Ο απόλυτος έρωτας και ο απόλυτος θρήνος που δώρισαν στην ανθρωπότητα ένα κορυφαίο αρχιτεκτονικό έργο με 20.000 τεχνίτες και 80 εκατ. δολάρια. Όταν έχεις να κάνεις μ’ ένα αριστούργημα του ανθρώπινου νου, το οποίο δικαίως έχει χαρακτηριστεί ένα από τα 7 σύγχρονα «θαύματα του κόσμου», η ερώτηση σχετικά με το κόστος κατασκευής μοιάζει πεζή, αχρείαστη και, στο τέλος, αδιάφορη. Κι όμως, στην περίπτωση του Ταζ Μαχάλ η απίστευτη ιστορία της κατασκευής του και το υπερβολικό της κόστος προσδίδουν ακόμα περισσότερο στην μεγαλοπρέπεια του μνημείου από λευκό μάρμαρο, που αντανακλά τόσο το βασιλικό μεγαλείο, όσο και την απόγνωση για την απώλεια μιας μεγάλης αγάπης.
Μια ξεχωριστή ιστορία αγάπης
Είναι γνωστό σε όλους ότι το Ταζ Μαχάλ είναι ένα μαυσωλείο. Η θεόρατη αυτή κατασκευή έγινε πραγματικότητα για να δεχτεί τον τάφο της Μουμτάζ Μαχάλ, της αγαπημένης συζύγου του Ινδού αυτοκράτορα Σαχ Τζαχάν. Η ίδια η ιστορία αγάπης που ενέπνευσε το μνημείο είναι συγκινητική, γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερη ακόμα κι ανάμεσα στη ινδική ιστοριογραφία.
Ο Σαχ Τζαχάν και η Αρτζουμάντ Μπανού Μπεγκούμ γνωρίστηκαν και αρραβωνιάστηκαν όταν το αγόρι ήταν 15 ετών και το κορίτσι 14. Αυτός πρώτος γιος του αυτοκράτορα των Μογγόλων (έτσι λεγόταν η αυτοκρατορία που εκτεινόταν στο Ντεκάν, ολόκληρο το βόρειο τμήμα της ινδικής υποηπείρου) κι εκείνη κόρη μιας από τις ισχυρότερες οικογένειες Περσών ευγενών. Ο γάμος τους είχε καθοριστεί πρωτίστως για πολιτικούς σκοπούς, ωστόσο ο θρύλος επιμένει ότι αγαπήθηκαν από την πρώτη ματιά. Οι υπερβολές συνηθίζονται σ’ αυτές τις αφηγήσεις, όμως τα πραγματικά γεγονότα δείχνουν ότι σ’ αυτή την περίπτωση δεν απείχαν πολύ από την πραγματικότητα. Ο Σαχ Τζαχάν έκανε τρεις γάμους, κυρίως για πολιτικούς σκοπούς, όμως με τις άλλες δύο γυναίκες του απέκτησε από ένα παιδί, όπως πρόσταζε το έθιμο του να αποκτήσει διαδόχους απ’ όλες τις συζύγους του. Με την Αρτζουμάντ, την οποία ο ίδιος ονόμασε Μουμτάζ Μαχάλ (Η Εξυψωμένη του Παλατιού) απέκτησε 14 παιδιά στα 19 χρόνια της σχέσης τους.
Στα 11 χρόνια δε που ήταν επισήμως παντρεμένοι και έφερε τον τίτλο της «αυτοκρατορικής συνοδού», η Μουμτάζ Μαχάλ ακολουθούσε τον σύζυγό της ακόμα και στις πολεμικές του εκστρατείες, κάτι απόλυτα σπάνιο για εκείνη την εποχή, που οι γυναίκες σπάνια απομακρύνονταν από τα παλάτια. Εξασκούσε δε πάνω του εξαιρετική επιρροή, τον συμβούλευε για θέματα διπλωματικά, οικονομικά, μέχρι και στρατιωτικά. Γι’ αυτό και η απώλειά της, στις 17 Ιουνίου 1631, από αιμορραγία μετά την γέννηση του 14ου παιδιού της, τον βύθισε στην απόγνωση.
Ο Σαχ Τζαχάν, κύριος κι αφέντης μιας έκτασης που ισοδυναμούσε με πάνω από 20 φορές την έκταση της Ελλάδας, βρισκόταν με τη σύζυγό του σε πολεμική εκστρατεία την ώρα του χαμού της. Αμέσως ακύρωσε τα πάντα κι επί μία εβδομάδα κλείστηκε στη σκηνή του να θρηνήσει, κάτι που δεν είχε προηγούμενο στη μακραίωνη ιστορία των ηγεμόνων της Ινδίας. Κι όχι μόνο αυτό: Όπως αναφέρουν αξιόπιστες πηγές, υπήρξε ο πρώτος ηγεμόνας της ανατολής που αποφάσισε να φορέσει σκούρα ρούχα για να θρηνήσει τη γυναίκα του επί έναν χρόνο. Η ιδέα να τιμήσει τη μνήμη της με την δημιουργία ενός μεγαλοπρεπούς τάφου (κάτι επίσης πρωτόγνωρο για την εποχή) του δημιουργήθηκε από τις πρώτες ημέρες του θρήνου του.
Photo: pixabay
Ανθρώπινο αριστούργημα
To μνημείο έκανε 22 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Δεν πρόκειται για ένα απλό κτίσμα, αλλά για τη διαμόρφωση μιας ολόκληρης περιοχής 17 εκταρίων. Το κτιριακό συγκρότημα ενσωματώνει τις σχεδιαστικές παραδόσεις της ινδο-ισλαμικής και της μογγολικής αρχιτεκτονικής. Χρησιμοποιεί συμμετρικές κατασκευές με τη χρήση διαφόρων σχημάτων και συμβόλων. Ενώ το μαυσωλείο είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο επενδεδυμένο με ημιπολύτιμους λίθους, ο κόκκινος ψαμμίτης χρησιμοποιήθηκε για άλλα κτίρια στο συγκρότημα παρόμοια με τα κτίρια της εποχής των αυτοκρατόρων της εποχής. Το κατασκευαστικό έργο έγινε υπό την καθοδήγηση ενός συμβουλίου αρχιτεκτόνων με επικεφαλής τον Ουστάντ Άχμαντ Λαχόρι, τον αρχιτέκτονα της αυλής του αυτοκράτορα. Ενώ το μαυσωλείο είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο επενδυμένο με ημιπολύτιμους λίθους, ο κόκκινος ψαμμίτης χρησιμοποιήθηκε για άλλα κτίρια στο συγκρότημα. Ολόκληρο το συγκρότημα βρίσκεται σε πλατφόρμα μήκους 300 μέτρων και ύψους 8,7 μέτρων στις όχθες του ποταμού Γιαμούνα. Η πλατφόρμα είναι χτισμένη με διάφορα σχέδια από σκούρο και ανοιχτόχρωμο ψαμμίτη.
Το ταφικό συγκρότημα κατασκευάστηκε κυρίως με τούβλο και ασβεστοκονίαμα. Η εξωτερική επιφάνεια του κυρίως κτηρίου του τάφου και το εσωτερικό του κυρίως κενοταφίου είναι επενδυμένη με λευκό μάρμαρο. Οι άλλες εσωτερικές επιφάνειες και τα άλλα βοηθητικά κτίρια είναι επενδεδυμένα με κόκκινο ψαμμίτη επικαλυμμένο με κόκκινη οκτάδα για προστασία, εξαιρουμένων των εξωτερικών επιφανειών των θόλων. Το λευκό μάρμαρο προήλθε από την περιοχή του Ρατζαστάν, ενώ ο κόκκινος ψαμμίτης εξορύχθηκε από το κρατίδιο του Ουτάρ Πραντές. Πολλοί πολύτιμοι και ημιπολύτιμοι λίθοι, που χρησιμοποιούνται για διακόσμηση, εισήχθησαν από όλο τον κόσμο, όπως νεφρίτης και κρύσταλλο από την Κίνα, τυρκουάζ από το Θιβέτ, λάπις λάζουλι από το Αφγανιστάν, ζαφείρι από τη Σρι Λάνκα και καρνεόλιο από την Αραβία. Συνολικά, 28 είδη πολύτιμων και ημιπολύτιμων λίθων ενσωματώθηκαν στο λευκό μάρμαρο.
Photo: Pixabay
Περισσότεροι από 20.000 τεχνίτες, εργάτες, ζωγράφοι και άλλοι συμμετείχαν στην κατασκευή του κτηρίου. Χρησιμοποιήθηκαν ειδικοί γλύπτες από την Μπουχάρα, καλλιγράφοι από τη Συρία και την Περσία, σχεδιαστές από τη νότια Ινδία, λιθοκόπτες από το Μπαλουχιστάν και Ιταλοί τεχνίτες. Οι εργάτες κατασκεύασαν ένα κολοσσιαίο σκελετό από τούβλα και όχι από ξύλο που τους καθοδηγούσε στην κατασκευή του τρούλου. Μια χωμάτινη ράμπα μήκους 15 χιλιομέτρων (!) κατασκευάστηκε για τη μεταφορά μαρμάρων και υλικών στο εργοτάξιο, η οποία ανασύρθηκε σε ειδικά κατασκευασμένα βαγόνια από ομάδες βοδιών και ελεφάντων. Ένα περίτεχνο σύστημα τροχαλίας μετά και δοκού χρησιμοποιήθηκε για να ανυψώσει τα μπλοκ στην επιθυμητή θέση. Το νερό αντλήθηκε από το ποτάμι με μια σειρά ανυψωτικών συσκευών που κινούνταν με ζώα.
Photo: pexels Η μετακίνηση των λειψάνων της αυτοκράτειρας στο επιβλητικό μνημείο έγινε στην 12η επέτειο από το θάνατό της, στις 6 Φεβρουαρίου 1643. Οι εργασίες, βέβαια, συνεχίστηκαν κυρίως στους εξωτερικούς χώρους για ακόμα πέντε χρόνια. Είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί ακριβώς το κόστος όλους αυτού του κολοσσιαίου οικοδομήματος, αλλά σύμφωνα με τους υπολογισμούς ειδικών και από την UNESCO σε σημερινές τιμές θα άγγιζαν τα 80 εκ. δολάρια.
Ήταν τέτοια η ηρεμία που προκαλούσε στον αυτοκράτορα Σαχ Τζαχάν η εικόνα του Ταζ Μαχάλ, που το επισκεπτόταν πολύ συχνά και είχε αφήσει εντολή να ταφεί δίπλα στην αγαπημένη του σύζυγο όταν αφήσει τα εγκόσμια. Ο αυτοκράτορας εκθρονίστηκε το 1658 από τον ίδιο του τον (δευτερότοκο) γιο Αουρανγκζέμπ και όταν του ανακοινώθηκε ότι θα βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό ως το τέλος της ζωής του, ζήτησε να μεταφερθεί σε ένα κτίριο από το οποίο θα μπορεί να βλέπει το Ταζ Μαχάλ. Ο γιος του εκπλήρωσε και αυτή του την επιθυμία, αλλά και την τελευταία του: Ο τάφος του Σαχ Τζαχάν βρίσκεται στο μαυσωλείο, δίπλα σ’ αυτόν της αγαπημένης του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου