Η πλατεία του Λαού που έγινε η Πλατεία Συντάγματος

Πως απεδείχθη ότι ήταν το υγιεινότερο μέρος των Αθηνών και κτίσθηκε το παλάτι

«Και σήμερα ακόμη η πλατεία του Συντάγματος δικαίως μπορεί να διεκδικήση τον τίτλον της «καρδιάς των ΑΘΗΝΏΝ».
Αλλ’ εις περασμένα χρόνια όταν η πρωτεύουσα ήταν πολύ μικρότερη, όλα τα πράγματα ξεκινούσαν ή τελείωναν εις την ιστορική αυτή πλατεία. Σήμερα, λόγω της μεγάλης εκτάσεως της πόλεως έχουν δημιουργηθή  κέντρα και θέατρα εις διάφορα σημεία , αλλά την καλήν εκείνην εποχήν η πλατεία του Συντάγματος απετέλει το «άπαντον» των Αθηνών, το «σαλόνι» του κοινού σπιτιού μας.




Κάθε Κυριακή που έπαιζε η μουσική της φρουράς, εμαζεύοντο από της διάφορες συνοικίες κάθε καρυδιάς καρύδι, με καπέλλα και χωρίς, με ευρωπαϊκή και εγχώρια ενδυμασία, στεριανή ή νησιώτικη. Ήταν ένα μουσείο… εθνολογικό γύρω από την εξέδρα, όπου η μουσική έπαιζε και τα πλήθη πηγαινοήρχοντο, όπως συμβαίνει σήμερα εις τας διαφόρους επαρχίας.

Τώρα γίνηκε πλέον κέντρον θορυβώδες. Τη διασχίζουν τράμ και αυτοκίνητα και πελώρια λέωφορεία, αφήνοντα δαιμονιώδη θόρυβο και αηδή βρώμα βενζίνης. Τότε αραιότατα περνούσε κανένα αμάξι για μια κούρσα από την Ομόνοια έως το Ζάππειο- τα δύο άκρα της πόλης όπου εκυκλοφορούσαν οι κάτοικοι. Γιατί πέρα από την Ομόνοια ήσαν χωράφια. Και το πράγμα δεν είνε τόσο αρχαίο, αφού κι’ εγώ θυμούμαι το πολυτεχνείο να βρίσκεται έξω από την πόλι.

Από όλες της πλατείες των Αθηνών η πρώτη, ακόμη και κατά τη χρονολογία της συστάσεώς της, είνε η πλατεία του Συντάγματος.



Έως την εποχή που κτίσθηκε το παλάτι, εκεί που τώρα συγκεντρώνεται όλη η κρέμα των Αθηνών, ήσαν χωράφια καλλιεργούμενα. Όταν ο Όθων γίνηκε βασιλεύς της Ελλάδος, τα οικόπεδα της πλατείας του Συντάγματος επωλήθησαν για ένα κομμάτι ψωμί.
Φυσικά η πρώτη σκέψις ήταν που θα εκτίζετο το βασιλικό παλάτι. Και το ζήτημα έλαβε την εξέλιξι του φούρνου του Ναστραδίν Χότζα. Οι Βαυαροί υπέδειξαν εις τον Όθωνα, παιδί αμούστακο τότε, ότι το καλλίτερο μέρος ήταν η Ακρόπολις!



Πού καλλίτερα μπορούσε να στήση το θρόνο του παρά σιμά εις τα αθάνατα μνημεία της αρχαιότητος; Ένας μάλιστα μηχανικός του έφκιασε και το σχέδιο κατά το οποίο το παλάτι έμελλε ν’ αποτελή παντάν του Παρθενώνος!



Ευτυχώς την εποχή εκείνη ήλθε να επισκεφθή τας Αθήνας ο πατέρας του Όθωνος, ο οποίος γίνηκε έξω φρενών όταν άκουσε την ιεροσυλία που ετοίμαζαν οι σύμβουλοι του γυιού του και τον απέτρεψε:

-Εκεί που οι αθάνατοι άφήκαν τ’ αριστουργήματά των, είπε στον Όθωνα, δεν πρέπει τίποτε άλλο να προστεθή!

Κι’ έτσι η Ακρόπολις εσώθη. Αλλά έπρεπε να βρεθή ένα άλλο μέρος κατάλληλο. Και διάφοροι γνώμαι επροτείνοντο. Επί τέλους ευρέθη ένας τρόπος πρακτικός για να εκλεγή το υγιεινότερο μέρος των Αθηνών. Κρέμασαν μεγάλα κομμάτια κρέας εις το μέρος όπου σήμερα είνε το παλάτι, εις τη συνοικία της Αγίας Τριάδος και εις το Μεταξουργείο, όπου επρότειναν οι περισσότεροι να κτισθή το παλάτι, διότι τότε το Μεταξουργείο ήταν η «καρδιά των Αθηνών». Περίμεναν λοιπόν να ιδούν πού θα διατηρηθή περισσότερο το κρέας. Και πράγματι, εις την Αγία Τριάδα και το Μεταξουργείο βρώμησε προτήτερα το κρέας, ενώ εις το σημερινό παλάτι δεν είχε ακόμη μυρίσει. Και έτσι απεδείχθη ποίο ήταν το υγιεινότερο μέρος των Αθηνών!

Μόλις άρχισε το κτίσιμο του παλατιού, άρχισαν και τα γύρω οικόπεδα να παίρνουν αξία, και το χωράφι πού ήταν κάτω απ’ αυτό να περιμανδρώνεται για να γίνη κήπος. Φυτεύτηκαν και κάτι λίγα δένδρα αλλά δεν βλάστησαν γρήγορα.



Το πρώτο της όνομα ήταν δημοκρατικό, διότι ωνομάσθη πλατεία του λαού, έπειτα όμως κατά την εποχή της στάσεως για την ανακήρυξι του συντάγματος, έλαβε το όνομα με το οποίο απαθανατίσθη πλέον.

Αλλά για πολλά χρόνια κανείς δεν τολμούσε να κτίση μεγάλα σπίτια γύρω εις την πλατεία. Πρώτος ετόλμησε ο Ανδρέας Κορομηλάς, ο λαμπρός εκδότης ό οποίος έκτισε το σπίτι που τώρα είνε το ζαχαροπλαστείο του Ζαβορίτη. (σ.σ. γωνία Ερμού όπου σήμερα το Υπουργείο).
Όσοι έβλεπαν να κτίζεται το πελώριο για την εποχή εκείνη σπίτι ελεεινολογούσαν τον Κορομηλά και τον έλεγαν τρελλό.

-Μα εδώ ήλθε να πετάξη ο ευλογημένος τα λεπτά του; Έλεγαν.

Γιατί την εποχή εκείνη βασίλευε μια πεποίθησι ακλόνητη εις τον ελληνικό λαό ότι γρήγορα θα συντριβή η Τουρκία και τότε η πρωτεύουσα της Μεγάλης Ελλάδος θα μετεφέρετο εις την Κωνσταντινούπολι. Και είνε γεγονός πιστοποιούμενο από σύγχρονούς ότι πολλοί δεν έκτιζαν σπίτι εις τας Αθήνας και δεν αγόραζαν οικοπεδα περιμένοντας να κτίσουν το σπίτι των εις την … οριστική πρωτεύουσα!



Γελάτε; Αλλ’ οι απλοϊκοί άνδρες που είδαν το θαύμα να αναγεννηθή μέσα από τα ερείπιά της η Ελλάδα, μπορούσαν να νανουρίζωνται και με τέτοια μεγάλα όνειρα. Και κατά την εποχή εκείνη εις την πλατεία του Συντάγματος, όπως αναφέρουν οι περιηγηταί, έβλεπε κανείς όλα τα παλληκάρια του Είκοσιένα με της φουστανέλλες ή της βράκες και τα πελώρια καμπουριασμένα σπαθιά των να συζητούν για την πατρίδα με τους διαφόρους πολιτικούς. Η κατάστασις καθώς βλέπετε δεν άλλαξε κι’ έπειτα από ένα αιώνα ακόμη. Και σήμερα γι’ αυτό κυρίως χρησιμεύει η πλατεία η πλατεία αυτή μετά του συνημμένου παραρτήματος του Ζαχαράτου. (σ.σ. το πολιτικό καφενείο της Αθήνας γωνία Σταδίου).

Αργότερα έπαυσε να καλλιεργήται ως χωράφι και η πλατεία της Ομονοίας μετατραπείσα εις πλατείαν, όπου όμως για πολλά χρόνια η υπηρεσία της καθαριότητος του δήμου πετούσε τα σκουπίδια που μάζευαν τα κάρρα από την πόλι… Γιατί πέρα από την πλατεία αυτή εξακολουθούσαν τα … χωράφια. Μα και το Ζάππειο χωράφια ήταν και πολύ αργότερα ακόμη».
(Αθηναϊκά Νέα 1931, Κώστας Καιροφύλας)

 Θωμάς Σιταράς (Αθηναιογράφος)
Διαβάστε περισσότερα στο www.paliaathina.com