ (23 Σεπτεμβρίου 1991)

Τα επεισόδια επεκτάθηκαν και σε άλλες γερμανικές πόλεις. Στο Ρόστοκ, ένας άλλος ξενώνας υποδοχής αιτούντων άσυλο βρέθηκε στο στόχαστρο, ενώ στις πόλεις Ζόλινγκεν και Μοελν συνολικά οκτώ άνθρωποι τουρκικής καταγωγής έχασαν τη ζωή τους όταν ακροδεξιοί πυρπόλησαν τα σπίτια τους.

Τα εγκλήματα μίσους του 1991 στιγμάτισαν τη Χόγιερσβερντα, η οποία παλεύει σήμερα να επιβιώσει αντιμέτωπη με την παρακμή και την εγκατάλειψη. Με την κατάρρευση του κομουνισμού, οι θέσεις εργασίας άρχισαν να εξαφανίζονται, οι νέοι την εγκατέλειψαν και η πόλη άρχισε να γερνάει. Ως μέρος της Ανατολικής Γερμανίας, η πόλη φιλοξενούσε περίπου 70.000 κατοίκους. Ο σημερινός πληθυσμός της ανέρχεται σε 35.000 κατοίκους, το ένα τρίτο του οποίου είναι ηλικίας 65 ετών και άνω.

Γυρίζοντας σελίδα

Άνθρωποι που επιμένουν να παραμένουν στην «τοξική» γερμανική πόλη με το θλιβερό παρελθόν, επιχειρούν να διαμορφώσουν σήμερα το καινούργιο πρόσωπο της Χόγιερσβερντα, αποτινάσσοντας τον τίτλο της «πόλης του μίσους». Το νέο πείραμα που βρίσκεται σε εξέλιξη αποτελεί ένα τεστ για την ανεκτικότητα ολόκληρης της χώρας, την ώρα που η ισλαμοφοβία του κινήματος Pegida συγκλονίζει τη Γερμανία.



Στη Χόγιερσβερντα λειτουργεί ένα νοσοκομείο που διαθέτει 440 κλίνες, στο οποίο εργάζονται 131 γιατροί. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εργοδότη της πόλης, οι διαχειριστές του οποίου έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα πείραμα για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να υπολειτουργήσει: προσλαμβάνουν ξένους γιατρούς για την κάλυψη των κενών θέσεων. Σήμερα ένας στους τρεις γιατρούς δεν είναι Γερμανός. Γιατροί και νοσηλευτές από την ανατολική Ευρώπη, τον μουσουλμανικό κόσμο και την Αφρική βοηθούν στη μεταμόρφωση της πόλης.

Ο διευθύνων σύμβουλος του νοσοκομείου, Αντρέας Γκράλεμαν, ανέλαβε τη διοίκησή του το 2006. Ο 61χρονος πολιτικός μηχανικός άρχισε να δουλεύει την περίοδο που η κλινική αδυνατούσε ακόμη και να πληρώσει τους μισθούς των εργαζομένων της. Ολόκληρες πτέρυγες του νοσοκομείου είχαν εγκαταλειφθεί, οι γιατροί είχαν φύγει και νέοι αρνούνταν να τους αντικαταστήσουν. «Είναι ξεκάθαρο ότι οι γερμανοί γιατροί έχουν πρόβλημα με τη Χόγιερσβερντα», εξηγεί στο Spiegel. Γι’ αυτό τον λόγο αποφάσισε να προσλάβει ξένους γιατρούς. Χωρίς τους γιατρούς από την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Πολωνία και τη Μέση Ανατολή, πιθανότατα το νοσοκομείο θα έκλεινε, σημειώνει.

Ο 36χρονος γιατρός Ταρίκ Γκαλίλ από το Σουδάν ήταν 12 χρονών όταν έφτασε στη Γερμανία, λόγω του εμφυλίου πολέμου στη χώρα του, και πρωτοάκουσε για τη Χόγιερσβερντα. Παρά την υπόσχεση που έδωσε τότε στη μητέρα του να μην πατήσει ποτέ στην ξενοφοβική πόλη, σήμερα ζει εκεί με τα δύο του παιδιά. Την ημέρα της άφιξής του, όταν ζήτησε οδηγίες για να φτάσει από τον σιδηροδρομικό σταθμό στο νοσοκομείο, βρέθηκε αντιμέτωπος με την περιφρόνηση των κατοίκων.

Ο κ. Γκαλίλ πιστεύει πως η ξενοφοβία είναι ακόμη παρούσα στην πόλη. Παρόλα αυτά, επιμένει να ζει εκεί. «Οι 30-60 ετών είναι εντάξει», λέει. Οι νεότεροι είναι σκίνχεντς και οι πιο ηλικιωμένοι είναι παλιοί ναζί. Είναι λυπηρό, αλλά έτσι το βλέπω», δηλώνει στο Spiegel. Όπως σημειώνει ακόμη, ο ρατσισμός στη Γερμανία ήταν ένας από τους λόγους που αποφάσισε να ειδικευτεί στην παιδιατρική: «Μπορείς να βοηθήσεις τα παιδιά να αλλάξουν».



Το νοσοκομείο δεν αποτελεί το μοναδικό «όπλο» της πόλης για τη μετάβαση στη νέα εποχή. Στη Χόγιερσβερντα λειτουργεί σήμερα ξενώνας προσφύγων, ο πρώτος που ανοίγει μετά τα επεισόδια του 1991. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στη Γερμανία έχει σημειώσει δραματική αύξηση στη διάρκεια των τελευταίων ετών, με αποτέλεσμα το ομόσπονδο κρατίδιο της Σαξονίας να αναζητήσει νέους χώρους για τη στέγασή τους.

Σε ένα ανακαινισμένο παλιό σχολείο για άτομα με κινητικά προβλήματα, φιλοξενούνται σήμερα περίπου 130 αιτούντες άσυλο. Πρόκειται για Αφρικανούς που διέσχισαν τη Μεσόγειο με βάρκες, Σύρους, Ιρανούς, Ιρακινούς που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους αναζητώντας ένας περισσότερο ασφαλές καταφύγιο.

«Η Χόγιερσβερντα δεν ξεχνά»

Ένα μνημείο στο κέντρο της πόλης είναι εκεί για να υπενθυμίζει το παρελθόν της. «Φθινόπωρο 1991. Η Χόγιερσβερντα ποτέ δεν ξεχνά», αναγράφεται σε αυτό.



«Θα αναδυθεί ξανά το άσχημο πρόσωπο της Γερμανίας; Υπάρχει σήμερα αυτό το άσχημο πρόσωπο; Και κυρίως στη Χόγιερσβερντα; Το βέβαιο είναι πως η πόλη είναι υπό παρακολούθηση», παρατηρεί ο γερμανικός Τύπος.

Κάτοικοι της πόλης και τοπικοί παράγοντες διαβεβαιώνουν πως η ιστορία δεν θα επαναληφθεί. Με τη Γερμανία να αποτελεί σήμερα μαγνήτη για πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ την ίδια ώρα συγκλονίζεται από ένα νέο κύμα ξενοφοβίας, τα βλέμματα είναι στραμμένα στο νέο αυτό «πείραμα της αγάπης».