Πολλά παιδιά κατά τη διάρκεια της βρεφικής και της νηπιακής ηλικίας παρουσιάζουν συχνές μολύνσεις του μεσαίου αυτιού (ωτίτιδες). Τις περισσότερες φορές οι μολύνσεις αυτές προκαλούν τη συσσώρευση παχύρευστου υγρού στο μεσαίο αυτί με αποτέλεσμα την παρουσία εκκριτικής μέσης ωτίτιδας (ΕΜΩ) ή το “glue ear”. Το υγρό παρουσιάζεται και στα δύο αυτιά ταυτόχρονα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η πάθηση αυτή ΔΕΝ συνοδεύεται από πόνο γι’ αυτό και έχει χαρακτηριστεί ως «ο ύπουλος σιωπηρός εχθρός». Η συχνότητα της ωτίτιδας κυμαίνεται γύρω στο 15-20% σε παιδιά ηλικίας 0-2 ετών και αυξάνεται κατακόρυφα στο 40% στην ηλικία 3-4 ετών (Paradise, 1997; Rosenfield, 2005).
Ποιες οι γενικές επιπτώσεις των συχνών ωτίτιδων
Το παχύρρευστο υγρό «λιμνάζει» στην κοιλότητα του τυμπάνου έτσι εμποδίζεται η φυσιολογική κίνηση του τυμπάνου και των οσταρίων και κατ’ επέκταση η σωστή αγωγή και μεταφορά του ήχου στο εσωτερικό αυτί . Η ΕΜΩ προκαλεί απώλεια ακοής τύπου αγωγιμότητας της τάξης του 25-30dB (AHCPR,1999; ASHA, 2012). Με απλά λόγια το παιδί που παρουσιάζει υγρό στο αυτί δεν ακούει τους ήχους που περιφέρονται σε χαμηλές εντάσεις (σ,ζ,θ,γ,φ,β). Η κατάσταση χειροτερεύει όταν ο ομιλητής βρίσκεται σε απόσταση και σε εκτός βλεματικής/οπτικής επαφής με το παιδί. Ο τρόπος που ακούει ένα παιδί με ωτίτιδα προσομοιάζει την ηχητική εμπειρία που έχουμε κάτω από το νερό ή αυτή που έχουμε εάν πιέσουμε τους λοβούς των αυτιών μας και καλύψουμε τη ακουστική είσοδο του εξωτερικού μας αυτιού.
Ερωτήματα και ανησυχίες
Ένα από τα ερώτημα που απασχολεί επιστήμονες και θεραπευτές εστιάζεται στην αρνητική επίδραση της ωτίτιδας στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Δεδομένης της σύμπτωσης της νόσου (α) με την κρίσιμη ηλικία αναφορικά με τη γλωσσική ανάπτυξη και (β) τη σύνδεσή της με απώλεια ακοής, μπορεί κάποιος να υποθέσει αρνητική επίδραση της ΕΜΩ κυρίως σε τομείς αντίληψης και δυσκολίας έκφρασης στη γλώσσα.
Γλωσσικά χαρακτηριστικά παιδιών με συχνές ωτίτιδες
Οι δυσκολίες εστιάζονται κυρίως: (α) στην παραγωγή φθόγγων [θ,σ,ζ,φ], (β) στην παράλειψη τελικών συμφώνων, (γ) στην παράλειψη λέξεων στην πρόταση, σαν «τηλεγραφική» ομιλία, (δ) αργή ανάπτυξη εκφραστικού λεξιλογίου, (ε) στη συμπεριφορά. Σημειώνεται πως η γλωσσική ικανότητα των παιδιών με ιστορικό ΕΜΩ δεν συνάδει με αυτή των παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας, αλλά μοιάζει περισσότερο με αυτή των παιδιών μικρότερης χρονολογικής ηλικίας. Παρουσιάζεται δηλαδή ένα μοτίβο γλωσσικής καθυστέρησης/ανωριμότητας και όχι γλωσσική διαταραχή. Επίσης η «γλωσσική καθυστέρηση», που πιθανό να παρουσιάζει ένα παιδί είναι αναστρέψιμη εφόσον και εάν περάσει η ωτίτιδα και επανέλθει η ακοή στα φυσιολογικά της πλαίσια.
Ποια τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς παιδιών με συχνές ωτίτιδες
Τα παιδιά με ιστορικό συχνής ωτίτιδας πολλές φορές παρουσιάζουν
(α) αδιαφορία προς την πηγή του ήχου
(β) στέκονται πολύ κοντά στην τηλεόραση για να ακούνε καλύτερα
(γ) πολλές φορές ανταποκρίνονται μόνο όταν αυξήσουμε την ένταση της φωνής μας
(δ) στο σχολείο χάνουν σύντομα το ενδιαφέρον τους στον κύκλο
(ε) παρουσιάζουν επιλεκτική ακροατικότητα
(ζ) παρουσιάζουν φτωχή συγκέντρωση και μειωμένη διάθεση για συνεργασία και ομαδικό παιχνίδι.
Πως ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει
Ο/Η λογοθεραπευτής αρχικά αξιολογεί τη γενική γλωσσική ικανότητα του παιδιού (παραγωγή και αντίληψη) σε τομείς λεξιλογίου, παραγωγής ήχων, μήκος πρότασης, ανταπόκρισης και διάκρισης ήχων και φωνημάτων σε λέξεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, δίνεται και η κατάλληλη συμβουλή προς τους γονείς για περεταίρω αξιολόγηση, εάν ενδείκνυται, συχνή παρέμβαση ή συμβουλευτική αγωγή και κυρίως τρόπους αντιμετώπισης δυσκολιών στο σπίτι και στο σχολείο. Η διεπιστημονική προσέγγιση είναι σημαντική. Στη περίπτωσή μας ο / η λογοπαθολόγος βρίσκεται σε συχνή επικοινωνία και συνεργασία με τον/την παιδίατρο ή ωτορινολαρυγγολόγο, τον/την ακοολόγο και τη δασκάλα.
Συμβουλές σε γονείς
Είναι σημαντικό να γίνεται επαναξιολόγηση του παιδιού κάθε 2-3 μήνες με στόχο την τεκμηρίωση γλωσσικής προόδου ή παράταση της γλωσσικής καθυστέρησης. Σημαντική είναι η προώθηση της γλωσσικής επικοινωνίας του παιδιού από το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων που προωθούν ένα «καθαρό και υγιές ακουστικό περιβάλλον. Σημαντικό είναι να μιλάτε πιο αργά και πιο δυνατά στο παιδί σας, να χρησιμοποιείτε οπτική επαφή όταν του μιλάτε, να βεβαιωθείτε ότι έχετε την προσοχή του πριν να εμπλακείτε σε διάλογο, και να επαναλαμβάνετε λέξεις κλειδιά και να χρησιμοποιείτε χειρονομίες για να δώσετε έμφαση σε αυτό που θέλετε να πείτε. Συγκεκριμένα:
(α) να δείχνετε και να δίνετε ιδιαίτερη σημασία στα λεγόμενα του παιδιού
(β) να ενθαρρύνετε την επικοινωνιακή σειρά μέσω οπτικής επαφής (βλέπετε το παιδί και του λέτε «τώρα θα μιλήσω εγώ και μετά εσύ» ή «κοίτα με, τι θέλεις να μου πεις» κλπ)
(γ) εφαρμόζετε διεξοδική ομιλία και προσθέτετε λέξεις σε αυτά που σας λέει το παιδί σας
(δ) κατεβείτε στο επίπεδο του έστω και εάν πρέπει να καθίσετε στο πάτωμα
(ε) απομακρύνετε κάθε περιττό παρασκηνιακό θόρυβο
(ζ) να δείχνετε άμεση ανταπόκριση σε αυτά που σας λέει
(η) να βεβαιώνεστε ότι κατανοεί αυτό που λέτε
(θ) να κάνετε συχνές παύσεις όταν μιλάτε (να μιλάτε αργά και να αποφεύγετε το σύνδρομο του «πολυβόλου»).
Η ΕΜΩ δεν προκαλεί χρόνια γλωσσικά προβλήματα εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Όμως σε περίπτωση που συνυπάρχει με άλλες παθολογίες (γενετικό σύνδρομο) ή μια γενική προδιάθεση για γλωσσική καθυστέρηση μπορεί να επιβαρύνει τη γλωσσική εικόνα του παιδιού.
Ποιες οι γενικές επιπτώσεις των συχνών ωτίτιδων
Το παχύρρευστο υγρό «λιμνάζει» στην κοιλότητα του τυμπάνου έτσι εμποδίζεται η φυσιολογική κίνηση του τυμπάνου και των οσταρίων και κατ’ επέκταση η σωστή αγωγή και μεταφορά του ήχου στο εσωτερικό αυτί . Η ΕΜΩ προκαλεί απώλεια ακοής τύπου αγωγιμότητας της τάξης του 25-30dB (AHCPR,1999; ASHA, 2012). Με απλά λόγια το παιδί που παρουσιάζει υγρό στο αυτί δεν ακούει τους ήχους που περιφέρονται σε χαμηλές εντάσεις (σ,ζ,θ,γ,φ,β). Η κατάσταση χειροτερεύει όταν ο ομιλητής βρίσκεται σε απόσταση και σε εκτός βλεματικής/οπτικής επαφής με το παιδί. Ο τρόπος που ακούει ένα παιδί με ωτίτιδα προσομοιάζει την ηχητική εμπειρία που έχουμε κάτω από το νερό ή αυτή που έχουμε εάν πιέσουμε τους λοβούς των αυτιών μας και καλύψουμε τη ακουστική είσοδο του εξωτερικού μας αυτιού.
Ερωτήματα και ανησυχίες
Ένα από τα ερώτημα που απασχολεί επιστήμονες και θεραπευτές εστιάζεται στην αρνητική επίδραση της ωτίτιδας στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Δεδομένης της σύμπτωσης της νόσου (α) με την κρίσιμη ηλικία αναφορικά με τη γλωσσική ανάπτυξη και (β) τη σύνδεσή της με απώλεια ακοής, μπορεί κάποιος να υποθέσει αρνητική επίδραση της ΕΜΩ κυρίως σε τομείς αντίληψης και δυσκολίας έκφρασης στη γλώσσα.
Γλωσσικά χαρακτηριστικά παιδιών με συχνές ωτίτιδες
Οι δυσκολίες εστιάζονται κυρίως: (α) στην παραγωγή φθόγγων [θ,σ,ζ,φ], (β) στην παράλειψη τελικών συμφώνων, (γ) στην παράλειψη λέξεων στην πρόταση, σαν «τηλεγραφική» ομιλία, (δ) αργή ανάπτυξη εκφραστικού λεξιλογίου, (ε) στη συμπεριφορά. Σημειώνεται πως η γλωσσική ικανότητα των παιδιών με ιστορικό ΕΜΩ δεν συνάδει με αυτή των παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας, αλλά μοιάζει περισσότερο με αυτή των παιδιών μικρότερης χρονολογικής ηλικίας. Παρουσιάζεται δηλαδή ένα μοτίβο γλωσσικής καθυστέρησης/ανωριμότητας και όχι γλωσσική διαταραχή. Επίσης η «γλωσσική καθυστέρηση», που πιθανό να παρουσιάζει ένα παιδί είναι αναστρέψιμη εφόσον και εάν περάσει η ωτίτιδα και επανέλθει η ακοή στα φυσιολογικά της πλαίσια.
Ποια τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς παιδιών με συχνές ωτίτιδες
Τα παιδιά με ιστορικό συχνής ωτίτιδας πολλές φορές παρουσιάζουν
(α) αδιαφορία προς την πηγή του ήχου
(β) στέκονται πολύ κοντά στην τηλεόραση για να ακούνε καλύτερα
(γ) πολλές φορές ανταποκρίνονται μόνο όταν αυξήσουμε την ένταση της φωνής μας
(δ) στο σχολείο χάνουν σύντομα το ενδιαφέρον τους στον κύκλο
(ε) παρουσιάζουν επιλεκτική ακροατικότητα
(ζ) παρουσιάζουν φτωχή συγκέντρωση και μειωμένη διάθεση για συνεργασία και ομαδικό παιχνίδι.
Πως ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει
Ο/Η λογοθεραπευτής αρχικά αξιολογεί τη γενική γλωσσική ικανότητα του παιδιού (παραγωγή και αντίληψη) σε τομείς λεξιλογίου, παραγωγής ήχων, μήκος πρότασης, ανταπόκρισης και διάκρισης ήχων και φωνημάτων σε λέξεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, δίνεται και η κατάλληλη συμβουλή προς τους γονείς για περεταίρω αξιολόγηση, εάν ενδείκνυται, συχνή παρέμβαση ή συμβουλευτική αγωγή και κυρίως τρόπους αντιμετώπισης δυσκολιών στο σπίτι και στο σχολείο. Η διεπιστημονική προσέγγιση είναι σημαντική. Στη περίπτωσή μας ο / η λογοπαθολόγος βρίσκεται σε συχνή επικοινωνία και συνεργασία με τον/την παιδίατρο ή ωτορινολαρυγγολόγο, τον/την ακοολόγο και τη δασκάλα.
Συμβουλές σε γονείς
Είναι σημαντικό να γίνεται επαναξιολόγηση του παιδιού κάθε 2-3 μήνες με στόχο την τεκμηρίωση γλωσσικής προόδου ή παράταση της γλωσσικής καθυστέρησης. Σημαντική είναι η προώθηση της γλωσσικής επικοινωνίας του παιδιού από το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων που προωθούν ένα «καθαρό και υγιές ακουστικό περιβάλλον. Σημαντικό είναι να μιλάτε πιο αργά και πιο δυνατά στο παιδί σας, να χρησιμοποιείτε οπτική επαφή όταν του μιλάτε, να βεβαιωθείτε ότι έχετε την προσοχή του πριν να εμπλακείτε σε διάλογο, και να επαναλαμβάνετε λέξεις κλειδιά και να χρησιμοποιείτε χειρονομίες για να δώσετε έμφαση σε αυτό που θέλετε να πείτε. Συγκεκριμένα:
(α) να δείχνετε και να δίνετε ιδιαίτερη σημασία στα λεγόμενα του παιδιού
(β) να ενθαρρύνετε την επικοινωνιακή σειρά μέσω οπτικής επαφής (βλέπετε το παιδί και του λέτε «τώρα θα μιλήσω εγώ και μετά εσύ» ή «κοίτα με, τι θέλεις να μου πεις» κλπ)
(γ) εφαρμόζετε διεξοδική ομιλία και προσθέτετε λέξεις σε αυτά που σας λέει το παιδί σας
(δ) κατεβείτε στο επίπεδο του έστω και εάν πρέπει να καθίσετε στο πάτωμα
(ε) απομακρύνετε κάθε περιττό παρασκηνιακό θόρυβο
(ζ) να δείχνετε άμεση ανταπόκριση σε αυτά που σας λέει
(η) να βεβαιώνεστε ότι κατανοεί αυτό που λέτε
(θ) να κάνετε συχνές παύσεις όταν μιλάτε (να μιλάτε αργά και να αποφεύγετε το σύνδρομο του «πολυβόλου»).
Η ΕΜΩ δεν προκαλεί χρόνια γλωσσικά προβλήματα εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Όμως σε περίπτωση που συνυπάρχει με άλλες παθολογίες (γενετικό σύνδρομο) ή μια γενική προδιάθεση για γλωσσική καθυστέρηση μπορεί να επιβαρύνει τη γλωσσική εικόνα του παιδιού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου