Η ψυχαγωγία που θα μπορούσε κάλλιστα να σε σκοτώσει!
Χρόνο που γέμιζε φυσικά με παιχνίδια, σπορ και άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες, καθώς κανείς δεν λέει ιστορικά όχι σε λίγη αναψυχή.
Κάποια βέβαια από αυτά είναι αρκετά βίαια, επικίνδυνα ή απάνθρωπα, τουλάχιστον με τα σημερινά μας πρότυπα.
Όσο για τα θύματα, είτε ήταν ζώα είτε ανθρώπινα όντα, αυτό δεν φαίνεται να έπαιζε κανέναν ρόλο για τον μεσαιωνικό φίλαθλο, καθώς τα δικαιώματα τόσο των ζώων όσο και των ανθρώπων δεν περιλαμβάνονταν σε απολύτως καμία ατζέντα!
Η συγκίνηση της ωμής δύναμης, της ανδρείας αλλά και της καλής φυσικής κατάστασης ήταν αρκετή για να κάνει τα παρακάτω παιχνίδια δημοφιλέστατα στη μεσαιωνική ευρωπαϊκή κοινωνία…
Gameball
Όποιος πιστεύει ότι το ποδόσφαιρο ή ακόμα καλύτερα το ράγκμπι είναι βίαια σπορ, ώρα να ρίξει μια ματιά στο μεσαιωνικό αντίστοιχό τους. Καταρχάς, ούτε κανόνες υπήρχαν για τον αριθμό των παικτών κάθε ομάδας ούτε φάουλ και άλλες τέτοιες τυπικότητες: βίαια μαρκαρίσματα, τρικλοποδιές και ό,τι άλλο μπορούσες να σκεφτείς ήταν απολύτως δεκτά. Ο σκοπός πάναπλος: δύο ομάδες που προσπαθούσαν να περάσουν την μπάλα -ο θεός να την κάνει (μια παραγεμισμένη ουροδόχος κύστη ζώου!)- από τη γραμμή ώστε να σκοράρουν. Είπαμε όμως, πρακτικά κανόνες δεν υπήρχαν και συχνά τα πράγματα ξέφευγαν, όταν έμπαιναν μάλιστα και τοπικιστικοί παράγοντες εντός τους: τα ματς μεταξύ γειτονικών χωριών, ας πούμε, κρατούσαν για μέρες και δεν ήταν σπάνιο κάποιος να φεύγει μαχαιρωμένος από τον αγωνιστικό χώρο, καθώς τα μαχαίρια φυσικά και δεν απαγορεύονταν! Ορόσημο στέκει εδώ ο ουαλός ποιητής του 16ου αιώνα William Midleton, ο οποίος περιγράφει γλαφυρά τα πάμπολλα τραύματα που έφεραν οι παίκτες του gameball, ενός παιχνιδιού τόσο τρομακτικού στην εκτέλεσή του που ο βασιλιάς Εδουάρδος Δ’ και άλλοι ευρωπαίοι μονάρχες αναγκάστηκαν τελικά να το απαγορεύσουν. Και θα έπαιρνε ακριβώς αιώνες για να εξελιχθεί το υπερβίαιο gameball στο σχεδόν πολιτισμένο ποδόσφαιρο και αμερικανικό ποδόσφαιρο του σήμερα…
Κυνήγι (αν δεν ήσουν αριστοκράτης)
Οι αριστοκρατικές τάξεις του Μεσαίωνα απέδιδαν μεγάλη βαρύτητα στο κυνήγι και το κύρος που εκπορευόταν από σκοτωμένα άγρια θηρία, όπως αρκούδες, αγριόχοιροι και ελάφια. Κι αυτό γιατί το κυνήγι πρόσφερε τη χρυσή ευκαιρία για να φανούν οι ικανότητές τους στη σκοποβολή και την ιππασία, μεγάλες δουλειές για τους ευγενείς της εποχής, καθώς δεν ήταν και πολλά τα πράγματα που μπορούσαν να διακριθούν. Το κυνήγι όμως μόνο εύκολο δεν ήταν καθώς οι κίνδυνοι που παραμόνευαν πολλοί και διάφοροι, τόσο από τα άγρια ζώα όσο και από τα ατυχήματα που ελλόχευαν από την ίδια την ιππασία και τα φίλια πυρά. Το κυνήγι ήταν βέβαια ταξικό προνόμιο της αριστοκρατίας, καθώς όταν ο λαουτζίκος προσπαθούσε να λαθροκυνηγήσει η τιμωρία και βάρβαρη ήταν και παραδειγματική: συνήθως απαγχονισμός, αν και δεν ήταν σπάνιος ο ευνουχισμός ή ακόμα και η τύφλωση του λαθροθήρα. Υπήρχε όμως και άλλη τιμωρία, σαφώς πιο διαβολική στη σύλληψή της: ο εξαθλιωμένος χωρικός που πιάστηκε να κυνηγά ραβόταν κυριολεκτικά πάνω σε δέρμα ελαφιού και αφηνόταν κατόπιν ελεύθερος, όπως και τα άγρια κυνηγόσκυλα φυσικά, με τη φρικιαστική συνέχεια να είναι εύκολη στη φαντασία…
Καυτά Κυδώνια
Αυτό ήταν ένα σχετικά σαδιστικό πάρτι που ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στις ανώτερες τάξεις κατά τη διάρκεια των εορτών και κυρίως τα Χριστούγεννα, που επιβίωσε από τον Μεσαίωνα μέχρι και τη Βικτωριανή Εποχή, αγγίζοντας τον κολοφώνα του στη Γαλλία του 18ου αιώνα. Ο «μετανοημένος» έβαζε το κεφάλι του με τα μάτια δεμένα στα γόνατα του «εξομολογητή». Στη συνέχεια τον ξυλοφόρτωναν με τη σειρά οι παριστάμενοι και αυτός προσπαθούσε να μαντέψει από ποιον έτρωγε κάθε φορά τις ξυλιές! Αν τον έβρισκε, ο δάρτης γινόταν ο νέος μετανοημένος και το πράγμα επαναλαμβανόταν στο διηνεκές. Το παιχνίδι ήταν μάλιστα μοναδικά βίαιο όταν παιζόταν από ενήλικες, καθώς ο μετανοημένος κατέληγε βαριά δαρμένος, αφού συχνά-πυκνά το δρώμενο κατέληγε σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών, με τη μνησικακία να αποδίδει την ιδιαίτερη δικαιοσύνη της. Και βέβαια εξαιτίας των σαφών σεξουαλικών υπαινιγμών τους, τα καυτά κυδώνια ήταν δημοφιλή στην ανώτερη τάξη.
Κονταρομαχία Ιππέων
Μεσαιωνική εξέλιξη των μονομαχιών στην αρένα, οι ιππομαχίες με τις λόγχες παρέμεναν εξίσου επικίνδυνες με τον ρωμαϊκό προκάτοχό τους: δύο ιππότες συγκρούονταν κατά μέτωπο προσπαθώντας να ρίξει ο ένας τον άλλο από τη σέλα, με τους σοβαρούς τραυματισμούς και τον θάνατο να είναι στην ημερήσια ατζέντα του δημοφιλέστατου σπορ που ξέρουμε όλοι, καθώς είναι συνυφασμένο με την ιπποτική Ευρώπη του Μεσαίωνα. Και βέβαια η μάχη συνεχιζόταν και εκτός αλόγων, με τα σπαθιά και τα τσεκούρια να παίρνουν πια τον πρώτο λόγο και να επιφέρουν δραματικές συνέπειες στους διαγωνιζόμενους. Το ιδιαίτερα βίαιο και αιματοβαμμένο σπορ κατέληγε συχνά σε θανάτους: ορόσημο στέκει εδώ ο Ερρίκος Β’ της Γαλλίας, ο οποίος σκοτώθηκε στο σπορ όταν το κοντάρι του αντιπάλου του καρφώθηκε στο βασιλικό κεφάλι. Η ύστατη αυτή δοκιμασία των ιπποτικών δεξιοτήτων του αναβάτη δικαιολογιόταν τέλεια ως εκπαίδευση των ιπποτών σε πραγματικές συνθήκες μάχης, την ίδια ώρα που το κοινό την έβρισκε ακαταμάχητη, με τους αυστηρούς κανόνες και τις εξαντλητικές διαδικασίες να δίνουν το κατιτίς παραπάνω στη σώμα με σώμα κονταρομαχία. Πολλοί ιππότες πλούτισαν από το συγκεκριμένο άθλημα, καθώς η νίκη περιλάμβανε την απόκτηση της πανοπλίας και του αλόγου του ηττημένου, τα οποία όφειλε να αγοράσει εκ νέου ο χαμένος από τον θριαμβευτή. Και ήταν ακριβώς η εφεύρεση του μουσκέτου το 1520 που θα έκανε προοδευτικά το σπορ παρελθόν, αν και θα αναβίωνε το 1962 στις ΗΠΑ, όταν έγινε το επίσημο άθλημα του Μέριλαντ!
Shinty
Το παιχνίδι μάς έρχεται κατευθείαν από την Ιρλανδία, αν και εκεί ήταν γνωστό ως hurling. Τα ιστορικά κιτάπια υποδεικνύουν ότι το σπορ το έφεραν μαζί τους οι Κέλτες όταν μετανάστευσαν στη Σκοτία εκεί στα αρχαία χρόνια, παραμένοντας ακραία δημοφιλές στη Μεσαιωνική Σκοτία και την Ιρλανδία φυσικά. Τα τοπικιστικά ματς ήταν επιβεβλημένα κατά την Πρωτοχρονιά, όταν οι αντίπαλες ομάδες φιλοξενούσαν ακραία μεγάλο αριθμό από συγχωριανούς στις τάξεις τους, κάνοντας το σπορ σωστό ξεκαθάρισμα λογαριασμών, την ίδια στιγμή που το χειμωνιάτικο σκηνικό σήμαινε ότι το παιχνίδι παιζόταν συχνά σε παγωμένες λίμνες. Όσο για τα παγοπέδιλα, αυτά φτιάχνονταν από οστά βοοειδών. Έχετε καταλάβει φυσικά ότι το σημερινό χόκεϊ είναι μια χλωμή αντανάκλαση του μεσαιωνικού προκατόχου του, είτε αυτό παιζόταν στο χορτάρι είτε στον πάγο. Και βέβαια σε όρους βιαιότητας, το shinty δεν μοιραζόταν τίποτα με το χόκεϊ, καθώς εκεί όλα επιτρέπονταν, χωρίς μάλιστα προστατευτικό εξοπλισμό! Και βέβαια κανείς δεν απαγόρευε το αλκοόλ μεταξύ των αθλητών, μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε τι γινόταν όταν ένα τσούρμο μεθυσμένων χωριανών προσπαθούσαν να σκοράρουν με ένα τοσοδούλικο δερμάτινο μπαλάκι!
Ιρλανδική Ραβδομαχία
Οι μονομαχίες με ρόπαλα και μπαστούνια δεν είχαν πατρίδα στον Μεσαίωνα, τόσο καθολικές ήταν στους Σκοτεινούς Χρόνους. Καμιά τους δεν ήταν όμως πιο δημοφιλής από την κέλτικη shillelagh (από το κέλτικο «siúil éille», που σήμαινε «ρόπαλο δρυός»), που μετατράπηκε στο εθνικό σπορ των Ιρλανδών στον Μεσαίωνα. Κι αν οι ράβδοι μοιάζουν σήμερα με τα μπαστουνάκια των ηλικιωμένων, η αρχική τους χρήση ήταν πολεμική, ως αμυντικό όπλο απέναντι σε άγρια θηρία και επίδοξους ληστές. Οι αρχαίοι Κέλτες ήταν που συνέλαβαν την ιδέα του βίαιου διαγωνισμού, ο οποίος εξελίχθηκε αργότερα σε σπορ με τα όλα του, με αυστηρούς κανονισμούς δηλαδή, καθώς δεν ήταν πια καυγάς μεθυσμένων αλλά επίσημο άθλημα με συγκεκριμένες κινήσεις, θέσεις άμυνας και επίθεσης κ.λπ. Στη μεσαιωνική Ιρλανδία μάλιστα η ραβδομαχία έγινε ο επίσημος τρόπος για τη διευθέτηση των εδαφικών διεκδικήσεων: η οικογένεια έσερνε με το ραβδί ένα πανωφόρι στο χώμα και προκαλούσε την αντίπαλη φατρία να το αγγίξει. Οι μάχες ήταν κατόπιν σφοδρές και βίαιες, επισύροντας ακόμα και τον θάνατο των μονομάχων. Το αναπάντεχο εδώ ήταν ότι ακόμα και οι γυναίκες μπορούσαν να συμμετέχουν στο φονικό σπορ, αποκτώντας προνόμια ζηλευτά: την ώρα δηλαδή που οι άντρες αντίπαλοι δεν μπορούσαν να τις αγγίξουν, εκείνες είχαν τη δυνατότητα να τους ανοίξουν το κεφάλι!
Ρίψη Σφυριών
Και πάλι κελτικής σύλληψης, το πανάρχαιο σπορ χρονολογείται τουλάχιστον από το 2000 π.Χ., αν και έγινε δημοφιλέστατο στους μεσαιωνικούς χρόνους και κυρίως στη Σκοτία, όταν ο Εδουάρδος Α’ απαγόρευσε στους Σκοτσέζους να φέρουν όπλα. Κι έτσι αυτοί στράφηκαν στα σφυριά ως παρηγοριά, περιβάλλοντας τη δραστηριότητα με τον μανδύα του αθλήματος. Το 7κιλο για τους άντρες και 4κιλο για τις γυναίκες σφυρί έπρεπε να φτάσει όσο πιο μακριά γινόταν, με την τριπλή περιστροφή γύρω από τον άξονα του διαγωνιζόμενου να φέρνει στον νου τη σημερινή σφυροβολία. Και βέβαια, την ώρα που μετρούσαν η δύναμη, η ακρίβεια και η ταχύτητα περιστροφής, δεν υπήρχαν προστατευτικά δίχτυα, κάτι που έκανε το σπορ ακραία επικίνδυνο για τους θεατές! Αδέσποτα σφυριά εκσφενδονίζονταν στο πλήθος επιφέροντας σοβαρούς τραυματισμούς και θάνατο στους παριστάμενους! Φανταστείτε σφυροβολία χωρίς προστατευτικό δίχτυ δηλαδή…
Βασανισμός Αρκούδας και Ταύρου
Το αιμοβόρικο μεσαιωνικό παιχνίδι έγινε τόσο δημοφιλές που σε κάθε πόλη και χωριό της Βρετανίας φιλοξενούταν ειδικός χώρος για το βάρβαρο δρώμενο, που θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί βασανιστήρια ζώων. Ο ταύρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τις ανάγκες του φιλοθεάμονος κοινού, δίνοντας προοδευτικά τη θέση του στην αρκούδα, η οποία έγινε ανάρπαστη στους ελισαβετιανούς καιρούς, με την ίδια την Ελισάβετ Α’ να παίρνει συχνά μέρος στο αιμοδιψές παιχνίδι, το οποίο εφαρμοζόταν μάλιστα για να γίνει το κρέας του ζώου που μαλακό προς βρώση! Ο βασανισμός του ταύρου ήταν η καλύτερη λέει διαδικασία για το μαλάκωμα του κρέατος, κάτι που το έκανε ευκολότερο στην πέψη. Και βέβαια η τεχνική ήταν η ίδια είτε μιλούσαμε για ταύρο είτε για αρκούδα. Το κακόμοιρο ζώο δενόταν σε ένα παλούκι στο κέντρο μιας σκηνής και πιπέρι παραγέμιζε τη μύτη του, ώστε να εξοργιστεί επαρκώς. Και κατόπιν αναλάμβαναν δράση τα άγρια σκυλιά, με τα μπουλντόγκ (όπως υποδεικνύει εξάλλου και το όνομά τους) να είναι η Νο 1 ράτσα για το βάρβαρο αυτό θέαμα: τα σκυλιά επιτίθονταν στο καθηλωμένο ζώο στοχεύοντας στα πλέον ευαίσθητα σημεία του, καταλήγοντας έπειτα από μία ώρα ή και περισσότερο να το ρίξουν στο έδαφος σφαδάζοντας από τους πόνους. Κάποιες φορές βέβαια τραυματίζονταν βαριά και τα σκυλιά, κι όλα αυτά για να γίνει μαλακότερο το κρέας των ζώων αλλά και να ικανοποιηθούν τα αδηφάγα ένστικτα του πλήθους. Και θα έπρεπε η πολιτισμένη Αγγλία να περιμένει μέχρι το 1835 για να περάσει η Βουλή νόμο που απαγόρευε τον δημόσιο βασανισμό των ζώων…
Ξιφομαχίες και Μονομαχίες
Προς τα τέλη της μεσαιωνικής περιόδου είναι που έγινε η μονομαχία εξαιρετικά δημοφιλής στην αριστοκρατική τάξη της Ευρώπης, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα τους ευγενείς για σώμα με σώμα μάχη, όπως θα περίμενε κανείς να συμβεί σε ενδεχόμενο πόλεμο. Σύντομα βέβαια η μονομαχία ξέφυγε από κάθε λογικό έλεγχο και ήταν πλέον η ιδανική μέθοδος για να ξεκαθαρίζουν οι λογαριασμοί, να υπερασπίζεται η τιμή και να αποφασίζεται ποιος θα κέρδιζε το χέρι της πέτρας του σκανδάλου. Ακόμα και δικαστικές μονομαχίες υπήρχαν και ήταν νομικά θετικές ως τρόπος για να τακτοποιούνται εκκρεμότητες και διαφορές, καθώς όπως έλεγαν ο Θεός ήταν στο πλευρό του αθώου. Ο νικητής σπάνια λογιζόταν δολοφόνος, την ίδια στιγμή που η κοινωνική του θέση βελτιωνόταν δραστικά. Την ίδια περίοδο, η μονομαχία έγινε και σπορ με αντίστοιχα τουρνουά, αν και εδώ το παιχνίδι τελείωνε με την απλή παράδοση του ηττημένου. Το σπαθί ήταν το προτιμώμενο όπλο, αν και δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο να χρησιμοποιούνται σχεδόν τα πάντα, φτάνει να το συμφωνούσαν οι αντίπαλοι. Αν και η μεγάλη πλάκα ήταν τα πρωταθλήματα μονομαχίας, εκεί που οι ιππότες χωρίζονταν σε ομάδες εγκαινιάζοντας έτσι χαοτικές μάχες που έμεναν γνωστές ως melee (από την πρωτογαλλική λέξη «meslee», που σήμαινε «καυγάς σε σύγχυση, φιλονικία»). Οι απώλειες ήταν μάλιστα τρομακτικές και τίποτα το ιπποτικό δεν υπήρχε στις δημοφιλέστατες αυτές μαζικές μονομαχίες, καθώς το πράγμα μετατρεπόταν σε λίμνη αίματος…
Snap-Dragon
Το εκρηκτικό αυτό παιχνίδι έγινε δημοφιλές τον 16ο αιώνα και επιβίωσε μέχρι και τα μέσα του 19ου, καθώς το να μεθάς και να παραδίδεις πράγματα στην πυρά δεν χάνει φαίνεται ποτέ την αξία του! Οι κανόνες ήταν πάναπλοι: γέμιζες ένα μπολ με κονιάκ ή μπράντι, έριχνες άφθονες σταφίδες ή δαμάσκηνα εντός του και κατόπιν έβαζες φωτιά στο αλκοόλ. Ποιος ήταν ο σκοπός του παιχνιδιού; Μα να πάρεις τις σταφίδες ή τα δαμάσκηνα από τον πάτο της πύρινης κόλασης χωρίς να καείς πολύ βαριά! Ρίσκαρες εγκαύματα και τραυματισμούς δηλαδή για να ανταμειφθείς με μια καμένη σταφίδα. Πινγκ-πονγκ κανείς;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου