Κβέντλινμπουργκ: Ένας ευρωπαϊκός προορισμός βγαλμένος από παραμύθι

Οι συναρπαστικές αντιθέσεις της Γερμανίας είναι κάτι που μπορεί να περιμένει κάθε επισκέπτης σε όποιο κρατίδιό της κι αν βρεθεί. Από τη μια, κοσμποπολίτικες μητροπόλεις όπως το Βερολίνο, σημαντικά λιμάνια σαν το Αμβούργο και τη Βρέμη, υπερσύγχρονοι εμπορικοί κόμβοι με θεαματικούς ουρανοξύστες όπως η Φρανκφούρτη, κι από την άλλη πόλεις γεμάτες γραφικότητα, με άψογα διατηρημένη την αρχιτεκτονική τους ταυτότητα και ιστορία που αντανακλάται σε κάθε εντυπωσιακό κάστρο, ανάκτορο, μνημείο και καθεδρικό ναό, όπως η Βαϊμάρη, η Τριρ, η Βορμς, η Χάναου, η Πάσσαου κι αμέτρητες ακόμη, συνθέτουν ένα κολλάζ ανεξάντλητων ψηφίδων.
Ανάμεσα σε πυκνά δάση, πανέμορφες κοιλάδες, επιβλητικά βουνά, αλπικούς δρυμούς, πανέμορφες λίμνες και ποτάμια, υπέροχες επαρχιακές πόλεις κατέχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Γερμανών και κλέβουν εκείνη των επισκεπτών. Ανάμεσά τους, το Κβέντλινμπουργκ ανταποκρίνεται πλήρως στην εικόνα που θα αναζητούσε κάποιος για να σκιαγραφήσει ένα ονειρεμένο σκηνικό σε κάποιο παραμύθι. Γιατί όπως είχε περιγράψει κι ο Baxter «Το Κβέντλινμπουργκ βρίσκεται τόσο στο ανατολικό κρατίδιο της Σαξονίας – Άνχαλτ, όσο και στο βασίλειο κάποιου παραμυθιού»


  Η γενέτειρα του γερμανικού κράτους κρύβεται ανάμεσα στα δάση της Θουριγγίας
Το ονειρεμένο Κβέντλινμπουργκ δεν διεκδικεί μόνο τον τίτλο της ωραιότερης πόλης της Γερμανίας, ακόμη και ολόκληρης της Ευρώπης, αλλά κι εκείνης όπου γεννήθηκε το γερμανικό έθνος. Η ιστορία του σκιαγραφείται τόσο από μύθους, σαν αυτούς των «hexen», των τρομερών μαγισσών που οι τοπικοί θρύλοι ήθελαν να ζουν στις τραχιές πλαγιές της οροσειράς Χαρτς που βρίσκονται νότια, όσο και από πραγματικά γεγονότα, σαν τη στέψη του βασιλιά Heinrich I το 919 μ.Χ., του πρώτου ηγεμόνα που κυβέρνησε τη Γερμανία σαν ενιαία κρατική οντότητα.


Μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν της πόλης μας αποκαλύπτει ότι άκμασε οικονομικά χάρη στα κοντινά ορυχεία αργύρου, χαλκού και κασσίτερου, ενώ η πρώτη αγορά λειτουργούσε ήδη από το 994 στο λόφο του κάστρου. Ήταν τέτοια η άνθιση του Κβέντλινμπουργκ, το οποίο τον 15ο αιώνα αποτελούσε μέλος της Χανσεατικής Ένωσης, που συναγωνιζόταν ήδη την Κολωνία από τα μεσαιωνικά χρόνια. Αξιοσημείωτος δε ήταν και ο ρόλος των γυναικών στην ιστορία του, με τη χήρα του πρώτου βασιλιά να ιδρύει ένα τάγμα γυναικών μοναχών, οι οποίες διοικούσαν την πόλη για 800 χρόνια, ενώ στην μικρή αυτή πόλη γεννήθηκε και η πρώτη γυναίκα που φοίτησε σε γερμανικό πανεπιστήμιο, παίρνοντας πτυχίο ιατρικής το 1794.


Ευτυχώς, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε ελάχιστα ίχνη στην πόλη, περισσότερες ζημιές προκάλεσαν οι λεηλασίες του αμερικανικού στρατού που αποκαταστάθηκαν μόλις τη δεκαετία του 1990. Ωστόσο, καθώς το Κβέντλινμπουργκ ανήκε στην Ανατολική Γερμανία, οι Σοβιετικοί προέβησαν σε σημαντικές εργασίες αποκατάστασης από εξειδικευμένους Πολωνούς τεχνίτες, με αποτέλεσμα σήμερα η πόλη να αποτελεί πραγματικό στολίδι μεσαιωνικής και αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής.





 Ο μοναδικός χαρακτήρας της πόλης των δύο λόφων

Αναμφίβολα, γραφικές πόλεις με ατόφια μεσαιωνική ή αναγεννησιακή ατμόσφαιρα υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη. Τι είναι επομένως αυτό του κάνει το Κβέντλινμπουργκ, τη μικρή πόλη που βρίσκεται στο κέντρο περίπου του τριγώνου που σχηματίζουν Βερολίνο, Ανόβερο και Λειψία τόσο ξεχωριστό; Η απάντηση έρχεται από κάθε λιθόστρωτο δρομάκι και γωνιά της πόλης με το που φτάσει ο επισκέπτης και δεν είναι άλλη από τα σχεδόν 2.060 υπέροχα σπίτια με εμφανή ξύλινο σκελετό – οι συγκεκριμένες κατασκευές ονομάζονται «Φάτσουερκ» – που προέρχονται από 5 διαφορετικούς αιώνες και συνθέτουν ένα σκηνικό τόσο αυθεντικό, γραφικό και μοναδικό, που πραγματικά θέλεις να τα εξερευνήσεις και να τα ανακαλύψεις ένα προς ένα.


Πιστά στις μεσαιωνικές ρίζες τους, τα κουκλίστικα αυτά κτήρια με τους ζεστούς τόνους του κίτρινου, του μελί, του αχνού πορτοκαλί και του σκονισμένου ροζ, συχνά με αναρριχητικά φυτά να τυλίγονται γύρω από τις εισόδους τους κι ακόμη πιο συχνά με προσόψεις ζωγραφισμένες ή διακοσμημένες με επιγραφές, είναι από μόνα τους αρκετά για να δικαιολογήσουν το χαρακτηρισμό ολόκληρης της πόλης ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Πρόκειται όντως για ένα σπάνιας αυθεντικότητας, εξαίσιο δείγμα μεσαιωνικής πόλης, με την πολιτιστική και αρχιτεκτονική κληρονομιά του Κβέντλινμπουργκ να επισφραγίζει τη μοναδική γοητεία του.


Ο καλύτερος τρόπος να την απολαύσετε είναι φυσικά να περιπλανηθείτε στις διάσπαρτες από μπρούτζινα αγάλματα ζωηρόχρωμες γειτονιές της πόλης, μη παραλείποντας την οδό Breite Strasse, στο νο 39 της οποίας θα θαυμάσετε το ωραιότερο κατά πολλούς σπίτι, το λεγόμενο Gildehaus zur Rose. Ακόμη ένα καταπληκτικό δείγμα της αρχιτεκτονικής με τα εμφανή ξύλινα δοκάρια στην πρόσοψη, θα συναντήσετε στο νο 3 της οδού Wordgasse. Χτισμένη γύρω στο 1300, η κατοικία αποτελεί το παλαιότερο σπίτι αυτού του ρυθμού σε ολόκληρη τη Γερμανία και πλέον στεγάζει το μουσείο Fachwerkmuseum Staenderbau, που παρουσιάζει την ιστορία και την τεχνική αυτού του είδους των κτισμάτων.


Ένα ακόμη στοιχείο που εντείνει την ατμοσφαιρική εικόνα της πόλης, είναι το γεγονός ότι χτίστηκε πάνω σε δύο λόφους, μεταξύ των οποίων κυλά ο ποταμός Μπόντε. Εκεί, γύρω από την κεντρική πλατεία αναπτύχθηκε ένα χωριό γύρω από το κάστρο που σήμερα αποτελεί βασικό αξιοθέατο, για να εξελιχθεί σε μια λαμπερή μητρόπολη μεταξύ 10ου και 12ου αιώνα, τη μαγευτική παλιά πόλη που απολαμβάνει ο επισκέπτης του σήμερα.


Επίκεντρο της παλιάς πόλης παραμένει η κεντρική πλατεία της αγοράς, Marktplatz, γεμάτη παλμό και ζωντάνια από τα πολυάριθμα καφέ και εμπορικά καταστήματα, που όλα στεγάζονται σε κτήρια της περιόδου 1300 -1700. Εδώ θα δείτε και το καλυμμένο από κισσό Δημαρχείο του Κβέντλινμπουργκ, που χτίστηκε το 1310, αναδιαμορφώθηκε το 1616 και συγκαταλέγεται στα παλαιότερα της Γερμανίας. Μπροστά του, την προσοχή τραβά το άγαλμα ενός ιππότη με υψωμένο το σπαθί του. Είναι ο Ρολάνδος, σύμβολο της ανεξαρτησίας και των προνομίων που απολάμβανε η πόλη.


Στην πλατεία δεσπόζει ο ναός St. Benedikti που ορθώνεται πάνω από κάθε άλλο κτήριο, στη θέση όπου ήδη από το 10ο αιώνα υπήρχε προγενέστερη εκκλησία σε ρομανικό ρυθμό. Εντός του, θα δείτε την κατατοπιστική έκθεση «Quedlinburg – Από ανακτορική πόλη σε πόλη του Ρολάνδου», ενώ η ανάβαση στον πύργο της θα σας ανταμείψει με συγκλονιστική θέα της πόλης και της κοιλάδας γύρω της. Μην παραλείψετε να θαυμάσετε και το μπαρόκ παλάτι Grünhagen δίπλα στο δημαρχείο, πριν αποφασίσετε σε ποιο από τα γουστόζικα καφέ της Marktplatz θα κάνετε ένα διάλλειμα ή πριν επισκεφθείτε τα περιποιημένα μαγαζάκια – από ανθοπωλεία ως ντελικατέσεν – όπου οι ντόπιοι κάνουν τα ψώνια τους σε ψάθινα καλάθια.

Μιλώντας για αγορές, αξίζει να προμηθευτείτε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τοπικά προϊόντα, τις μουστάρδες Senf-Manufaktur, σε γεύσεις που σίγουρα δεν έχετε ξαναδοκιμάσει, όπως τριαντάφυλλο-ρόδι ή βότκα-κολοκύθα, πρωτότυπες αλλά και πολύ ταιριαστές με τα γερμανικά λουκάνικα. Το κατάστημα στο οποίο διοργανώνονται ξεναγήσεις και εργαστήρια, βρίσκεται στο Finkenherd, κάτω από το λόφο του κάστρου. Σύμφωνα με έναν ακόμη από τους θρύλους του Κβέντλινμπουργκ, σ΄αυτή την περιοχή είχε βγει για το καθιερωμένο του κυνήγι με γεράκια ο Ερρίκος Α΄ – που αργότερα ο Wagner εξιδανίκευσε την όπερα «Lohengrin» – όταν πληροφορήθηκε ότι επρόκειτο να στεφθεί βασιλιάς


Από το Burgberg στο Muenzenberg

Αυτά είναι τα ονόματα των δύο λόφων της πόλης, που ο καθένας με τα δικά του αξιοθέατα και μνημεία, σας αποκαλύπτει και μια ακόμη σελίδα της ιστορίας του Κβέντλινμπουργκ. Στο Burgberg (βουνό του κάστρου ) ή Schlossberg όπως επίσης λέγεται, δεσπόζει ο Συλλογικός Ναός Stiftskirche St. Servatii, το περίφημο ρομανικού ρυθμού αβαείο, που ίδρυσε η σύζυγος του Ερρίκου Α΄, μετέπειτα Αγία Ματθίλδη, το 936. Η σπουδαιότερη από τις 14 καλοδιατηρημένες εκκλησίες της πόλης, υπάγονταν μόνο στον βασιλιά και τον πάπα, και στην κρύπτη της φυλάσσονται τα λείψανα του πρώτου αυτού βασιλικού ζεύγους.


Αυτό που κάνει το ναό διάσημο όμως, είναι ο περίφημος Θησαυρός του Κβέντλινμπουργκ, μια ανεκτίμητη συλλογή από χρυσά σεντούκια με πολύτιμο περιεχόμενο, όπως γλυπτά, πίνακες, μοναδικά χειρόγραφα που χρησιμοποιούνταν στις λειτουργίες και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα, ανάγλυφα από ελαφαντόδοντο, μοναδικά έργα μεσαιωνικής αργυροχρυσοχοΐας φτιαγμένα από πολύτιμα μέταλλα και κρύσταλλο, στολισμένα με πολύτιμους λίθους. Ξεχωριστή θέση ανάμεσά τους κατέχει ένα υφαντό χαλί του 1200 περίπου, το παλαιότερο χαλί υφασμένο με κόμπους στην Ευρώπη. Κι όπως αρμόζει στα παραμύθια που τόσο ταιριάζουν στο Κβέντλινμπουργκ, πρόκειται για ένα πραγματικά «χαμένο θησαυρό», το κυνήγι του οποίου κράτησε 50 χρόνια.

Υπεύθυνος ο 29χρονος Αμερικανός στρατιώτης, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξη του θησαυρού κατά τον Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο οποίος έκλεψε σημαντικό μέρος αυτού, στέλνοντάς το τμηματικά όπως αποδείχθηκε στο πατρικό του στο Τέξας. Ο θησαυρός άρχισε να εντοπίζεται σε δημοπρασίες και εμπόρους έργων τέχνης μετά το θάνατό του το 1980, σε προσπάθειες των κληρονόμων να τον πουλήσουν, και κατόπιν δικαστικής μάχης επέστρεψε εκεί όπου ανήκε και εκτίθεται πλέον στο Schloss Museum εντός του αβαείου. Ένα από τα δύο έργα που δεν βρέθηκαν ποτέ, αποτελεί ένα φιλντισένιο χτένι με πολύτιμους λίθους του 7ου αιώνα. Στο ίδιο μουσείο μπορείτε να δείτε και απολιθώματα της εποχής των παγετώνων, αντικείμενα της εποχής του χαλκού και όργανα μεσαιωνικών βασανιστηρίων.







Δυτικά του Burgberg, ο έτερος λόφος της πόλης αποτελεί ένα ακόμη παραμυθένιο σκηνικό. Ένας ανηφορικός φιδωτός δρόμος θα σας φέρει ως το Muenzenberg με τα 60 υπέροχα, χαρακτηριστικά σπίτια να επιδεικνύουν περήφανα τη μοναδική αρχιτεκτονική τους, αλλά και τη γαλήνια ατμόσφαιρα, τόσο διαφορετική από τη ζωντάνια της κεντρικής αγοράς και τόσο κατάλληλη για να απολαύσετε τη μαγευτική πανοραμική θέα πάνω από τις κόκκινες στέγες και τους πανύψηλους πύργους των εκκλησιών. Και ο λόφος αυτός είχε το δικό του μοναστήρι, που θεμελιώθηκε τον 10ο αιώνα και λειτούργησε ως το 1536. Σήμερα στα θεμέλιά του μπορεί να δει κανείς να στριμώχνονται μερικά ακόμη πανέμορφα σπίτια με λουλουδιασμένα μπαλκόνια, τη χρονολογία ανέγερσής τους ζωγραφισμένη στην πρόσοψη και φυσικά τις εμφανείς ξύλινες δοκούς του σκελετού τους. Από το 2015 που ολοκληρώθηκαν οι πολυετείς ανασκαφές και ήρθαν στο φως απομεινάρια του μοναστηριού, μπορεί κανείς να παρατηρήσει από κοντά μέρη αυτού και παλιά ταφικά μνημεία, με έναν σκελετό μάλιστα δίπλα σε ένα από αυτά.

Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, η «εκκλησία του βοσκού»/Photo: Shutterstock
Η όχι και τόσο Νέα Πόλη Πριν πιστέψετε πως έχετε εξαντλήσει όλα όσα κάνουν το Κβέντλινμπουργκ μοναδικό, περιμένετε να δείτε τί σας επιφυλάσσει η λεγόμενη «Neustadt – Νέα Πόλη», που ανάγεται στον 13ο αιώνα και αποτελούσε επέκταση του παλαιότερου, ιστορικού κέντρου που είχε αρχίσει να ασφυκτιά. Εδώ επίκεντρο είναι η εκκλησία Nikolaikirche με τους δίδυμους οξύαιχμους πύργους της που αγγίζουν τα 72 μέτρα σε ύψος, προσθήκη του 14οι αιώνα, όταν η εκκλησία απέκτησε τη σημερινή γοτθική της όψη, 150 χρόνια μετά την ανέγερσή της. Στο νότιο πύργο της υπάρχει μια πολύτιμη εγχάρακτη καμπάνα του 1333, ενώ μπροστά της, το άγαλμα ενός βοσκού με τον πιστό του σκύλο, δίνει έναυσμα για την αφήγηση ενός ακόμη θρύλου του Κβέντλινμπουργκ. Σύμφωνα με αυτόν, ο εν λόγω βοσκός που ανακάλυψε χρυσό στο βουνό, είδε σε όραμα ότι έπρεπε να χτίσει ένα ναό, που δεν είναι άλλος από τη σημερινή εκκλησία του Αγ. Νικολάου, η «εκκλησία του βοσκού» όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι.

Γύρω της απλώνονται δεκάδες ακόμη πανέμορφα σπίτια διαφόρων περιόδων, με εξοχότερο δείγμα το Börse στην κύρια οδική αρτηρία Steinweg, που χτίστηκε το 1673. Οι πύργοι και τα τείχη που περιέβαλαν τη νέα πόλη δεν σώζονται και στο κάστρο του 16ου αιώνα στεγάζεται πλέον πολυτελές ξενοδοχείο, μπορείτε όμως να θαυμάσετε ακόμη το ανάκτορο Hagensches Freihaus και τις ιδιαίτερα συγκινητικές πέτρες Stolpersteine, έξω από τα σπίτια από τα οποία οι Ναζί έσυραν του κατοίκους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Μια σύγχρονη νότα στο παραμυθένιο σκηνικό

Επιστρέφοντας στην παλιά πόλη, αξίζει να αφιερώσετε λίγο χρόνο στον «πολιτιστικό φάρο» της περιοχής όπως αποκαλείται το μουσείο που στεγάζει τη συλλογή έργων του Γερμανο-Αμερικανού καλλιτέχνη Lyonel Feininger, ενός από τους σημαντικότερους εκφραστές του γερμανικού καλλιτεχνικού κινήματος Bauhaus και γενικότερα του Ευρωπαϊκού Κλασσικού Μοντερνισμού. Υδατογραφίες και πίνακες, φωτογραφίες και αντικείμενα του Feininger απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής, ενώ πλαισιώνονται από έργα σημαντικότατων καλλιτεχνών της ίδιας περιόδου, όπως οι Wassily Kandinsky και Paul Klee. Μια νέα μοντέρνα πτέρυγα που προστέθηκε το 1997 δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα αντίθεση με τη μεσαιωνική εικόνα της πόλης, το άψογα διατηρημένο όμως κτήριο Schlossberg 11 που ενσωματώνεται στο μουσείο, μας επαναφέρει αμέσως στη σημερινή πραγματικότητα του Κβέντλινμπουργκ. ΄Η μήπως σε ένα ταξίδι στο παρελθόν που μοιάζει με παραμύθι;