Τέχνη - Mια καταραμένη ευλογία

Εικονογράφηση της έκδοσης Fleurs du Malτου 1900.

της Κούνα Χριστίνας

Τι κάνει έναν δημιουργό επιτυχημένο όταν στην εποχή του θεωρείται σχεδόν απορριπτέος και στα όρια του περιθωρίου; 

Ίσως, μια φαντασιακή κατασκευή που περιπλέκει το πραγματικό κοινωνικό κατασκεύασμα των έργων του μέσα από μια μετάφραση της ιδιωτικής του ζωής που αγγίζει τα όρια της μυθολογικής διάστασης αλλά δεν τα ξεπερνά. Δημιουργεί έτσι, έναν καθρέπτη που αντικατοπτρίζει την ιδιωτική του σφαίρα
μέσα από τα μάτια της δημόσιας, των έργων του. 

Λίγος έρωτας, λίγη παραπάνω από την "ορθολογικά" αποδεκτή τρέλα, μερικά παιχνίδια εσωτερικών εξουσιαστικών επιβολών και συγκρούσεων. Μια πορεία αναστοχαστική του εαυτού και μια αναστάτωση στο μεταίχμιο μεταξύ ζωής και θανάτου. 

Άσχημα γεγονότα βιωμένα εσωστρεφώς και μια ανάγκη τιθάσευσης των άκρατων παθών που επί της ουσίας εν τέλει κυριαρχούν και δεν τον δεσμεύουν μέσα από εξωτερικούς καταναγκασμούς. 

Ο Charles Baudelaire τα είχε όλα αυτά. 

Θυελλώδεις, άφυλους, φαντασιακούς ή μη έρωτες, θάνατο του πατέρα του σε μικρή ηλικία, ένα εξουσιαστικά αυταρχικό πατρικό πρότυπο μέσα από τις επιλογές του πατριού του που τον καταδυναστεύει. 

Τα έργα του καταδεικνύουν ακριβώς αυτήν την ανάγκη. Μια ανάγκη αποδέσμευσης από τις πατρικές επιβολές που καταλήγουν να παρουσιάζονται ως ανάγκες αποδέσμευσης από την προδιαγεγραμμένη- στα μάτια των άλλων -κοινωνική κατασκευή του εαυτού του. Μια αντίστροφη πορεία που καταλήγει σε πορεία προς την "ελευθεριακή σημειολογία". "Αποκηρυγμένα" έργα, περιθωριακή ζωή που υπεισέρχεται στα όρια μιας ψυχοπαθολογικής γραμμής που τον εξουσιάζει στις επιλογές του. Ένας πόλεμος μεταξύ δύο θυμικών, του εαυτού του και της κοινωνίας. Δεν ήταν όμως μόνο η πολυτάραχη ζωή του που τον έκανε πετυχημένο. 

Το μυστικό της επιτυχίας του, εάν μπορούμε να ορίσουμε τόσο φορμαλιστικά την επιτυχία του, ήταν ακριβώς το απόσταγμα που μένει από τα έργα του. Ένα μυστηριακό απόσταγμα "αγνωστικιστής" σύγκρουσης εναγωνίων υπαρξιακών διλημμάτων, πάθους αλλά και πόθου. ΄Ενα παιχνίδι ψυχολογικής διάστασης μεταξύ των μύχιων του εφικτού και του ανέφικτου, του συνειδητού και του ασυνειδητου. 

Ήταν αυτός που μας εισάγει στον όρο "νεωτερικότητα", ήταν αυτός που μας αποδεικνύει πως ο εαυτός  δεν χρειάζεται να τυποποιηθεί μέσα σε παραδοσιακές κοινωνικές νόρμες για να πετύχει. Η τελετουργία της ποίησης του καταφέρνει να διεισδύσει σε προσωπικά μετα-αφηγητικά βιωματικά πρότυπα κάνοντας μας κοινωνούς μιας μυσταγωγίας. Έτσι, μας χαρίζει μέσα στον 19ο αιώνα την δική του "Ωδή στην Χαρά" για την ποίηση μέσα από την μελαγχολική διάσταση των έργων του. 

Ένα πραγματικό απόσταγμα μέθης, αισθήσεων, αισθησιασμού και αντιλήψεων. 

"Ρίχνε μας το φαρμάκι σου για να μας γιγαντώσεις! 

Αυτή η φωτιά τόσο μας ψήνει το μυαλό. Θέλουμε, να βυθιστούμε στ’ άδυτα της αβύσσου, Κόλαση ή Ουρανός αδιάφορο΄ 

Στο βυθό του Άγνωστου για να βρούμε το Καινούργιο", γράφει.