Ουκρανία: 9+1 μαθήματα πολέμου που αγνόησαν οι Ρώσοι στρατηγοί

Γιατί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν εξελίσσεται όπως ήθελε και περίμενε η Μόσχα - Η απρόβλεπτη ισχυρή αντίσταση των ουκρανικών δυνάμεων, ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η χρήση του κυβερνοπολέμου και το λάθος των Ρώσων με την Πολεμική Αεροπορία
Σε μια κρίσιμη καμπή μπαίνει πλέον η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς έπειτα από 34 ημέρες σφοδρών μαχών και ανταρτοπόλεμου στο εσωτερικό των ουκρανικών πόλεων, οι Ρώσοι όχι μόνο απέχουν αρκετά από την επίτευξη των αρχικών τους επιδιώξεων, αλλά εμφανίζονται να υποχωρούν χάνοντας έδαφος το οποίο είχαν καταλάβει τις προηγούμενες ημέρες.
Την ίδια στιγμή, η φύση, η στόχευση, αλλά και ο τρόπος που διεξάγεται ο ρωσοουκρανικός πόλεμος επί του επιχειρησιακού πεδίου αναδεικνύουν μια σειρά από νέα δεδομένα τα οποία αξιολογούνται ήδη από τα στρατιωτικά επιτελεία της Δύσης.

Πρόκειται για συμπεράσματα που έχουν βγει είτε μέσα από το πεδίο της μάχης, είτε από τις παράλληλες επιχειρήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, τον ψυχολογικό τομέα και τη συμβολή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην εξέλιξη του πολέμου μέχρι την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων και της αεροπορικής ισχύος για την επίτευξη του τελικού στόχου.




Επί της ουσίας, οι κάθε είδους ειδικοί επί του πολέμου (στρατιωτικοί, αναλυτές, ακαδημαϊκοί κ.ά.) επιχειρούν τις τελευταίες εβδομάδες να αντλήσουν στοιχεία μέσα από την εξέλιξη της ρωσο-ουκρανικής σύρραξης αποσκοπώντας στην κωδικοποίηση των μαθημάτων που μπορούν να αντληθούν μέσα από μια σύγκρουση η οποία συμβαίνει εντός του ευρωπαϊκού χώρου και χαρακτηρίζεται από τεράστια ανισορροπία δυνάμεων. Σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες δυτικών χωρών, η κατάσταση του πολέμου εξελίσσεται διαφορετικά από αυτήν που θα ήθελε ή που θα περίμενε η Μόσχα κατά την έναρξή του.






Οι ουκρανικές δυνάμεις εμφανίζονται να έχουν σταματήσει τη ρωσική προέλαση στα προάστια του Κιέβου, ανακαταλαμβάνοντας ταυτόχρονα τουλάχιστον δύο πόλεις στα δυτικά της πρωτεύουσας. Οι Ουκρανοί συνεχίζοντας το ιδιότυπο «αντάρτικο πόλεων» που έχουν υιοθετήσει ως πολεμική τακτική προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τον υπέρτερο σε μέσα και τεχνολογία ρωσικό στρατό επιχειρούν τις τελευταίες ημέρες να διαταράξουν την ικανότητα αναδιοργάνωσης των ρωσικών δυνάμεων στις παρυφές του Κιέβου πετυχαίνοντας να περάσουν στην επίθεση.




Στο πλαίσιο αυτό, ο ουκρανικός στρατός, σε συνεργασία με τις δυνάμεις πολιτοφυλακής, έχει καταφέρει να ανακαταλάβει πόλεις και αμυντικές θέσεις έως και 35 χιλιόμετρα ανατολικά του Κιέβου, πραγματοποιώντας παράλληλα στοχευμένες όσο και παράτολμες επιχειρήσεις ακόμη και σε περιοχές που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή, όπως συνέβη με την καταστροφή, την περασμένη Πέμπτη, του ρωσικού αποβατικού πλοίου «Orsk», το οποίο ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της πόλης Μπερντιάνσκ, κοντά στη Μαριούπολη, στην Αζοφική Θάλασσα.

Μέσα στις προθέσεις των Ουκρανών είναι να συνεχίσουν την προσπάθεια απώθησης των ρωσικών δυνάμεων κατά μήκος του βορειοδυτικού άξονα από το Κίεβο προς το αεροδρόμιο Hostomel, ποντάροντας για την επίτευξη αυτού του σκοπού και στη νέα αποστολή όπλων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες της Δύσης. Την ίδια στιγμή, οι ρωσικές δυνάμεις δείχνουν να αναπροσαρμόζουν τη στρατηγική τους, ανασυντασσόμενες σε αμυντική διάταξη γύρω από το Κίεβο και αποσύροντας συνάμα κάποιες από τις μονάδες που είχαν αναπτύξει στην περιοχή, προφανώς για να ενισχύσουν άλλα μέτωπα ή να πετύχουν άλλους στόχους, όπως η κατάληψη της Οδησσού.

Να σημειώσουμε ότι ο ρωσικός στρατός εμφανίζεται να κινείται δυτικά προς την Οδησσό, κίνηση που ωστόσο γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς λόγω των σημαντικών υλικοτεχνικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει, αλλά και της ισχυρής αντίστασης που προβάλλουν οι ουκρανικές δυνάμεις. Κάπως καλύτερα για τους Ρώσους, πάντως, εξελίσσονται οι επιχειρήσεις που διεξάγουν στο ανατολικό μέτωπο, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένες ισχυρές δυνάμεις του ουκρανικού στρατού που επιχειρούν ανατολικά στο μέτωπο της περιοχής του Ντονέτσκ, από το Κραματόρσκ και το Σεβεροντονέτσκ μέχρι την ομώνυμη πόλη.


Στις περιοχές αυτές οι Ουκρανοί έχουν εκτεταμένο δίκτυο οχυρώσεων και τα τελευταία τουλάχιστον οκτώ χρόνια, από την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 και έκτοτε, συγκέντρωναν πυρομαχικά και εφόδια καθώς θεωρούσαν βέβαιη την εκδήλωση μιας, έστω και περιορισμένης έκτασης, ρωσικής επέμβασης στην περιοχή. Μέσα στους στόχους των Ρώσων πλέον είναι, σύμφωνα με στρατηγικούς αναλυτές, να πραγματοποιήσουν μια επίθεση από Βορρά και από Νότο προκειμένου να αποκόψουν τη συγκεκριμένη περιοχή, όπου βρίσκονται ορισμένες από τις πιο μάχιμες μονάδες του ουκρανικού στρατού, ώστε εν συνεχεία να πιέσουν ακόμη πιο έντονα για μια συνθηκολόγηση του Κιέβου.


Μαθήματα πολέμου

Αξιολογώντας τα μέχρι στιγμής δεδομένα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, στρατιωτικοί αναλυτές και επιτελείς του υπουργείου Εθνικής Αμυνας εξάγουν μια σειρά συμπερασμάτων. Αν και είναι ακόμη σχετικά νωρίς, καθώς οι πολεμικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, οι εν λόγω αναλυτές θεωρούν ότι δεκαετίες μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ορισμένοι από τους βασικούς κανόνες του συμβατικού πολέμου εξακολουθούν να ισχύουν, με το πλαίσιο διεξαγωγής τους όμως να έχει διευρυνθεί εξαιτίας των νέων τεχνολογιών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους παραπάνω αναλυτές, επί του παρόντος και σε γενικές γραμμές τα συμπεράσματα αυτά θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν σε 10 κατευθύνσεις ως εξής:

1 Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε στρατιωτική χρήση

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκάλυψε τον τεράστιο ρόλο που μπορούν να παίξουν τα social media, όχι μόνο ως μέσα διεξαγωγής προπαγάνδας έναντι του αντιπάλου, αλλά και σε χρηστικό επίπεδο μέσω της ενεργοποίησής τους από τον στρατό για να καλυφθούν επικοινωνιακές αδυναμίες που μπορεί να προκύψουν λόγω μιας στρατιωτικής σύγκρουσης και γρήγορης καταστροφής υποδομών. Ενδεικτικά να σημειώσουμε ότι μέσω των social media (Facebook, Twitter, Instagram κ.ά.) οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις έδιναν στους πολίτες οδηγίες επιστράτευσης ή τους τρόπους που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν όπλα καταστροφής, όπως βόμβες μολότοφ.

Παράλληλα, μέσω αυτών, ο πόλεμος καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο, με βίντεο και φωτογραφίες να ανεβαίνουν συνεχώς, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις οι πολίτες, ακόμη και άθελά τους, να καταδεικνύουν στόχους οι οποίοι εν συνεχεία πλήττονται. Επίσης, για πρώτη φορά γίνεται τόσο φανερή η σχεδόν μονοπωλιακή δύναμη των ΗΠΑ στον πόλεμο της προπαγάνδας.

Οι ΗΠΑ ήταν αυτές που δημιούργησαν τις σχετικές πλατφόρμες, εν συνεχεία τις έκαναν δημοφιλείς σε ολόκληρο τον πλανήτη και πλέον εμφανίζονται να τις χρησιμοποιούν για λογαριασμό τους αποκλείοντας κάθε αντίπαλη άποψη. Ενα σημαντικό μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης ενημερώνεται μέσω αυτών των δικτύων, τα οποία στο σύνολό τους συμπαραστέκονται στους Ουκρανούς, αποκλείοντας συνάμα τους Ρώσους και την επιχειρηματολογία τους.

2 Οι βασικές αρχές του πολέμου παραμένουν αναλλοίωτες

Οι Ρώσοι πολιορκούν πόλεις όπως συνέβαινε -με διαφορετικά, βέβαια, μέσα- και στον Μεσαίωνα. Ανάλογες περίπου είναι και οι πρακτικές. Αποκλεισμός του άμαχου πληθυσμού εντός των πόλεων, χωρίς τροφή, νερό και εν προκειμένω ηλεκτρικό ρεύμα προκειμένου να συνθηκολογήσει.

3 Ο στρατός εξακολουθεί να έχει τον πρώτο λόγο στις επιχειρήσεις

Επειδή ζούμε σε χώρο χερσαίων κρατών ο στρατός διαδραματίζει τον βασικό ρόλο στην εξέλιξη των πολεμικών γεγονότων και στην επίτευξη των τελικών στόχων. Χωρίς τη χρήση του στερείσαι τη δυνατότητα να πετύχεις τους αντικειμενικούς σου σκοπούς, αφού, π.χ., δεν μπορείς να βάλεις την αεροπορία να βομβαρδίζει πόλεις πραγματοποιώντας τυφλά χτυπήματα με μεγάλο αριθμό νεκρών ανάμεσα στον άμαχο πληθυσμό.

4 Τα πυρηνικά όπλα παραμένουν βασικός αποτρεπτικός παράγοντας

Εάν οι Ρώσοι δεν είχαν πυρηνικά, τότε η εξέλιξη του πολέμου θα μπορούσε να ήταν διαφορετική αφού οι χώρες του ΝΑΤΟ, εφόσον το ήθελαν, θα ήταν πιο εύκολο να εμπλακούν χωρίς τον φόβο κάποιου συντριπτικού χτυπήματος από τον αντίπαλό τους, ικανού να καταστρέψει άμεσα και ολοκληρωτικά και τις ίδιες.

5 Ιντερνετ και κινητά λειτουργούν και κατά τη διάρκεια του πολέμου

Ο φόβος ότι στο ενδεχόμενο ενός πολέμου θα μπορούσαν να καταρρεύσουν τα πάντα και οι πολίτες να αποκοπούν σε επίπεδο επικοινωνίας τόσο μεταξύ τους όσο και με τον έξω κόσμο φαίνεται πως εκ του αποτελέσματος δεν ισχύει. Ακόμη και οι κατεχόμενες από τους Ρώσους και αποκομμένες από τον έξω κόσμο περιοχές της Ουκρανίας εξακολουθούν να έχουν Ιντερνετ και πρόσβαση σε υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας.

6 Ο ρόλος της αεροπορικής ισχύος είναι καθοριστικός

Οι Ρώσοι στην αρχή του πολέμου απέφυγαν να εμπλέξουν την Πολεμική τους Αεροπορία στις πολεμικές επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα οι χερσαίες τους δυνάμεις να έρθουν αντιμέτωπες με δυσκολίες που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχαν προηγουμένως καταστραφεί. Οι Ρώσοι έκαναν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που έκαναν οι Αμερικανοί στους δικούς τους πολέμους, οι οποίοι πρώτα έστελναν τα αεροπλάνα και τους πυραύλους τους να καταστρέψουν στρατιωτικούς στόχους και μετά προωθούσαν τις επίγειες δυνάμεις τους.

7 Ανάδειξη της σημασίας της διοικητικής μέριμνας στις πολεμικές επιχειρήσεις

Στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο καταδεικνύεται πως είναι αδύνατον να πετύχεις τους αντικειμενικούς σου σκοπούς χωρίς την ύπαρξη επαρκούς και διαρκούς υποστήριξης από πλευράς εφοδίων, μέσων και διαδικασιών ως προς τη μεταφορά δυνάμεων, τραυματιών κ.ά.


8 Ο σύγχρονος πόλεμος καταναλώνει πόρους με σφοδρό ρυθμό

Υπολογίζεται ότι στην επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» το 1991, ένα σώμα στρατού των ΗΠΑ ξόδευε 9.000 τόνους πολεμοφοδίων και 2,4 εκατομμύρια γαλόνια καυσίμων κάθε ημέρα. Ο στρατός της Ουκρανίας υπερέχει κατά πολύ περισσότερο από τα παραπάνω μεγέθη. Ως εκ τούτου αν η Ουκρανία συνεχίσει να δαπανά πολεμοφόδια και καύσιμα με τον τρέχοντα ρυθμό, σύντομα θα εξαντλήσει το προπολεμικό της απόθεμα και θα έχει συνεχή ανάγκη περαιτέρω προμηθειών ή θα αναγκαστεί να συνθηκολογήσει.

9 Χρήση κυβερνοπολέμου

Οι ψηφιακές επιθέσεις πριν από τις πολεμικές επιχειρήσεις είναι καθοριστικές για την έκβασή τους. Διακοπές ρεύματος, παράλυση διοικήσεων, διακοπή των τηλεφώνων ή του Διαδικτύου προκάλεσαν σοβαρές συνέπειες στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού της Ουκρανίας παραλύοντας σε σημαντικό βαθμό την ικανότητά του να αντιδράσει αποτελεσματικά κατά τις πρώτες ώρες και ημέρες της ρωσικής εισβολής.

+1 Χρήση άμαχου πληθυσμού για την επίτευξη στρατιωτικών σκοπών

Η παραμονή του άμαχου πληθυσμού στις πόλεις δυσχεραίνει εξαιρετικά την κατάληψή τους από εχθρικές δυνάμεις, πλήττοντας την εικόνα του εισβολέα στη διεθνή κοινή γνώμη. Παράλληλα, ο άμαχος πληθυσμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά το πέρας του πολέμου σε μια, π.χ., διαδικασία ανταλλαγής αιχμαλώτων. Σύμφωνα με αναλυτές, μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι αρκετοί Ουκρανοί άμαχοι έχουν οδηγηθεί από τους Ρώσους σε περιοχές εντός της ρωσικής επικράτειας για ανθρωπιστικούς λόγους. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι συγκεκριμένοι ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν είτε μετά το τέλος είτε κατά τη διάρκεια του πολέμου για να ανταλλαχθούν με Ρώσους στρατιώτες που θα κρατούνται ως αιχμάλωτοι από τα ουκρανικά στρατεύματα.