Η ανατομία της ελληνικής κρίσης

«Στην Οικονομία, όπως και στη ζωή, τίποτα δεν είναι ευθύγραμμο σαν καρδιογράφημα νεκρού», λένε οι οικονομικοί αναλυτές εξηγώντας γιατί τις ανόδους τις διαδέχονται οι
κάθοδοι. Αυτό, όμως, που πολλοί δεν γνωρίζουν, αλλά το διαπιστώνουν εκ των υστέρων, είναι πότε έχει αρχίσει η κάθοδος ή η άνοδος.

Τους μύθους αυτούς περί «ανύπαρκτης κρίσης» αρχικά (το 2008-2009) ή «κρίσης δίχως τέλος» αργότερα (το 2013-2014), τους οποίους έζησε η Ελλάδα εδώ και μια δεκαετία, διαλύει η ανατομία της οικονομικής κατάστασης της χώρας από την ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat. Με μια απλή ματιά -αντί για εμβριθείς αναλύσεις- η γραφική παράσταση για την (χρόνο με τον χρόνο) πορεία της ελληνικής οικονομίας αποκαλύπτει πώς μια κρίση που θα μπορούσε να είχε τελειώσει μετά από 5 ή 6 χρόνια, όπως συνέβη στην υπόλοιπη Ευρώπη, διαρκεί σχεδόν δέκα χρόνια πλέον στην Ελλάδα.

Με διαφορά φάσης
Παρατηρώντας πλέον τα γεγονότα από απόσταση και με βάση το γράφημα της ΕΛΣΤΑΤ, διαφαίνεται πως η Ελλάδα κινούνταν συνεχώς «με διαφορά φάσης», σε κάθε καμπή της διεθνούς και της ελληνικής οικονομικής κρίσης.
Η βουτιά της ελληνικής οικονομίας ξεκίνησε το 2008 και εκ των υστέρων αποδεικνύεται αναπότρεπτη λόγω της διεθνούς οικονομικής κρίσης και της κατάρρευσης της Lehman Brothers, που συμπαρέσυραν τα πάντα. Το 2009 είναι μια χρονιά όπου η Γερμανία βίωσε ύφεση μεγαλύτερη και από την Ελλάδα. Παγκοσμίως μπορεί να ηχούσαν καμπάνες που καλούσαν σε εγρήγορση, αλλά τα μηνύματα για μεταρρυθμίσεις δεν έφταναν στη χώρα μας. Αντιθέτως, κυριαρχούσαν οι σειρήνες του λαϊκισμού και το «λεφτά υπάρχουν».
Για την επόμενη τριετία η «βουτιά» συνεχίστηκε φαντάζοντας ατέλειωτη, αλλά τώρα αποκαλύπτεται πως κορυφώθηκε το 2011. Η Ελλάδα από το 2010 βρέθηκε σε πρόγραμμα διάσωσης, το οποίο κατ' άλλους προκάλεσε και κατ' άλλους φρέναρε την πτώση. Ωστόσο και πάλι οι μεταρρυθμίσεις δεν προχωρούν.
Το 2012 ξεκινά μια νέα τριετία σταδιακής ανάκαμψης, που όμως και πάλι δεν γίνεται αισθητή. Η Ελλάδα πηγαίνει πάντως ξανά χέρι-χέρι με την Ευρωζώνη και, εν έτει 2014, βγάζει το κεφάλι έξω από το νερό, ανακτώντας για πρώτη φορά λίγο από το χαμένο έδαφος. Μετά από 6 χρόνια η χώρα εμφανίζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και δείχνει να βγαίνει από την κρίση, όπως η υπόλοιπη Ευρωζώνη. Και πάλι, όμως, τα μηνύματα δεν γίνονται αντιληπτά στην Ελλάδα. Παρά τις προβλέψεις για επικείμενη ανάπτυξη, στη χώρα κυριαρχεί η αίσθηση ότι όλα βρίσκονται σε πλήρες τέλμα (ή περίπου ότι «η ζωή εδώ τελειώνει»). Ακολουθεί μια νέα τριετία, από το 2015 και μετά, αγωνιώδους προσπάθειας εξόδου από την κρίση. Με τη διαφορά ότι αντί της ανάπτυξης, επέστρεψε η ύφεση. Εκτός από τη «χαμένη άνοιξη» του 2014, λοιπόν, η χώρα έχασε και πάλι τον κοινό βηματισμό που είχε αποκτήσει με την Ευρωζώνη, όπως αποκαλύπτει το γράφημα με τα στοιχεία της Eurostat ως το 2016 και τις προβλέψεις της Κομισιόν για το 2017 και μετά. Βρέθηκε έτσι να κινείται και πάλι σε ένα παράλληλο σύμπαν, με αβέβαιη κατάληξη.





Το χρονικό της κρίσης
To 2007 Ελλάδα και Ευρωζώνη διένυαν ένα ακόμα έτος με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, της τάξης του 3,3%.
Το 2008 ξεκινά η διεθνής κρίση. Στις 15 Σεπτεμβρίου ο κόσμος συγκλονίζεται από την κατάρρευση του οικονομικού κολοσσού της Lehman Brothers. Η Ελλάδα μπαίνει για πρώτη φορά σε ύφεση. Το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας συρρικνώνεται κατά μόλις 0,3%.
Το 2009 η κρίση χτυπά την ελληνική οικονομία. Ειδικά στη χώρα μας σημαδεύεται από δύο εκλογικές αναμετρήσεις στο β' εξάμηνο της χρονιάς, η οποία θα κλείσει με ύφεση 4,3%.
Το 2010 η κρίση στην Ελλάδα αλλάζει μορφή. Από κρίση δανεισμού γίνεται κρίση χρέους. Τον Μάιο η χώρα μπαίνει σε μνημόνιο. Μέχρι να τελειώσει η χρονιά η ελληνική οικονομία χάνει το 5,5% του μεγέθους της.
Το 2011 επέρχεται η κατάρρευση. Το ελληνικό ΑΕΠ χάνει επιπλέον 9,1%.
Το 2012 είναι το χρονικό σημείο από το οποίο ξεκινά αντιστροφή της κατάστασης. Η ύφεση παραμένει, το PSI και το δεύτερο μνημόνιο επιφέρουν πλήγματα στην ελληνική οικονομία, αλλά η ελεύθερη πτώση σταματά και ο ρυθμός συρρίκνωσης μειώνεται σε 7,3%.
Το 2013 η ελληνική οικονομία δείχνει σημάδια αντίδρασης. Χάνει μεν 3,2% του ΑΕΠ, αλλά η ανάσχεση της πτώσης συνεχίζεται. Η ευρωπαϊκή οικονομία αρχίζει να βγαίνει από την κρίση συμπαρασύροντας την Ελλάδα.
Το 2014 η ελληνική οικονομία καταγράφει ανάπτυξη 0,7% - η μόνη χρονιά από το 2008 μέχρι σήμερα και παρά τα σοβαρά εμπόδια, όπως η εκτόξευση του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι. Από το γ' τρίμηνο της χρονιάς εκείνης, όμως, επιστρέφει ξανά η πολιτική αβεβαιότητα. Χωρίς τα εμπόδια αυτά, η επίδοση της ελληνικής οικονομίας φαίνεται πως θα μπορούσε να ήταν ακόμα καλύτερη.
Το 2015 ανακόπτεται η πορεία ανάκαμψης. Το πετρέλαιο πέφτει στα 50 και αργότερα στα 40 δολάρια το βαρέλι, αλλά αυτό δεν αρκεί για να προσδώσει ώθηση στην οικονομία. Η χρονιά σημαδεύεται από τη διαπραγμάτευση Βαρουφάκη και το δημοψήφισμα. Η χώρα φτάνει στα πρόθυρα του Grexit, οι τράπεζες κλείνουν και η κυβέρνηση υπογράφει τρίτο μνημόνιο. Η συνισταμένη όλων αυτών οδηγεί τη χώρα ξανά σε ύφεση (0,3% το ΑΕΠ) διακόπτοντας την τάση ανάπτυξης που είχε ήδη καταγραφεί.
Το 2016 διαψεύστηκαν ξανά οι προσδοκίες για ανάπτυξη. Τη χρονιά αυτή η οικονομία κατέγραψε ύφεση 0,2% του ΑΕΠ.