Τετάρτη 20 Ιουνίου 2018

Ψαράδες Πρεσπών 1949 και 2018

Μοιάζει να είναι το πεπρωμένο των Ψαράδων Πρεσπών, του απίστευτα όμορφου αυτού ακριτικού ψαροχωριού να πατάει πάνω σε δύο κόσμους, στην στεριανή όχθη και στο νερό με τα υδροχαρή φυτά και τα καλοβατικά πτηνά του προστατευμένου υδροβιότοπου.
Όπως πατάει και πάνω στο ελληνόφωνο και στο σλαβόφωνο όριο της ιστορίας, που κάποτε δεν ήσαν διόλου όρια αλλ’ αλληλοπεριχωρούνταν—κι αυτό δεν εξέπλησσε τότε κανέναν, όταν τους λαούς της περιοχής τους διαφέντευαν αυτοκράτορες και τσάροι και μία από τις μόλις δύο αρχιεπισκοπές του Βυζαντίου, η Αχρίδος ή Αχριδών. 
Οι Ψαράδες στάθηκαν ο χώρος στον οποίο συνέβησαν εξελίξεις που αφορούσαν στο Μακεδονικό το 1949, ούτε εβδομήντα χρόνια πριν, και που η ζώσα μνήμη θα διατηρούσε σ’ όλους μας στη σκέψη μας, εάν δεν ήμασταν τόσο ράθυμοι κι απασχολημένοι με το βγάλσιμο των φρυδιών μας ως κοινωνία και με λοιπές τρίχες. Για ορισμένους, όμως, η μνήμη φαίνεται πως δουλεύει αρτιότατα. 
Τον γενάρη του ’49, η Ε΄ Ολομέλεια του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας αποφασίζει να προωθήσει την αυτοδιάθεση της Μακεδονίας, ή μάλλον για να το πω ακριβέστερα, των Μακεδόνων, που νοούνται μ’ αυτόν τον όρο ως οι σλαβόφωνοι του τόπου εκείνου. Ας μην λησμονούμε πως το ΚΚΕ ασχολείτο πάντοτε στην ορολογία του με τους λαούς, ενώ με τους τόπους ως συμπαρομαρτούμενο. 
Εύκολα προσβάσιμη διαδικτυακή πηγή για την Ε΄ Ολομέλεια είναι ο Ριζοσπάστης. Όπως διαβάζουμε στον υπερσύνδεσμο που μόλις παρέθεσα, το ΚΚΕ μετατοπίστηκε τότε στην θέση του για την τύχη του πληθυσμού αυτού, από την «πλέρια ισοτιμία στις μειονότητες που ζούσαν στην Ελλάδα» στην αυτοδιάθεσή τους. 
Συγκεκριμένα, αποφάσισαν: «Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός λαός τα ’δωσε όλα για τον αγώνα και πολεμά με μια ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάστασή του έτσι όπως το θέλει ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα με το αίμα του για να την αποχτήσει. 
Οι Μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού των. Ταυτόχρονα, οι Μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν τις διασπαστικές και διαλυτικές ενέργειες που ξενοκίνητα σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν, για να διασπάσουν την ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό και τον ελληνικό λαό, διάσπαση που μόνο τον κοινό τους εχθρό, το μοναρχοφασισμό και τον αμερικανοαγγλικό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει. 
Παράλληλα, το ΚΚΕ πρέπει ριζικά να βγάλει απ’ τη μέση όλα τα εμπόδια, να χτυπήσει όλες τις μεγαλοελλαδίτικες σοβινιστικές εκδηλώσεις και τα έργα, που προκαλούν δυσαρέσκεια και δυσφορία μέσα στο μακεδονικό λαό και έτσι βοηθούν τους διασπαστές στην προδοτική δράση τους, ενισχύουν το έργο της αντίδρασης. 

Ο σλαβομακεδονικός και ελληνικός λαός μόνον ενωμένοι μπορούν να νικήσουν. Διασπασμένοι μόνον ήττες μπορούν να πάθουν. Γι’ αυτό η ενότητα στην πάλη των δύο λαών πρέπει να φυλάγεται σαν κόρη οφθαλμού και να ενισχύεται και να δυναμώνει σταθερά και καθημερινά.» Αυτή η θέση έφερε σε σύγκρουση το ΚΚΕ με το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, καθώς το τελευταίο επιθυμούσε την δική του, την τιτοϊκή «Μακεδονία του Βαρδάρη» να γίνει το «Πεδεμόντιο» της μακεδονικής ενοποίησης.

Το Πεδεμόντιο, ή Πιεμόντε όπως το ξέρουν σήμερα όσοι ταξιδεύουν στην Ιταλία, ήταν το κράτος του 19ου αιώνα που συνέλεξε γύρω του όλη την ιταλική γη και προχώρησε έτσι στην ενοποίηση της Ιταλίας το 1861.
Κάπως έτσι επιθυμούσαν στη Λαοκρατική Ομοσπονδία της Νοτιοσλαβίας να σταθεί κι η Μακεδονία του Βαρδάρη πυρήνας για τη μακεδονική ενοποίηση, κάτι που ασφαλώς σήμαινε πως τα σχέδια του ΚΚΕ για μακεδονική αυτοδιάθεση γίνονταν αντιληπτά ως ανταγωνιστικά κι ανατρεπτικά των γιουγκοσλαβικών βλέψεων.

Στις 3 φλεβάρη του ’49 συνήλθε η β΄ Ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου του ΝΟΦ (NOF/ΗΟΦ, Народен Ослободителен Фронт, Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο, διάδοχη οργάνωση του SNOF/CNOΦ, Славјаномакедонски Народно Ослободителен Фронт, Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και χαιρετισμό απηύθυνε ο Νίκος Ζαχαριάδης εκ μέρους του ΚΚΕ, που επιχείρησε να φέρει στον έλεγχο του τον ΝΟΦ. [Για τον ΣΝΟΦ και τη Βουλγαρική Κατοχή της Μακεδονίας σας παραπέμπω στο βιβλίο Λεηλασία Φρονημάτων του δασκάλου μου στο ΑΠΘ, Γιάννη Κολιόπουλου, και για τον ΝΟΦ και το ΚΚΕ στο άρθρο του Σπύρου Σφέτα, «Ανεπιθύμητοι σύμμαχοι κι ανεξέλεγκτοι αντίπαλοι», Βαλκανικά Σύμμεικτα, τευχ. 8, Θεσσαλονίκη 1996, σσ. 211-246, downloadable εδώ ακολουθώντας τους υπερσυνδέσμους].

Ο Ζαχαριάδης κόμισε στην ομιλία του τα δώρα που το ΚΚΕ παραχωρούσε στους Μακεδόνες, που, όπως είπα, ήσαν στην ανάλυσή του οι σλαβοφωνοι κάτοικοι της Μακεδονίας: Ανασχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης με Μακεδόνα Υπουργό, εκπροσώπηση του ΝΟΦ στο Γενικό Επιτελείο του Δημοκρατικού Στρατού, μετονομασία της 11ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού σε «Μακεδονική Μεραρχία», και ίδρυση, τέλος, Μακεδονικής Κομμουνιστικής Οργάνωσης.
Ένα κομμάτι του ΣΝΟΦ είχε συνεργαστεί με τους Βούλγαρους στα χρόνια της σκαιότατης βουλγαρικής κατοχής της Δυτικής Μακεδονίας, κι ήδη απ’ τα τέλη της Κατοχής, όταν οι τύχες του πολέμου είχαν κριθεί, ο ΣΝΟΦ επεδίωξε και πέτυχε εν μέρει την αναβάπτισή του στις αντιναζιστικές δυνάμεις αυτή τη φορά δια της ένταξής του όσο γινόταν στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, του ΝΟΦ προκύψαντος στο μεταξύ (1945).
Ο Ζαχαριάδης επιθυμούσε να θέσει στο περιθώριο την φιλογιουγκοσλαβική ομάδα του Μιχάλη Κεραμιτζή (Μιχάιλο Κεραμίτζιεφ) και άλλων συν αυτώ, που διακήρυσσαν ανοιχτά την ένωση της «Μακεδονίας του Αιγαίου» με την «Μακεδονία του Βαρδάρη», κι έτσι τοποθέτησε στην Γραμματεία του ΝΟΦ ανταγωνιστικά στελέχη. Έργο τους θα ήταν η οργάνωση του Β΄ Συνέδριου του ΝΟΦ, τον Μάρτη του ’49, στο οποίο θα διαμορφωνόταν η επικαιροποιημένη κι επίσημη γραμμή για τη Μακεδονία—εκείνη της Ε΄ Ολομέλειας για αυτοδιάθεση κι όχι για ένταξη στην γιουγκοσλαβική: «Ένωση της Μακεδονίας σε ένα ενιαίο ανεξάρτητο, ισότιμο μακεδονικό κράτος μέσα στην λαϊκοδημοκρατική Ομοσπονδία των Βαλκανικών λαών που είναι η δικαίωση των πολύχρονων αιματηρών αγώνων του.»
Δυσαρεστημένο το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας ζήτησε εξηγήσεις απ’ το ΚΚΕ για την «ανεξάρτητη Μακεδονία» του ΚΚΕ, που προφανώς αντιστρατευόταν τον σχεδιασμό για την ενοποίηση υπό τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία. Στις 6 Μαρτίου το ΚΚΕ απάντησε αλλά δεν έπεισε για τις προθέσεις του, κι έτσι επήλθε ψύχρανση των σχέσεων των δύο ΚΚ.

Όπως γράφει ο Σπύρος Σφέτας στο άρθρο που παρέπεμψα, «στις 25 και 26 Μαρτίου 1949 στην εκκλησία του χωριού Ψαράδες (Nivici), κοντά στις Πρέσπες, συνήλθε το Δεύτερο Συνέδριο του NOF, στο οποίο έλαβαν μέρος 700 αντιπρόσωποι.
Στον λόγο του ο Ζαχαριάδης αναφέρθηκε στα επιτεύγματα του “μακεδονικού” λαού για την κοινή νίκη, την οποία χαρακτήρισε δύσκολη. Το συνέδριο υπογράμμισε την ενότητα του ελληνικού λαού με το “μακεδονικό” λαό, στράφηκε κατά της ομάδας των Keramidziev, Goce και Ajanovski-Oce και διακήρυξε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του μακεδονικού λαού.

Στις 27 Μαρτίου 1949 ιδρύθηκε η “Κομμουνιστική Οργάνωση της Μακεδονίας του Αιγαίου (ΚΟΕΜ)”, ως τμήμα του ΚΚΕ.» Με την συμφωνία Τσίπρα-Ζάεφ γεννήθηκε σήμερα πραγματικά, κι όχι το 1992, η νέα αυτή κρατική οντότητα που θα ονομάζεται Σεβέρνα Μακεντόνιγια (για πόσον καιρό άραγε;). Με τις υπογραφές των δύο ηγετών στους Ψαράδες των Πρεσπών λήγει στην εποχή μας—αν όχι για την εποχή μας, διότι η ιστορία είναι ένας τυφλοπόντικας που ποτέ δεν σταματά ν’ ανοίγει αόρατες σήραγγες—μια μακρά πορεία ενός ζητήματος που άνοιξε στα τέλη του 19ου αιώνα, επισήμως με τη δράση της Βουλγαρικής Εξαρχίας (28 Φεβρουαρίου 1870), με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3 Μαρτίου 1878) και τη Συνθήκη του Βερολίνου (13 Ιουνίου – 13 Ιουλίου 1878), και που συνέχισε με τη δράση των κομιτατζήδων και των ποικιλώνυμων πρακτόρων στην περιοχή, με τον Μακεδονικό Αγώνα, με τον Α΄ και κατόπιν με τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, με τις συνθήκες του Μεσοπολέμου μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, με την Βουλγαρική Κατοχή της Μακεδονίας (1941-’44), και τέλος με την επακόλουθη ανάληψη του νήματος της υπόθεσης στα χέρια του Τίτο και των διαδόχων του γιουγκοσλάβων ηγετών έως το 1992, και των Σκοπιανών ηγετών στη συνέχεια μέχρι τις μέρες μας.

Παράλληλα, μια μακρά σειρά Ελλήνων ηγετών άλλοτε αδράνησαν κι άλλοτε έτρεξαν πίσω απ’ τις εξελίξεις να προλάβουν μ’ εμβαλωματικές ενέργειες και δίχως διαρκές σχέδιο, γιατί καμιά φορά πετυχημένος ειν’ εκείνος ο αιρετός που μεριμνά να μην μεριμνήσει, ώστε στα χέρια του να μην σκάσει μια κρίση που εάν μεριμνούσε θα την έφερνε μονάχος του στα χέρια του. Που δεν χάνει ευκαιρία να χάσει ευκαιρία, διότι για να λύσει ένα πρόβλημα θ’ απαιτείτο η καταβολή κόπου για σχεδιασμό και βούληση για εφαρμογή.

Για να μην πω τίποτα για τον κόπο άπαξ και λυθεί ένα πρόβλημα ν’ αναζητήσει νέα ρητορική για νέα προβλήματα. Στους Ψαράδες Πρεσπών το ’49, ΚΚΕ και ΝΟΦ προσήλθαν με σχέδιο, και μερίμνησαν για την εφαρμογή του όσο πρόλαβαν.

Η Ιστορία έχει υπομονή ώστε να διαπιστώσει εν καιρώ—αν όχι στη δική μας ζωή—ποιό σχέδιο εφαρμόστηκε με τη σημερινή υπογραφή στον ίδιο τόπο και πού θα βγάλει τούτο.




Του Στέλιου Ιατρού.
Source: https://meaculpa.gr/apopsis/5817-psarades-prespon-1949-kai-2018Άποψη - Meaculpa.gr - Απόψεις, Επικαιρότητα, Σχόλια, Νέα, Ειδήσεις από την Ελλάδα & το Εξωτερικό
© Meaculpa.gr - Απόψεις, Επικαιρότητα, Σχόλια, Νέα, Ειδήσεις από την Ελλάδα & το Εξωτερικό

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αρχειοθήκη ιστολογίου