Την δραματική συρρίκνωση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα κατευθύνει τους πόρους για την αναβάπτιση των λιγνιτικών περιοχών, επισημαίνουν αναλυτές της αγοράς, γεγονός που αναγκάζει την ελληνική κυβέρνηση να αναζητήσει και εναλλακτικές πηγές για να χρηματοδοτήσει τις δράσεις στην Δυτική Μακεδονία και την Αρκαδία μετά το τέλος του λιγνίτη.
Όπως επισήμανε χθες ο επικεφαλής του The GreenTank, κ. Νίκος Μάντζαρης, ενός Τhink Τank για την ενέργεια, από 40 δισ. ευρώ που είχαν υπολογιστεί για το Ταμείο τον περασμένο Μάιο, ο «κουμπαράς» όπως ανακοινώθηκε τις τελευταίες μέρες συρρικνώθηκε σε 17,5 δισ. ευρώ, κάτι που αυτομάτως θα οδηγήσει σε ψαλίδισμα των κονδυλίων για την χώρα μας από 1,724 δισ. ευρώ σε 750 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά 1 δισ. ευρώ.
Ο κ. Μάντζαρης ανέπτυξε το μεγάλο προβληματισμό που αναπτύσσεται πανευρωπαϊκά για τα κριτήρια, με τα οποία θα χορηγηθούν στα κράτη-μέλη αυτοί οι πόροι. Όπως τόνισε σε αυτά δεν περιλαμβάνονται η ταχύτητα της απολιγνητοποίησης στην οποία η Ελλάδα έχει σαφέστατο προβάδισμα (οι λιγνιτικές μονάδες κλείνουν το 2023 με εξαίρεση την Πτολεμαίδα 5 που θα σταματήσει να καίει κάρβουνο το 2028), ούτε όμως και η ανεργία που δημιουργεί στις περιοχές και θα μπορούσε να ανεβάσει τους πόρους στα 2,44 δις. ευρώ.
Ο κ. Μάντζαρης είπε ότι το θέμα των κριτηρίων έχει μπει στο τραπέζι της συζήτησης και έχει κάποιες πιθανότητες να αλλάξει και αναφέρθηκε στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου που ουσιαστικά επικυρώνει τα προβληματικά κριτήρια με κίνδυνο οι πόροι να διοχετεύονται σε χώρες που δεν τα χρειάζονται πραγματικά.
Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις που μπορεί να σηκώσει η κάθε περιοχή, δήλωσε ότι «δεν θα πρέπει να είναι μονοκαλλιέργεια» αλλά να προτείνουν διαφορετικές μορφές απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα, στην ανάπτυξη της αρωματοποίας, της οινοποιίας, της διαχείρισης απορριμμάτων αλλά και της αποθήκευσης ενέργειας.
Τα στοιχεία πλέον είναι συντριπτικά υπέρ της αλλαγής πορείας καθώς η απολιγνιτοποίηση έχει ήδη ξεκινήσει στην Ελλάδα. Όπως επισημάνθηκε, εντός του Ιουνίου καταγράφηκαν μέρες με μηδενική συμμετοχή του λιγνίτη στην παραγωγή ενέργειας, ενώ συνολικά έχει υποτετραπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2016. Στην ΕΕ – 27 το μερίδιο λιγνίτη και λιθάνθρακα είναι σήμερα στο 12% (μείωση κατά 50% από το 2016) με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας να καταλαμβάνουν το 40% του ενεργειακού μείγματος.
Ωστόσο αυτό λειτουργεί υπέρ της αγοράς, την στιγμή που στο χρηματιστήριο των ρύπων οι τιμές των δικαιωμάτων έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, δημιουργώντας όμως μεγάλες οικονομικές πιέσεις στην ΔΕΗ που συνεχίζει να εξαρτάται από τις λιγνιτικές μονάδες. Ο κ. Μάντζαρης ανέφερε ότι σήμερα οι τιμές βρίσκονται στα 30 ευρώ με τις προβλέψεις να υπολογίζουν ότι θα φτάσουν τα 35 με 40 ευρώ ανά τόνο το επόμενο διάστημα, κάτι στο οποίο αναμένεται να οδηγήσουν και οι αλλαγές για την δημιουργία ενός πιο αυστηρού πλαισίου από την ΕΕ.
Το μέλλον των περιοχών
Στην έκθεση με τίτλο «Δίκαιη Μετάβαση: Ιστορικό, εξελίξεις και προκλήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη», που παρουσιάστηκε χθες, το Green Tank αποτυπώνει την πρόσφατη ιστορία της Δίκαιης Μετάβασης από το 2015 – ημερομηνία σταθμός λόγω της Συμφωνίας του Παρισιού – μέχρι τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Μέσα από αυτήν την ανασκόπηση, αναδεικνύεται η σημασία του συντονισμού της Ελλάδας με τις ευρωπαϊκές τάσεις και η συμμόρφωσή της με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ο κομβικός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και η αξία της συνεργασίας και της διαβούλευσης με τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς εταίρους.
Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, η μεγαλύτερη πρόκληση σχετικά με τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών είναι ο χρόνος, καθώς είναι αδύνατον η στροφή τοπικών οικονομιών βαθιά εξαρτημένων από τη λιγνιτική δραστηριότητα, να συντελεστεί ως το 2023. Σε αυτό το χρονικό διάστημα όμως είναι εφικτό να τεθούν οι κατάλληλες προγραμματικές βάσεις και να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι που θα στρέψουν τις τοπικές οικονομίες προς βιώσιμη κατεύθυνση σε βάθος 15-20 ετών.
Η έκθεση καταλήγει στις παρακάτω προτάσεις που θα επιτρέψουν την αποφυγή λαθών του παρελθόντος και θα συνδράμουν στην επείγουσα ανάγκη για σωστό σχεδιασμό της επόμενης μέρας στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας:
· Διακομματική συμφωνία: Παρά τις διαφορές για το χρόνο απόσυρσης των μονάδων, μπορεί να υπάρξει ευρύ πεδίο σύγκλισης στον σχεδιασμό της επόμενης μέρας και κοινές διεκδικήσεις όλων των κομμάτων στους τομείς της διακυβέρνησης, της χρηματοδότησης και των συντονισμένων πρωτοβουλιών στο Ευρωκοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή.
· Διαμόρφωση ΕΝΟΣ βιώσιμου και συνεκτικού σχεδίου: Στο υπό διαμόρφωση συνολικό Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και τα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης είναι απαραίτητο να διαμορφωθούν κριτήρια επιλογής έργων με γνώμονα την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, το μακροπρόθεσμο αποτύπωμά τους στην απασχόληση και την τοπικά προστιθέμενη αξία καθώς και τη διακλαδική διασπορά των οικονομικών δραστηριοτήτων.
· Συμμετοχικός Σχεδιασμός – Διαβούλευση: Ανεξαρτήτως της αρτιότητας του οποιουδήποτε σχεδίου, ιδιαίτερη σημασία έχει αυτό να διαμορφωθεί και να υλοποιηθεί με συμμετοχικό τρόπο που να βασίζεται στη διαβούλευση και τη διαφάνεια.
· Σύστημα διακυβέρνησης: Το σύστημα διακυβέρνησης που θα κληθεί να υλοποιήσει τα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης, πρέπει να είναι απλό, διαφανές, με διακριτούς ρόλους για τους συμμετέχοντες στη λήψη αποφάσεων και ισορροπημένο ως προς την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ του κράτους, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των εργαζομένων, των επαγγελματικών φορέων, της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών. Επιπλέον, πρέπει να διασφαλίζεται η συνέχειά του μέσα από τη συμμετοχή ανθρώπων ανεξάρτητων από τους εκάστοτε πολιτικούς συσχετισμούς σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
· Χρηματοδότηση: Το δύσκολο εγχείρημα του μετασχηματισμού των τοπικών οικονομιών στις λιγνιτικές περιοχές απαιτεί ένα μακροπρόθεσμο και σταθερό πλαίσιο χρηματοδότησης. Σε εθνικό επίπεδο, χρειάζεται διακομματική δέσμευση για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της μετάβασης από εθνικούς πόρους σε βάθος δεκαετίας και διερεύνηση της δυνατότητας διοχέτευσης πόρων του πακέτου ανάκαμψης στις λιγνιτικές περιοχές. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει αλλαγή των κριτηρίων κατανομής των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Σύμφωνα με τον κ. Μάντζαρη, η επιτυχία της Δίκαιης Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών αποτελεί στοίχημα τόσο για τη χώρα μας συνολικά όσο και για την ίδια την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Επείγον ζητούμενο αποτελεί η τροποποίηση των κριτηρίων κατανομής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, ώστε οι πόροι να κατευθυνθούν στις περιοχές εκείνες που έχουν τις μεγαλύτερες και πιο άμεσες ανάγκες. «Μετά την απόφαση για απολιγνιτοποίηση η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο κλιματικά φιλόδοξα κράτη μέλη της ΕΕ. Τώρα είναι η στιγμή που αυτή η στάση πρέπει να μετουσιωθεί σε ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας», δήλωσε αναλυτής πολιτικής στο Green Tank.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου