Ποια είναι τα δικαιώματα μας στην κοινή χρήση των πεζοδρομίων;

Το Λαύριο είναι μια πόλη όμορφη , η οποία θέλει ταυτόχρονα να είναι σύγχρονη και τουριστική. Με τα αξιοθέατα (αρχαίο θέατρο Θορικού, ναός Ποσειδώνος Σουνίου, τα
μουσεία του κλπ), τη θάλασσα, τις καφετέριες, τα μεζεδοπωλεία, αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, σε όλη την διάρκεια του έτους.
Τις ημέρες αιχμής, όπως οι εθνικές εορτές , αργίες ή τα Σαββατοκύριακα τα μαγαζιά κυριολεκτικά γεμίζουν από κόσμο, ενώ σε μερικά σημεία της πόλης γίνεται κάποιες φορές κυριολεκτικά το… αδιαχώρητο.
Μέσα σε όλη αυτή την ωραία ατμόσφαιρα, γεμίζουν όμως και τα πεζοδρόμια, σε σημείο να μην μπορεί να περάσει ο πεζός. Και κάπως έτσι , μια ωραία Κυριακή, κάνοντας βόλτα αποφασίσαμε να περπατήσουμε και να ερευνήσουμε τις υποδομές αλλά και τις αυθαιρεσίες που αφορούν τα πεζοδρόμια του Λαυρίου.
Δρόμο – δρόμο, σχεδόν σε όλες τις περιοχές του Λαυρίου (Νεάπολη, Αγία Παρασκευή, Νυχτοχώρι, Κεντρική Πλατεία) βγάλαμε φωτογραφίες , παρατηρήσαμε, προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε περπατώντας τα λάθη αλλά και τα σωστά.

Η εικόνα μόνο σύγχρονη και τουριστική δεν μπορεί να θεωρηθεί.





Είδαμε πεζοδρόμια με δύσκολη πρόσβαση και σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς καμία πρόσβαση. Ας μην αναφερθούμε στις υποδομές για άτομα με ειδικές ανάγκες .. Σχεδόν ανύπαρκτες. Οι αυθαιρεσίες πολλές, αρκετές από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι έχουν διαμορφώσει τις ζώνες διέλευσης πεζών που βρίσκονται μπροστά από τα σπίτια τους σε προσωπικό χώρο. Από την άλλη, ο Δήμος, ηθελημένα ή μη, προκειμένου να ευνοήσει τα ταμεία του, ξεχνά τον πεζό και με τους ανύπαρκτους ελεγκτικούς μηχανισμούς αφήνει να φαίνεται ότι κάνει τα «στραβά» μάτια, στο θέμα των πεζοδρομίων και τον κοινόχρηστων χώρων γενικότερα. Έτσι οι αυθαιρεσίες συνεχίζονται… και θα συνεχίζονται..

Όλα αυτά συμβαίνουν χρόνια, δεν είναι κάτι νέο. Υποδομές και ελεγκτικοί μηχανισμοί που δεν υπήρξαν εδώ και δεκαετίες. Φέτος όμως είναι μια ευκαιρία, στην χρονιά του εορτασμού των 150 χρόνων του σύγχρονου Λαυρίου, να σκύψουμε πάνω από τέτοια θέματα και να αλλάξει ο τόπος προς το καλύτερο.Όμως πραγματικά έχουμε σκεφτεί πως θα γίνει αυτό;
Πως μπορούμε να διεκδικήσουμε μια καλύτερη πόλη, όταν ο κάθε ένας κοιτάζει την προσωπική του διεκδίκηση;
Πως θα κάνουμε την πόλη μας τόπο έλξης τουριστικών επισκεπτών, περιμένοντας να σεβαστούν τον τόπο της ολιγοήμερης διαμονής τους, όταν δεν την σέβονται οι ίδιοι οι δημότες της;
Πως θα έπρεπε να είναι τα πεζοδρόμια προκειμένου να εξυπηρετήσουν τον κόσμο και τις ιδιαίτερες ανάγκες που μπορεί να έχει κάθε ένας από εμάς (γυναίκα με παιδιά, εγκυμονούσα, ή με μωρό σε καροτσάκι, άνθρωπος με πατερίτσα ή αναπηρικό καροτσάκι, με ή χωρίς συνοδό, ηλικιωμένοι, τυφλοί κ.ά.);
Έχουμε αναρωτηθεί όλοι μας;
Ας δούμε τι ακριβώς ισχύει για τα πεζοδρόμια και την Κοινή Χρήση τους:

Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 24 της Αποφασης Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 3046/304/1989 (ΦΕΚ 59Δ’/89) (Κτιριοδομικός Κανονισμός ) περί πεζοδρομίων: “Τα πεζοδρόμια των κοινόχρηστων χώρων κατασκευάζονται, ανακατασκευάζονται, επισκευάζονται και συντηρούνται με σκοπό να διασφαλίζεται η συνεχής, ασφαλής και χωρίς εμπόδια κυκλοφορία των πεζών σε όλη την επιφάνειά τους και η χρήση τους από άτομα με ειδικές ανάγκες, εφόσον επιτρέπεται από τη μορφολογία του εδάφους.

Και στην παράγραφο 3 της ίδιας απόφασης αναφέρεται: Σε κάθε περίπτωση στις προδιαγραφές των πεζοδρομίων καθορίζονται οι διαστάσεις, το είδος κατασκευής και το είδος των υλικών των κρασπέδων, των ρείθρων, του υποστρώματος και της επίστρωσης ή της επικάλυψής τους. Επίσης καθορίζονται το είδος της φυτείας, οι διαστάσεις και τα άλλα στοιχεία των τμημάτων των πεζοδρομίων που διατίθενται για φύτευσή τους. Τα πεζοδρόμια κατασκευάζονται σύμφωνα με προδιαγραφές που καθορίζονται με απόφαση του οικείου Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου.

Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 2 της Αποφ. Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 52488/2002 (ΦΕΚ 18Β’/02) Ειδικές ρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των ΑΜΕΑ ], το οποίο: «Σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους οικισμών που προορίζονται για την κυκλοφορία πεζών (πεζόδρομοι), επιβάλλεται ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΖΩΝΗ ΟΔΕΥΣΗΣ ΠΕΖΩΝ με απαραίτητο ελάχιστο πλάτος 1,50 μέτρα ελεύθερο από κάθε είδους εμπόδιο, που χρησιμοποιείται για τη συνεχή, ασφαλή και ανεμπόδιστη κυκλοφορία κάθε κατηγορίας χρηστών. Οποιαδήποτε εξυπηρέτηση (σήμανση, φύτευση, αστικός εξοπλισμός κλπ) τοποθετείται υποχρεωτικά εκτός της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΖΩΝΗΣ ΟΔΕΥΣΗΣ.

Τι λέει ο Συνήγορος του Πολίτη για το θέμα:

Το δικαίωμα στην κοινή χρήση ή άλλως το δικαίωμα χρήσης των κοινών τοις πάσι, απορρέον από το αυτοτελές δικαίωμα στην προσωπικότητα, κατοχυρώνεται στο αρ. 5 παρ. 1 του Συντάγματος λέει σε αναφορά του προς τους δήμους ο Συνήγορος του Πολίτη. Και συνεχίζει “επιχειρώντας την οριοθέτηση της έννοιας και του περιεχομένου του ανήκοντος, αδιακρίτως, σε κάθε άτομο δικαιώματος στην κοινή χρήση, θεωρούμε ότι αυτό περιλαμβάνει τη δυνατότητα διέλευσης του κοινού με οποιαδήποτε τρόπο και οποτεδήποτε, πλην μόνο παροδικά από τους κοινόχρηστους χώρους.

Η καθιέρωση και η απόδοση του πράγματος στην κοινή χρήση και ο αποκτώμενος, πλέον, εξ’ αυτού προορισμός της εξυπηρέτησης δημοσίου συμφέροντος παράγει, πέραν της σχέσης του ατόμου, και σχέση της Πολιτείας προς το πράγμα, η οποία έγκειται στη δημιουργία σφαίρας εξουσίας της Διοίκησης να ρυθμίζει με διάφορα μέσα την κοινή χρήση καθώς και στη γέννηση της υποχρέωσης ή ευθύνης αυτής να διασφαλίζει την ελεύθερη, άμεση, και συνεχή διάθεση και απόλαυση των κοινοχρήστων από το κοινό και να μεριμνά εν γένει για την ικανοποίηση του δημοσίου προορισμού τους.

Κατά την ενδεικτική απαρίθμηση στο αρ. 967 ΑΚ των κοινοχρήστων πραγμάτων, περιλαμβάνονται σε αυτά και οι δρόμοι αδιαφόρως αν πρόκειται για εθνικούς, επαρχιακούς, δημοτικούς ή κοινοτικούς. Ως τμήματα των δρόμων και ως κοινόχρηστα λογίζονται και τα πεζοδρόμια, όπως προκύπτει από το αρθρο 13 παρ. 1 του από 24-9/20-10-1958 Β.Δ., το άρθρο 2 παρ. 4 και 6 – του ΓΟΚ (ν. 1577/1985) και τα αρθρα 2 και 47 του ισχύοντος ΚΟΚ (ν. 2696/1999)”.

Το πρόβλημα που έχει η πόλη είναι γνωστό σε όλους, λίγο ή πολύ.. Αλλά οι περισσότεροι έχουν συνηθίσει την κατάσταση και απλά μονάχα το αναφέρουν σε συζητήσεις με την προσδοκία, προφανώς, πως θα λυθεί από μόνο του. Όμως η ευθύνη της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου είναι (ανάμεσα σε άλλα) να αφουγκράζεται τον κόσμο και τις ανάγκες του και περιστασιακά να κάνει μια βόλτα στα πεζοδρόμια της πόλης, όπου υπάρχουν τέλος πάντων!
Από την άλλη είναι και η διατήρηση μερικών δικαιωμάτων που έχουμε ως πεζοί, και τα χάνουμε σιγά σιγά.. Με το να μην μιλάμε γι’ αυτά. Μην αναφερθούμε καν στην ανθρωπιστική πλευρά σε ότι αφορά τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τους ηλικιωμένους. Αυτό πρέπει να είναι αυτονόητο.
Ποιες είναι λοιπόν οι συνέπειες της κακής, από ρυμοτομικής απόψεως, πεζοδρόμησης;

• Πεζοδρόμιο τόσο στενό που δεν χωράει καροτσάκι ή άτομα που κινούνται με πατερίτσες ή έχουν συνοδό
• Κάποιο εμπόδιο στο πεζοδρόμιο σε ύψος χαμηλότερο του ύψους ενός ανθρώπου (για παράδειγμα, ταμπέλα ή σκαλωσιά), στο οποίο θα μπορούσε να χτυπήσει ένα άτομο με προβλήματα όρασης
• Πεζοδρόμιο με λακκούβες ή σπασμένα πλακάκια που αποτελούν εμπόδιο ή και κίνδυνο για τους πεζούς, αλλά ιδιαίτερα για άτομα με περιορισμούς στην κινητικότητά τους
• Πλάκες-οδηγούς για τυφλούς στο πεζοδρόμιο παράνομα καλυμμένες από αυτοκίνητο, τραπεζάκι κ.λπ. (Αν δεν συνάντησες καθόλου τέτοιες πλάκες στο πεζοδρόμιο, ακόμη χειρότερα…)
• Οι πεζοί που δε χωράνε σε πεζοδρόμια αναγκαστικά θα περπατήσουν σε κάποιον δρόμο, είτε με μεγάλη κυκλοφορία, είτε με μικρότερη. Πόσο επικίνδυνο είναι αυτό για κάποιον π.χ. με μικρά παιδιά ή με προβλήματα όρασης;

Φυσικά όσο αφορά το τελευταίο και εδώ υπάρχει ένα επιπλέον πρόβλημα. Είναι η οδηγική συμπεριφορά και η συνολική οδική σήμανση της πόλης.

1. Δεν υπάρχουν διαβάσεις, παρά μόνο στα σχολεία.
2. Δεν υπάρχουν φανάρια, παρά μόνο δύο.
3. α) Οι οδηγοί δεν τηρούν πάντα τα όρια ταχύτητας πόλεως ή τον Κ.Ο.Κ. όπως οφείλουν.
   β) Ξεχνούν την προτεραιότητα του πεζού ακόμα και σε βροχερές μέρες.

Πέρα από τις δράσεις που είχε ή έχει ή σκοπεύει να αναλάβει ο Δήμος πάνω στα ανωτέρω, έχουμε και εμείς χρέος ως πολίτες να είμαστε ενημερωμένοι, να προβληματιζόμαστε για την ποιότητα ζωής και διαβίωσής μας και γιατί όχι, να το επικοινωνούμε μεταξύ μας.

Το παρόν άρθρο έχει ως στόχο κυρίως να προβληματίσει για το θέμα της ασφαλούς μετακίνησης μέσα στην πόλη στην οποία ζούμε.
Στην Αθήνα, όπου το πρόβλημα με τα πεζοδρόμια είναι πραγματικά τεράστιο, πολίτες έχουν δραστηριοποιηθεί καταγγέλλοντας στον Συνήγορο του Πολίτη την έλλειψη ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών.
Μήπως χρειαζόμαστε και εδώ παρόμοιες δράσεις;
Μήπως ήρθε η ώρα οι πολίτες να γίνουν η κινητήρια δύναμη που θα αλλάξει και θα αναπτύξει αυτόν τον τόπο προς το καλύτερο;

hpolhmas.com