άλλες παρόμοιες ασύρματες συσκευές καθώς και οι ασύρματες συνδέσεις συσκευών (Η/Υ, tablets, iPads) μέσω Wi-Fi ή μέσω δεδομένων κινητής τηλεφωνίας 3G ή 4G (ΔΚΤ).
Η έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι για πολλές ώρες κάθε μέρα, πολλαπλή (πολλές πηγές σε πολλούς χώρους) και μακρόχρονη (αρχίζει από πολύ μικρή ηλικία. Κάποιες φορές από την εμβρυική ηλικία).
Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία ραδιοκυμάτων (ΗΜΑ - RF), μέσω της οποίας μεταφέρονται πληροφορίες, καλύπτει το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων 30kHz-300 GHz. Αυτή η ακτινοβολία ονομάζεται «μη ιονίζουσα ακτινοβολία» και διαφέρει από την ιονίζουσα ακτινοβολία (όπως οι ακτίνες Χ) η οποία προκαλεί ιονισμό και αποδεδειγμένα είναι καρκινογόνα.
Αφού η HMA-RF δεν είναι ιονίζουσα και έχει χαμηλή ενέργεια γιατί μπορεί να είναι επικίνδυνη;
α) είναι η μόνη ακτινοβολία που μεταφέρει πληροφορίες, γι’ αυτό η ενέργειά της δεν είναι σταθερή αλλά κυματοειδής. Έτσι, αν και η μέση ενέργεια είναι σχετικά χαμηλή, εντούτοις παρουσιάζονται παλμοί με υψηλή ενέργεια πολύ δραστικοί.
β) διεισδύει βαθιά μέσα στο σώμα και στον εγκέφαλο και μπορεί να επηρεάσει την ηλεκτροφυσιολογία του σώματος.
Ποιες είναι οι πιθανές επιδράσεις στο ανθρώπινο σώμα;
Οι πρώτες επιδράσεις που διαπιστώθηκαν και στις οποίες βασίστηκαν τα όρια το 1999, σε μια εποχή με πολύ περιορισμένη χρήση κυρίως κινητών, ήταν οι «θερμικές» δηλαδή η πρόκληση βλάβης ένεκα θέρμανσης των ιστών μετά από βραχυπρόθεσμη έκθεση. Σήμερα η έκθεση στην ακτινοβολία είναι συνεχής/πολλαπλή και μακρόχρονη και σύμφωνα με νεότερες έρευνες, μπορεί να προκαλέσει άλλες μη θερμικές επιδράσεις και μάλιστα σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα έκθεσης. Πρώτος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2011, κατάταξε την πιο πάνω ακτινοβολία η οποία αφορά όλο το φάσμα των συσκευών/συνδέσεων που αναφέρεται πιο πάνω ως «πιθανώς καρκινογόνα κατηγορίας 2Β για τον άνθρωπο». Επιπρόσθετα οι πιο κάτω πιθανές επιπτώσεις υποστηρίζονται από χιλιάδες αξιόπιστες έρευνες (peer review) :
Άμεσες επιπτώσεις βραχυπρόθεσμης σχετικά έκθεσης που μπορεί εύκολα να διαπιστωθούν στα παιδιά: διαταραχές του ύπνου, της προσοχής, της συγκέντρωσης, της μαθησιακής ικανότητας, «ανεξήγητες» χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, πονοκέφαλοι, εκνευρισμός, βουητό στα αυτιά κ.α.
Επιπτώσεις μακρόχρονης έκθεσης :
επιδράσεις στη γονιμότητα, καταστροφή των νευρικών κυττάρων, διασύνδεση με νευρολογικές παθήσεις, κατάθλιψη, προβλήματα συμπεριφοράς, αυτισμό, ΔΕΠΥ κ.ά
αύξηση των στρεσογόνων ορμονών και των ελευθέρων ριζών και καταστροφή του DNA (μέσω του μηχανισμού οξειδωτικού στρες),
μείωση της ικανότητας των αγγείων του εγκεφάλου (του αιματοεγκεφαλικού φραγμού) να εμποδίζουν κάποιες τοξικές ουσίες να περνούν από το αίμα, στον εγκέφαλο,
μείωση στην παραγωγή μελατονίνης (που είναι βασικός αντικαρκινικός μηχανισμός και σημαντική στην επανόρθωση ζημιών στα κύτταρα και ιδίως του DNA), και,
καταστροφή της μυελίνης (που προστατεύει τα νευρικά κύτταρα) στα έμβρυα και τα παιδιά ή και επηρεασμός της αποτελεσματικής μεταβίβασης μηνυμάτων από τους νευρώνες
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ανεξάρτητα από το βαθμό τεκμηρίωσης των πιο πάνω μη θερμικών βιολογικών επιδράσεων που διαπιστώθηκαν στα πολύ χαμηλά επίπεδα έκθεσης ιδίως σε συνθήκες συνεχούς έκθεσης, μερίδα της επιστημονικής κοινότητας εξακολουθεί να έχει αντίθετη άποψη θεωρώντας ότι οι μόνες αδιαμφισβήτητες επιδράσεις είναι οι θερμικές και κατ’ επέκταση τα όρια της ICNIRP 1999-2009 (τα οποία ισχύουν στην Κύπρο) είναι ασφαλή.
Τα αποδεκτά όρια ICNIRP προστατεύουν επαρκώς την Υγεία; Όταν μας λένε ότι οι συσκευές μας λειτουργούν εντός των ορίων πρέπει να εφησυχάζουμε;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ, γιατί τα όρια καλύπτουν μόνο θερμικές επιδράσεις και μόνο βραχυπρόθεσμη έκθεση. Δεν καλύπτουν τις μη θερμικές πιθανές βιολογικές επιδράσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω ούτε την μακροπρόθεσμη έκθεση ούτε καν τον πιθανό κίνδυνο καρκινογένεσης. Σύμφωνα με τις νεότερες έρευνες, μη θερμικές βιολογικές επιδράσεις διαπιστώνονται σε επίπεδα έκθεσης τα οποία είναι 100.000 έως και 1 εκατομμύριο φορές χαμηλότερα από τα «αποδεκτά» επίπεδα. Ιατρικοί σύλλογοι και Επιτροπές του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ευρωκοινοβουλίου κ.ά. προειδοποιούν ότι δεν παρέχουν επαρκή προστασία. Υποστηρίζουν επίσης ότι τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα για πιθανές σοβαρές και μη αντιστρεπτές βλάβες επιβάλουν την Εφαρμογή της Αρχής της Προφύλαξης και της επιδίωξης της μικρότερης δυνατής έκθεσης ιδίως του παιδιού και του εμβρύου. Σύμφωνα με τον WHO, δεν γνωρίζουμε ακόμα όλες τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όμως το σίγουρο είναι ότι αν αποδειχθούν θα είναι πολύ μεγαλύτερες και σοβαρότερες για το έμβρυο και το παιδί γιατί:
Η ανάπτυξη του εγκεφάλου αρχίζει τέσσερεις βδομάδες μετά τη σύλληψη και περνά από διεργασίες προγραμματισμού και ανάπτυξης μέχρι την εφηβεία. Οι διεργασίες αυτές είναι ιδιαίτερα ευάλωτες.
Το αναπαραγωγικό, το ανοσοποιητικό και άλλα συστήματα των παιδιών, βρίσκονται επίσης σε στάδιο προγραμματισμού/ανάπτυξης.
H απορρόφηση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τον εγκέφαλο του παιδιού είναι μεγαλύτερη (από ότι στους ενήλικες), γιατί ο εγκέφαλός του έχει μεγαλύτερη αναλογία υγρών και αγωγιμότητα, μικρότερο μέγεθος, λεπτότερα κρανιακά οστά.
Τα κύτταρά τους πολλαπλασιάζονται ταχύτερα με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ευάλωτα σε τυχόν γενετικές βλάβες της ΗΜΑ (πχ στο DNA).
Η έκθεση αρχίζει όταν το παιδί είναι ακόμα έμβρυο και συνεχίζει για πολλά χρόνια αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο μακρόχρονων ασθενειών όπως ο καρκίνος.
Τι πρέπει και τι μπορούμε να κάνουμε;
Πρέπει να μειωθεί άμεσα και δραστικά η έκθεση των παιδιών και των εμβρύων όπου και όσο μπορούμε. Ιδίως μέσα στο σπίτι μας και στο σχολείο του παιδιού όπου συνολικά τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, περνούν περίπου το 60-90% του χρόνου τους. Οι γονείς μπορούν, γιατί έχουν τον αποκλειστικό ή τουλάχιστον κύριο λόγο στις σχετικές αποφάσεις. Ακολουθεί μια περιληπτική αναφορά στις βασικότερες συσκευές/συνδέσεις μέσα στο σπίτι ή στο σχολείο.
Βασικά κλειδιά: Αύξηση της απόστασης από τις πηγές εκπομπής- Μείωση της συνολικής διάρκειας και συχνότητας χρήσης- Η χρήση να είναι αντιστρόφως ανάλογη της ηλικίας των παιδιών- Επιλογή ενσύρματων συσκευών και συνδέσεων –Απενεργοποίηση επιλογών Wi-Fi, Bluetooth, ΔΚΤ όταν δεν χρησιμοποιούνται.
ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ –Tablets- iPADs
Από όλες τις συσκευές ασύρματης επικοινωνίας τα κινητά εκπέμπουν τη μεγαλύτερη ακτινοβολία και μάλιστα εκπέμπουν συνεχώς ακόμα και όταν δεν τα χρησιμοποιούμε εκτός αν είναι σε λειτουργία πτήσης (Flight mode). Γι’ αυτό ποτέ δεν τα αφήνουμε στα υπνοδωμάτια ή κοντά στο σώμα. Ακολουθούν τα ασύρματα τηλέφωνα περιλαμβανομένης της βάσης τους η οποία εκπέμπει συνεχώς εκτός αν είναι τύπου ECO. Οι ασφαλέστερες τηλεφωνικές κλήσεις είναι μέσω σταθερού ή μέσω υπολογιστή με ενσύρματη διαδικτυακή σύνδεση μέσω SKYPE. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού προτείνονται τα πιο κάτω για την προστασία τους:
Για το έμβρυο:
Το έμβρυο είναι ιδιαίτερα ευάλωτο. Η έγκυος πρέπει ν’ αποφεύγει το κινητό. To χρησιμοποιεί μόνο για ελάχιστα σύντομα τηλεφωνήματα πάντα με hands free ή ανοικτή ακρόαση έχοντας πάντα την συσκευή μακριά από την κοιλιά της και πάντα με απενεργοποιημένα τα Wi-Fi, Bluetooth και ΔΚΤ. Αποφεύγει τη χρήση tablets & iPads εκτός αν είναι απενεργοποιημένα τα Wi-Fi, Bluetooth και ΔΚΤ και πάντα μακριά από την κοιλιά. Προσπαθεί να βρίσκεται όσο γίνεται μακριά (τουλάχιστον 1μ) από άτομα που κάνουν χρήση κινητού, ή tablet, iPad ή άλλων έξυπνων συσκευών ιδίως αν είναι συνδεδεμένοι ασύρματα με το διαδίκτυο (μέσω Wi-Fi ή ΔΚΤ).
Για νήπια και παιδιά μικρότερα των 14-16 χρόνων.
Κινητό ή άλλες ανάλογες συσκευές δεν πρέπει να δίνεται σε παιδιά μικρότερα των 14 και κατά προτίμηση 16 χρόνων. Η χρήση κινητών από τα παιδιά στα δημοτικά και στα γυμνάσια πρέπει να απαγορεύονται. Εκτός των άλλων επιπτώσεων, δημιουργεί αυξημένη πολλαπλή έκθεση (παθητική έκθεση) από τα τηλέφωνα των άλλων παιδιών, πιθανότητες εθισμού και bullying. Εάν όμως τα κινητά /tablets/iPads είναι σε flight mode και με τα Wi-Fi, Bluetooth και ΔΚΤ απενεργοποιημένα μπορούν να λειτουργήσουν ως απλές συσκευές για μουσική ή παιχνίδια που είναι προαποθηκευμένα σ’ αυτά. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού μπορεί να γίνεται περιορισμένη χρήση τους. Ελάχιστη στην προσχολική ηλικία ποτέ όμως σε βρέφη ή νήπια κάτω των 2 ετών.
Για έφηβους από 14-16 χρονών.
Όταν το παιδί αρχίσει να κάνει χρήση του κινητού καλό είναι στην αρχή να αποφύγουμε την αγορά «έξυπνου κινητού». Ενημερώνουμε τους εφήβους για τους σοβαρούς κινδύνους της ακτινοβολίας και ιδίως όταν το κινητό/tablet/iPads και άλλες «έξυπνες» συσκευές είναι συνδεδεμένο ασύρματα στο διαδίκτυο (μέσω Wi-Fi ή ΔΚΤ). Τους εκπαιδεύουμε γενικά στη λελογισμένη και άκρως αναγκαία χρήση, δηλ χρήση μηνυμάτων, σύντομα απαραίτητα τηλεφωνήματα πάντα με χρήση hands free ή ανοικτή ακρόαση (loudspeaker) και με απενεργοποιημένα τα Wi-Fi, Bluetooth, και τα ΔΚΤ. Τους μαθαίνουμε ότι είναι σημαντικό να αποφεύγουν κάθε αχρείαστη έκθεση ενεργοποιώντας τα μόνο για ελάχιστο χρόνο όταν χρειάζονται την σύνδεση. Τους συμβουλεύουμε να μην κρατούν το τηλέφωνο κοντά στο σώμα ούτε να το αφήνουν κοντά στο κρεβάτι τους. Ιδίως τα αγόρια δεν πρέπει να τοποθετούν το τηλέφωνο στις μπροστινές τσέπες και τα κορίτσια στα μπράτσα ή κοντά στο στήθος τους. Επίσης ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούν το τηλέφωνο στο αυτοκίνητο και γενικά όταν είναι εν κινήσει ή σε σημεία με μειωμένη λήψη (π.χ. σε υπόγεια ή σε περίκλειστους χώρους).
Είναι σημαντικό να ενημερώσουμε και να ενισχύσουμε τα παιδιά/εφήβους ώστε μόνοι τους να θέλουν και να μπορούν να κάνουν σωστή χρήση και ν’ αυτοπροστατεύονται.
Προσοχή στην παθητική έκθεση των παιδιών
Όταν τα παιδιά βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη του 1μέτρου από τον χρήστη εκτίθενται παθητικά. Άρα πρέπει να προστατεύουμε τα παιδιά και την έγκυο και όταν εμείς τηλεφωνούμε ή χρησιμοποιούμε τα tablets για να μην τα εκθέτουμε παθητικά . Πότε δεν χρησιμοποιούμε κινητά ή tablets όταν θηλάζουμε το παιδί και γενικά όταν αυτό βρίσκεται κοντά μας. Επίσης αποφεύγουμε να τηλεφωνούμε στο αυτοκίνητο ιδίως αν βρίσκεται σ’ αυτό έγκυος ή παιδί. Τα Wi-Fi, Bluetooth, ΔΚΤ τα έχουμε πάντα απενεργοποιημένα όσο δεν χρησιμοποιείται το διαδίκτυο.
ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Το διαδίκτυο είναι σήμερα ένα εργαλείο με σημαντικά οφέλη φτάνει να αξιοποιηθεί σωστά και με ασφάλεια γιατί ενέχει κινδύνους ιδίως για τα παιδιά. Γι’ αυτό επιβάλλεται να γίνεται από τους γονείς αποτελεσματικός έλεγχος: α) της διάρκειας χρήσης και ιδίως των ιστότοπων που έχουν πρόσβαση τα παιδιά και β) του τρόπου σύνδεσης με αυτό. Γίνεται Ασύρματα μέσω Wi-Fi ή ΔΚΤ ή γίνεται ενσύρματα;
Οι συσκευές Wi-Fi εκπέμπουν ακτινοβολία πολύ μικρότερης έντασης από τα κινητά. Είναι όμως ασφαλής η σύνδεση με το διαδίκτυο μέσω Wi-Fi;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Είναι γεγονός ότι η ακτινοβολία Wi-Fi είναι πολύ χαμηλότερης έντασης από εκείνη των κινητών. Όμως όταν το Wi-Fi χρησιμοποιείται πολλές ώρες/πολύ συχνά, σε πολλούς χώρους και συχνά σε άμεση εγγύτητα με το σώμα η συνολική έκθεση ιδίως του χρήστη είναι πολύ μεγάλη. Οι ίδιες οι συσκευές Wi-Fi routers (δρομολογητές) εκπέμπουν ακτινοβολία δημιουργώντας μια διάσπαρτη παθητική έκθεση. Γι’ αυτό όταν η λύση της ενσύρματης σύνδεσης είναι αδύνατη, πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση τουλάχιστον 4μ από χώρους όπου διακινούνται ή κοιμούνται ή παίζουν παιδιά ούτε σε διπλανά δωμάτια, ώστε να αποφεύγεται η παθητική έκθεση. Και αυτό πρέπει να ισχύει στο σπίτι και το σχολείο. Προσοχή επίσης στους Παιδότοπους γιατί συχνά είναι χώροι παθητικής έκθεσης των παιδιών στα Wi-Fi! Γενικά ενδείκνυται τα routers να διατηρούνται πάντα κλειστά στην παρουσία των παιδιών, να ανάβουν μόνο όταν είναι απόλυτα αναγκαία (η συνήθεια on/off είναι μια απλή και αποτελεσματική πρακτική ) και οπωσδήποτε να κλείνουν το βράδυ.
H μεγαλύτερη όμως έκθεση αφορά τον ίδιο τον χρήστη και βέβαια έμμεσα όποιον είναι κοντά του, όταν χρησιμοποιεί το desktop, laptop, tablet, iPad και κινητό συνδεμένο μέσω Wi-Fi ή ΔΚΤ. Λόγω της άμεσης γειτνίασης με το σώμα, της διάρκειας χρήσης και της μεγάλης έντασης των παλμών μεταφοράς πληροφοριών που διακινούνται μέσω της αντένας πχ του υπολογιστή. Ανάλογα με τα δεδομένα που διαχειρίζεται, η έκθεση μπορεί να προσεγγίσει εκείνη μιας αντένας κινητής τηλεφωνίας τοποθετημένης σε απόσταση 50-150μ. Γι’ αυτό πότε δεν χρησιμοποιούμε συσκευές συνδεδεμένες μέσω Wi-Fi ή ΔΚΤ όταν θηλάζουμε το παιδί και γενικά όταν αυτό ή η έγκυος βρίσκονται κοντά μας. Απενεργοποιούμε όλες τις ρυθμίσεις ασύρματης σύνδεσης των συσκευών γιατί η κεραία τους εκπέμπει ακόμη και όταν δεν είστε συνδεμένοι στο διαδίκτυο.
Τι γίνεται με τα Wi-Fi στα σχολεία;
Είναι βολική λύση, όμως ενέχει σοβαρούς κινδύνους....
Σε μια τάξη με πολλούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές η έκθεση του κάθε μαθητή θα είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς θα είναι ενεργητική και ταυτόχρονα παθητική και πολλαπλασιαστική από τους υπολογιστές των συμμαθητών του (από πχ 15-20 υπολογιστές συνδεδεμένους μέσω Wi-Fi). Επιπρόσθετα είναι μια επαναλαμβανομένη, διαρκής και ίσως καθημερινή έκθεση. Η όποια διαβεβαίωση ότι λειτουργούν εντός των «ορίων», δεν πρέπει να μας εφησυχάζει για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Σε αντίθεση η ενσύρματη σύνδεση δεν συνεπάγεται εκπομπή ακτινοβολίας και είναι πολύ αποτελεσματική. Γι’ αυτό Οργανισμοί (σελ 2) προειδοποιούν ότι, σε παιδικούς σταθμούς και σχολεία πρέπει οι συνδέσεις με το διαδίκτυο να είναι μόνο ενσύρματες. Σε χώρες (Γαλλία, Αυστρία, Ελβετία, Ισραήλ), λαμβάνονται διάφορα μέτρα αποφυγής χρήσης ή και αντικατάστασης των Wi-Fi με ενσύρματες συνδέσεις σε παιδικούς σταθμούς, σχολεία, βιβλιοθήκες. Η Γαλλία με Νόμο (2015) απαγορεύει τη χρήση Wi-Fi σε παιδικούς σταθμούς και χώρους που φιλοξενούνται παιδιά κάτω των 3 χρόνων. Συστήνει περιορισμένη υπό όρους /ελάχιστη χρήση στα σχολεία με ταυτόχρονη ιατρική παρακολούθηση.
Είναι σημαντικό να ενημερώσουμε τους έφηβους για τους κινδύνους και να τους ενισχύσουμε ώστε να θέλουν, να διεκδικούν και να μπορούν ν΄ αυτοπροστατεύονται αξιοποιώντας την ενσύρματη σύνδεση και μειώνοντας κάθε αχρείαστη έκθεση σε Wi-Fi και ΔΚΤ.
Γιατί ΥΠΑΡΧΕΙ ασφαλής σύνδεση με το Διαδίκτυο… ΕΝΣΥΡΜΑΤΑ
ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΒΡΕΦΩΝ
Τα ασύρματα ψηφιακού (digital) τύπου baby monitors (συστήματα ενδοεπικοινωνίας), αποτελούν μια δυνητικά επικίνδυνη, πολύωρη και εκ του σύνεγγυς πηγή ακτινοβολίας για το παιδί, σε μια ιδιαίτερα δραστήρια και ευαίσθητη περίοδο ανάπτυξης του νευρικού συστήματος με πιθανώς μη αναστρέψιμες βλάβες στο βρεφικό εγκέφαλο. Λιγότερο επικίνδυνα θεωρούνται τα αναλογικού τύπου (analogue). Όμως η ασφαλέστερη λύση είναι τα ενσύρματα. Σε κάθε περίπτωση οι συσκευές δεν πρέπει να τοποθετούνται μέσα στο κρεβατάκι του παιδιού αλλά σε απόσταση τουλάχιστον 2 μέτρων!
Καθώς ολοένα και περισσότεροι κίνδυνοι αναδεικνύονται, με πιθανές πολύ σοβαρές επιπτώσεις δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε αναμένοντας παθητικά. Επιβάλλεται ΤΩΡΑ η μείωση της έκθεσης των παιδιών και των εμβρύων, στη βάση της Αρχής της Προφύλαξης.
«Το νηπιαγωγείο, το σχολείο και το σπίτι όπου τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους περνάνε 60-90% του χρόνου τους πρέπει να γίνουν όαση προστασίας από την ακτινοβολία ασύρματων συσκευών και συνδέσεων» . Οι γονείς αποφασίζουν και διεκδικούν ασφαλείς χώρους εκπαίδευσης, διαβίωσης και ψυχαγωγίας των παιδιών.
Στέλλα Κάννα Μιχαηλιδου, Χημικός
www.paidiatros.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου