Τα νέα πρότυπα ομορφιάς επιβάλλουν μία τόσο αλλοιωμένη εικόνα που μας κάνει όλους... ίδιους - Η πειραγμένη φωτογραφία του Καμμένου, το παράδειγμα της Κένταλ Τζένερ και η βιομηχανία ομορφιάς με τζίρο 511 δισ. Αξύριστος. Με γένι τριών ημερών. Κουρασμένος αλλά προσηλωμένος στην εργασία του. Ισως μια ιδέα κατσούφης. Αλλά και μάχιμος, όπως πληροφορούσε η μπλούζα με το διακριτικό CPA 10, σήμα των Ειδικών Δυνάμεων της Γαλλικής Αεροπορίας. Με μπλουτζίν, τη βέρα του φορεμένη στον παράμεσο του δεξιού χεριού κι έναν πάκο χαρτιά και ντοσιέ υπό μάλης. Ενας άνδρας στα 44 χρόνια του, σε μια συνηθισμένη μέρα στο γραφείο. Η παραπάνω περιγραφή ούτε θα εξέπληττε, ούτε θα συζητιόταν με τιμές οικουμενικού viral αν το γραφείο δεν βρισκόταν στο πρώτο σπίτι της Γαλλίας, δηλαδή στο Μέγαρο των Ηλυσίων, και πρωταγωνιστής της δεν ήταν ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Πόσο μάλλον όταν όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν προϊόν προφορικής ή γραπτής αφήγησης, αλλά πληροφορίες που προέκυψαν από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα, τα οποία έδωσε στο φως της δημοσιότητας μέσω του προσωπικού λογαριασμού της στο Instagram η επίσημη φωτογράφος της Γαλλικής Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Τα οκτώ στιγμιότυπα που δημοσίευσε η Σοαζί Ντε Λα Μουοσονιέρ από το Σαλόν Ντορέ, που είναι για το Μέγαρο των Ηλυσίων ό,τι το Οβάλ Γραφείο για τον Λευκό Οίκο, φυσικά και είπαν πολλά περισσότερα από τη λεζάντα «Κυριακή 13/03/2022 - Τέλος της ημέρας», με την οποία η φωτογράφος επέλεξε να τα συνοδεύσει.
Στην ανθρώπινη Ιστορία υπήρξε η Eποχή του του Λίθου, κατόπιν του Χαλκού, αργότερα του Σιδήρου. Γνωρίζουμε ακόμα την Εποχή των Μεγάλων και των Μικρών Παγετώνων, αλλά και άλλες μικρότερες ή μεγαλύτερες περιόδους που σφραγίστηκαν και τελικά ονοματίστηκαν από ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό των κοινωνιών, των μεταβολών του φυσικού περιβάλλοντος ή των ανθρώπων. Ευτυχώς, για τον ιστορικό του μέλλοντος δεν θα χρειαστεί να σπαταλήσει καντάρια φαιάς ουσίας ή να σπαζοκεφαλιάσει για μερόνυχτα προκειμένου να βρει έναν τίτλο ταιριαστό την εποχή που ξημέρωσε για το είδος μας από το 2006, όταν δηλαδή λανσαρίστηκε το Facebook, μα κυρίως από το 2010 και έπειτα με την εμπορική διάθεση του Instagram.
Ανάμεσα σε δύο πιθήκια
Η εποχή του λεγόμενου Instagram Face (ελληνιστί του ινσταγκραμικού προσώπου) βρίσκεται εδώ και χρόνια στην πλήρη εξέλιξή της. Και γίνεται ολοένα πιο επιθετική. Μπορεί στην ιουρασική περίοδο των social media να συζητούσαμε για αθώα duckfaces και πρωτόλεια παραμορφωτικά φίλτρα που ψήλωναν τον κοντό, κόνταιναν τον ψηλό, αδυνάτιζαν τον ευτραφή και πάχαιναν τον λιπόσαρκο, όμως πλέον το πράγμα όχι μόνο έχει σοβαρέψει, αλλά έχει εξελιχθεί σε επιστήμη - και βέβαια για πολλούς ακόμα και σε εθισμό.
Η πρόσφατη φωτογραφία του Πάνου Καμμένου στο Instagram, η οποία έτυχε viral υποδοχής, σχολιάστηκε από κάποιους αποθεωτικά και από τους περισσότερους σκωπτικά, είναι ίσως η πιο ανάγλυφη απόδειξη ότι κανείς δεν μένει ανεπηρέαστος ή αλώβητος από την ανομολόγητη επιθυμία να γίνει κάποιος άλλος. Ακόμα και αν η μεταμόρφωση δεν αποτυπώνεται στην πραγματική ζωή, αλλά προορίζεται για να υπάρχει αποκλειστικά ως ψηφίδα της εικονικής μετα-κοινωνίας του Διαδικτύου.
Ναι, μπορεί ο πρώην υπουργός Αμυνας να έχασε, όπως γνωρίζουν πια και οι πέτρες, αρκετό βάρος, ωστόσο το ζήτημα στην αμφιλεγόμενη φωτογραφία του δεν είχε να κάνει με τη σιλουέτα του, την οποία απαθανάτισε ανάμεσα σε δύο προγόνους μας (βλ. πιθήκους), αλλά με το αγνώριστο πρόσωπό του. Νεότερο, σφριγηλότερο, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Σαν να είχε περάσει από πάνω του ατμοσίδερο γίγας μαζί με τον Ελληνα μόδιστρο που το διαφήμιζε στα μακρινά 90s. Αν οι πολιτικοί, ακόμα και οι παροπλισμένοι, απεργάζονται τις μεθόδους των σοσιαλμιντιακών σταρ που πασχίζουν να ακολουθήσουν το νέο πρότυπο της ομορφιάς, επενδύοντας σε εφαρμογές όπως το περίφημο FaceTune ή ακόμα και καταφεύγοντας σε κοσμετολογικές επεμβάσεις και εγχειρήσεις πλαστικής χειρουργικής, τότε τα πράγματα παραείναι σοβαρά. Αλλά καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και να συμφωνήσουμε στο τι λογίζεται ως Instagram Face. Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι ο σκοπός του είναι να φέρει περισσότερα likes, μεγαλύτερο engagement (βλ. διάδραση με followers και μη), δυνητικά περισσότερα χρήματα στους κάθε λογής «επιδραστικούς» και βέβαια τροφή στον συγγενή ναρκισσισμό που όλοι από κούνια φέρουμε.
Τα «τέλεια» χαρακτηριστικά
Σε αδρές γραμμές το ινσταγκραμικό πρόσωπο ή μάλλον προσωπείο θέλει τουλάχιστον για τις γυναίκες σαρκώδη, γεμάτα και καθόλου ρυτιδωμένα χείλη, ασιατικής κοπής ζυγωματικά, καυκάσιες μύτες, μάτια που θα ζήλευε και γάτα της Βεγγάλης, γιγαντιαίες βλεφαρίδες, πιγούνι δίχως ψεγάδι λίπους και βέβαια φρύδια με ξεκάθαρες και δεδηλωμένες τάσεις αυτονόμησης από το υπόλοιπο πρόσωπο που αψηφούν με αναίδεια τον νόμο της βαρύτητας. Δεν τίθεται βέβαια συζήτηση για ρυτίδες έκφρασης ή γήρατος, κλειστούς πόρους ή μαύρα στίγματα. Αυτά ανήκουν στο απώτατο, ζοφερό για κάποιους παρελθόν του είδους μας, τότε που οι άνθρωποι συνήθιζαν να μοιάζουν με ανθρώπους. Όχι με cyborgs.
Μπορεί κάποτε τα πρότυπα της ομορφιάς και τον πήχη της αισθητικής να έθεταν οι σταρ της μεγάλης οθόνης, οι φωτογράφοι και οι art directors των περιοδικών ή ακόμα και οι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, δηλαδή καταπίεσης, αν μιλάμε, λόγου χάρη, για τους βικτoριανούς κορσέδες, όμως πλέον όλα ορίζονται απ’ όσα χωρούν και μπορούν να αναδειχτούν μέσα από το τετράγωνο κάδρο του Instagram. Οι άνθρωποι αναζητούν την καλύτερη έξωθεν καλή μαρτυρία τους, το τέλειο καθρέφτισμά τους στον μεγεθυντικό φακό των κοινωνικών δικτύων και αυτό είναι κάτι που προσυπογράφει όχι μόνο το γεγονός ότι χάρη στα φωτογραφικά φίλτρα μοιάζουμε όλοι βγαλμένοι από γραμμή παραγωγής κινεζικής φάμπρικας, αλλά και από τα επίσημα αριθμητικά στοιχεία.
Η βιομηχανία της ομορφιάς, παρά τις οικονομικές ατραπούς, τις κρίσεις, τις πανδημίες και τους πολέμους, παραμένει θαλερή, με την παγκόσμια αξία της να αθροίζεται σε 511 δισ. δολάρια. Στις ΗΠΑ οι γυναίκες ξοδεύουν κατά μέσον όρο 3.700 δολάρια τον χρόνο για τον καλλωπισμό της εμφάνισής τους, ενώ ακόμα πιο προσοδοφόρο φαίνεται πως είναι το πεδίο της ανδρικής περιποίησης, αφού τα νούμερα λένε πως στα επόμενα δύο χρόνια η αξία του εν λόγω τομέα θα έχει αγγίξει τα 90 δισ. δολάρια, την ώρα μάλιστα που το 2018 βρισκόταν στα 60.
Ζωντανή απόδειξη
Ανάγλυφη απόδειξη για τα παραπάνω είναι ότι η Κάιλι Τζένερ, υπερήφανο και ζάμπλουτο μέλος της οικογένειας Καρντάσιαν, κατάφερε το 2019 να ανακηρυχθεί στη νεότερη δισεκατομμυριούχο της Ιστορίας χάρη στην εταιρεία καλλυντικών που δημιούργησε και την οποία μοσχοπούλησε. Η αλήθεια βέβαια, όπως αποδείχτηκε κατόπιν της πώλησης, ήταν πως η Kylie Cosmetics άξιζε κατά τι λιγότερο. Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες, ακόμα και για το «Forbes», που έκανε τους σχετικούς υπολογισμούς και πρόσφερε στην τότε 21χρονη Τζένερ το εξώφυλλό του.
Η εμμονή βέβαια με την ομορφιά ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, με τις νέες προϋποθέσεις της δεν αποκρυσταλλώνεται μόνο στις πωλήσεις των προϊόντων περιποίησης ή στις απειράριθμες πειραγμένες selfies που στο κάτω-κάτω της γραφής δημιουργούν ένα στρεβλό πρότυπο και μια ανάλογη άποψη της πραγματικότητας, εθίζοντας, σύμφωνα με τους ψυχολόγους, τους ανθρώπους σε μια ατέρμονη και ανούσια σύγκριση της πραγματικής εικόνας τους με τη φιλτραρισμένη, ωστόσο δεν αλλάζουν τη δομή ή την κατατομή του προσώπου. Οπως δηλαδή συμβαίνει με την πλαστική, επανορθωτική και αισθητική χειρουργική, η οποία βρίσκεται σε πλήρη άνθηση.
Αν στα 90s το απαραίτητο αξεσουάρ ενός πολίτη του Δυτικού κόσμου ήταν ο ψυχαναλυτής, πλέον έχει παραχωρήσει τη θέση του στον πλαστικό χειρουργό. Ο πόλεμος για την επίτευξη και τη διατήρηση του ιδανικού ινσταγκραμικού προσώπου θέλει πολλές και συνεχείς μάχες. Μπορεί παλιότερα μια επέμβαση πλαστικής χειρουργικής να ήταν μια απόφαση ζωής που απαιτούσε σκέψη και αφορούσε ανθρώπους μιας (προχωρημένης) ηλικίας και πάνω, πλέον όμως λαμβάνεται στο πόδι σαν να αμφιταλαντεύεται κανείς για το εάν θα βγει στη Νατάσσα Μποφίλιου ή στην Αννα Βίσση (όπου τραγουδίστριες αντικαταστήστε με υαλουρονικό και μπότοξ).
Ο θρίαμβος του μπότοξ
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ενωση Πλαστικών Χειρουργών, μόνο το 2018 οι πολίτες της χώρας έκαναν 7 εκατομμύρια ενέσεις νευροτοξίνης (βλ. μπότοξ) και περισσότερες από 2,5 εκατομμύρια εγχύσεις υαλουρονικού οξέος. Το ταμείο των επεμβατικών μεθόδων έκλεισε για την ίδια χρονιά στις ΗΠΑ στα 16,5 δισ. δολάρια, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών που κατέφυγαν στον πλαστικό χειρουργό ήταν γυναίκες (ποσοστό 92%). Το 30% από αυτές πέρασαν το κατώφλι του ιατρείου κραδαίνοντας στα χέρια τους μια φωτογραφία της Κιμ Καρντάσιαν. Στη Μεγάλη Βρετανία οι 9 στους 10 πολίτες που απευθύνονται σε πλαστικούς χειρουργούς ακολουθούν μία από τις παραπάνω μη επεμβατικές μεθόδους (μπότοξ, υαλουρονικό, fillers κ.λπ.). Το σχετικά χαμηλό κόστος τους και η ευκολία στην εφαρμογή τους τις κάνουν εύλογα ολοένα πιο δημοφιλείς. Οχι μόνο στους millennials που με προφανώς αδικαιολόγητο τρόμο βλέπουν τον εαυτό τους να πλησιάζει το κατώφλι-ορόσημο των 40 ετών, μα και στη νεότερη Gen Z.
Ο παράγοντας Καρντάσιαν
Μόλις πριν από λίγα 24ωρα η 26χρονη Κένταλ Τζένερ, στερνοπούλι της φαμίλιας Καρντάσιαν, προκάλεσε θύελλα σχολίων δημοσιεύοντας φωτογραφίες της αλά Πάνος Καμμένος, δηλαδή αγνώριστη. Αν και ακόμα δεν έχει γίνει σαφές εάν το μοντέλο των 225 εκατομμυρίων followers παρενέβη αισθητικά στο πρόσωπό του ή η μεταμόρφωσή του είναι προϊόν φίλτρων, στην πραγματικότητα η αλλαγή μέσω ρετούς που μπορεί πια καθένας να κάνει στο κινητό τηλέφωνό του και οι αισθητικές μέθοδοι συμπορεύονται και συχνά αλληλοσυμπληρώνονται. Ειδικά στη Μέκκα των πλαστικών επεμβάσεων, το Μπέβερλι Χιλς, πολλοί είναι οι πλαστικοί χειρουργοί που χρησιμοποιούν εφαρμογές όπως το FaceTune προκειμένου να δελεάσουν τους υποψήφιους ασθενείς τους με την καλύτερη εκδοχή της εμφάνισής τους.
Η εικόνα είναι το διαπιστευτήριο για μια καλύτερη και για πολλούς πιο ανέφελη ζωή, όμως η κατάκτηση του προτύπου προφανώς και ελλοχεύει κινδύνους. Πολλοί από αυτούς έχουν περιγραφεί ανάγλυφα από τη δημοφιλή εκπομπή «Botched» του E! EΝΤΕRTAINMENT, ένα reality show μεγάλο μέρος του οποίου απασχολούν αποτυχημένες επεμβάσεις ανθρώπων που συχνά διακινδυνεύουν ακόμα και τη ζωή τους χάριν του εθισμού τους. Μπορεί η λέξη να ακούγεται βαριά σε κάποιους, όμως στις ΗΠΑ ήδη εδώ και χρόνια αναγνωρίζεται ως διαταραχή η Snapchat Dysmorphia, δηλαδή η εμμονή που αναπτύσσουν οι χρήστες της εν λόγω εφαρμογής με τη βελτιωμένη μέσω φίλτρων και επεξεργασίας εικόνα τους. Ο ορισμός της αποδίδεται στον 40χρονο Βρετανό πλαστικό χειρουργό (και σταρ της τηλεόρασης) δόκτορα Εσο, ο οποίος χρειάστηκε να συνετίσει εκατοντάδες ασθενών του που έφταναν στο ιατρείο του ζητώντας να τους μεταμορφώσει στο λουστραρισμένο από φωτογραφικά φίλτρα εαυτό τους.
Είναι πάντως αξιοσημείωτο, αν όχι οξύμωρο, ότι την ώρα που τα κοινωνικά δίκτυα ορίζουν ένα ψεύτικο και συνήθως άφταστο πρότυπο κοινώς αποδεκτά ωραίου, στον αντίποδα τα περιοδικά προσφέρουν πια γην και ύδωρ σε ανθρώπους για τους οποίους πριν από 15 ή 20 χρόνια δεν θα χαράμιζαν ούτε μονόστηλο.
Ωστόσο, το κοινό φαίνεται πως δεν έχει αντίρρηση όχι μόνο να καταναλώνει με το στανιό τελειότητα από διαφορετικό πια μετερίζι, αλλά και να τη διεκδικεί για τον εαυτό του ως ένα λαϊκό κεκτημένο.
Γι’ αυτό και δεν μπορεί κανείς να αντικρούσει την εικασία πολλών (μάλλον απαισιόδοξων) που προβλέπουν πως δεν είναι μακριά η ημέρα που θα ζούμε σε έναν κόσμο όπου όλα τα γυναικεία πρόσωπα θα είναι εικόνα και ομοίωση της Κιμ Καρντάσιαν, που είναι ίδια με την Μπέλα Χαντίντ, που είναι ίδια με την Εμιλι Ραταϊκόφσκι, που είναι ίδια με την Κένταλ Τζένερ, που είναι ίδια με την Κιμ Καρντάσιαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου