Η σύντομη ζωή του Αλμπέρ Καμύ άγγιξε τα όρια του μύθου. Το ίδιο μυθιστορηματικός ήταν και ο θάνατός του, σε ένα παράξενο δυστύχημα. Για πολλούς ήταν το δυστύχημα που άλλαξε πολλά στον 20ο αιώνα με έναν καθοριστικό και εντελώς παράλογο τρόπο. Ο ξαφνικός θάνατος του Αλμπέρ Καμύ, πάνω στην ακμή της πολιτικής του δράσης και των φιλοσοφικών και συγγραφικών του αναζητήσεων, ήταν ένα γεγονός που επέδρασε καθοριστικά στην ευρωπαϊκή σκέψη και τα μεγάλα γεγονότα που εξελίσσονταν στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Η σκέψη του αλλά και απήχησή του ως διανοούμενος ήταν καθοριστική και ήδη είχε αρχίσει να αποδίδει καρπούς, όντας ένας χαρισματικός και άκρως επιδραστικός άνθρωπος σε όλα τα επίπεδα.
Ο Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης και συγγραφέας Albert Camus. Photo: Getty Images/Ideal Image
Αθεράπευτα μποέμ και κοσμοπολίτης
Ο Αλμπέρ Καμύ ήταν μόλις 46 ετών όταν εκείνο το ήσυχο απόγευμα της 4 Ιανουαρίου του 1960 βρέθηκε από ένα παιχνίδι της μοίρας μέσα σε ένα Facel Vega FV2, το καμάρι της γαλλικής αυτοκινητοβιομηχανίας και την απόλυτη έκφραση του γαλλικού σωβινισμού στην αναζήτησή τους για την τεχνολογική υπεροχή. Ο αλγερινής καταγωγής συγγραφέας και φιλόσοφος ήταν εκείνη την εποχή ίσως ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της γενιάς του. Ένας άνθρωπος πολυσχιδής, με έντονη δημοσιογραφική και συγγραφική δράση (είχε ήδη πάρει το Νόμπελ το 1957 σε ηλικία μόλις 44 ετών) και έργα που ακόμα και σήμερα παραμένουν αξεπέραστα και άκρως επίκαιρα, όπως ο «Ξένος», η «Πανούκλα», η «Πτώση» και πολλά ακόμα.
Γοητευτικός και με ιδιαίτερη αγάπη για το γυναικείο φύλο και το ποδόσφαιρο, είχε παράλληλα και έντονη πολιτική δράση, όντας ενταγμένος από νωρίς στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας. Όμως η ανήσυχη φύση του δεν τον άφηνε αδιάφορο μπροστά σε όσα συνέβαιναν στην σταλνική Σοβιετική Ένωση, οπότε σταδιακά άρχισε να απομακρύνεται και να παίρνει πιο ριζοσπαστικές θέσεις απέναντι σε όσα γίνονταν στην Ευρώπη.
Από το φθινόπωρο του 1956 και μετά, τάχθηκε δημοσίως στο πλευρό της ουγγρικής εξέγερσης και επέκρινε με σθένος τις ενέργειες της Σοβιετικής Ένωσης. Υποστήριξε -μεταξύ άλλων- και τον Ρώσο συγγραφέα και αντιφρονούντα Μπόρις Παστερνάκ. Η αλλαγή αυτή τον έφερε αντιμέτωπο με τους παλαιούς συντρόφους του ενώ άρχισε να αποκτά φανατικούς πολέμιους, τόσο μέσα στην Γαλλία (με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του Σαρτρ), αλλά και στην ίδια την Ρωσία, η οποία απλώσει τα πλοκάμια της στη μεταπολεμική Ευρώπη, και δη στην χώρα του, την Γαλλί
Facel Vega, ένα εξωτικό μείγμα ευρωπαϊκής φινέτσας και αμερικανικής δύναμης. Photo: Wikipedia
Ο μύθος της Facel Vega
Την ίδια περίπου εποχή, στα μέσα του 20ού αιώνα, ένα γαλλικό αυτοκίνητο πολυτελείας κατάφερε να ταράξει τα νερά της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας, αλλά και να συνδεθεί με μια από τις πιο τραγικές στιγμές στην ιστορία της παγκόσμιας διανόησης. Ο λόγος για τη Facel Vega, ένα εξωτικό μείγμα ευρωπαϊκής φινέτσας και αμερικανικής δύναμης, και ταυτόχρονα, ένα αυτοκίνητο που έγινε το σκηνικό ενός θανάτου με μεταφυσικές διαστάσεις.
Η ιστορία ξεκινά με τον Ζαν Ντανινός, μηχανικό και οραματιστή, ο οποίος ίδρυσε τη FACEL (Forges Ateliers de Constructions d’Eure-et-Loir) πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να κατασκευάζει εξαρτήματα αεροπλάνων. Μετά τον πόλεμο και την απώλεια μεγάλων πελατών, όπως η Panhard, ο Ντανινός αποφάσισε να δημιουργήσει το δικό του πολυτελές αυτοκίνητο. Ονόμασε τη δημιουργία του Facel Vega, εξοπλίζοντάς τη με ισχυρούς αμερικανικούς V8 κινητήρες της Chrysler, αφού η Γαλλία δεν διέθετε τότε εγχώρια μηχανικά σύνολα που να αποδίδουν επαρκώς.
O πίνακας οργάνων δεν ήταν από ξύλο, αλλά βαμμένος στο χέρι για να μιμείται το ξύλο. Photo: cars.bonhams.com
Photo: cars.bonhams.com
Photo: cars.bonhams.com
Photo: cars.bonhams.com
Η Facel Vega παρουσιάστηκε επισήμως στο Σαλόνι Αυτοκινήτου του Παρισιού το 1954, αν και το πρώτο πρωτότυπο είχε ήδη ολοκληρωθεί από τον Οκτώβριο του 1953. Το αρχικό όνομα του μοντέλου ήταν απλώς «Vega», αλλά σταδιακά καθιερώθηκε η ονομασία «Facel Vega», με το ακρωνύμιο FV να συνοδεύεται από έναν αριθμό που υποδήλωνε την εκάστοτε έκδοση. Η ισχύς του πρώτου FV ανερχόταν στους 180 ίππους, προσφέροντας τελική ταχύτητα έως193 χλμ/ώρα.
Η έκδοση FV3Β, που παρουσιάστηκε το Μάρτιο του 1957 (και ήταν το αυτοκίνητο του δυστυχήματος), ήταν κάτι πραγματικά μοναδικό για την εποχή του, καθώς το παρμπρίζ ήταν πανοραμικό, και κάλυπτε περιμετρικά τα εμπρός καθίσματα, δημιουργώντας μία μοναδική αίσθηση φωτός και άνεσης. Ενδιαφέρον έχει ότι ο πίνακας οργάνων δεν ήταν από ξύλο, αλλά βαμμένος στο χέρι για να μιμείται το ξύλο, ενώ το σαλόνι ξεχείλιζε από πολυτέλεια. Παράλληλα η ισχύς είχε ανέβει στους 253 ίππους, κάνοντας το Facel Vega ένα πραγματικό supercar για τα δεδομένα της εποχής του, με επιδόσεις που ελάχιστα άλλα αυτοκίνητα παγκοσμίως μπορούσαν να αντιπαραθέσουν.
Tα πιο σπάνια cabriolet είναι περιζήτητα μεταξύ των συλλεκτών σε τιμές που φθάνουν μέχρι και τις 300.000 ευρώ. Photo: Wikipedia
Η Facel Vega έγινε γρήγορα το αγαπημένο αυτοκίνητο πλουσίων και διάσημων, από την Άβα Γκάρτνερ και τον Ρίνγκο Σταρ μέχρι βασιλείς, πολιτικούς και αγωνιζόμενους οδηγούς. Ένα από αυτά τα οχήματα, το μοντέλο FV3B με αριθμό πλαισίου 58-228, ανήκε στον εκδότη Μισέλ Γκαλιμάρ. Αυτό το αυτοκίνητο έμελλε να συνδεθεί με τον θάνατο του μεγάλου φιλοσόφου και συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ. Μετά το τραγικό δυστύχημα, η επόμενη γενιά, η Facel Vega II, διόρθωσε τις δομικές αδυναμίες με κολώνες και μεταλλικά πλαίσια, αλλά διατήρησε τον αέρα πολυτέλειας. Παρά την τεχνική ανωτερότητα, η εταιρεία δεν άντεξε οικονομικά και τελικά έκλεισε, αφήνοντας πίσω της μια χούφτα θρυλικά αυτοκίνητα και μία θλιβερή σύμπτωση με τον θάνατο του Καμύ. Σήμερα τα 2.700 αυτοκίνητα που βγήκαν από το εργοστάσιο είναι περιζήτητα μεταξύ των συλλεκτών, με κάποια από αυτά, τα πιο σπάνια cabriolet να φθάνουν και τις 300.000 ευρώ ή και περισσότερο, ανάλογα με την κατάσταση που βρίσκονται.
Το παιχνίδι της μοίρας
Τα Χριστούγεννα του 1959, ο Καμύ με την σύζυγό του Φρανσίν και τα δύο δίδυμα έφηβα παιδιά τους, την Κατρίν και τον Ζαν, ταξίδεψαν με το τρένο από το Παρίσι στην πόλη Λουρμαρίν στην Προβηγκία, στο εξοχικό που είχε αγοράσει πριν λίγα χρόνια για να περάσουν τις διακοπές. Εκεί ο Καμύ επιδόθηκε και πάλι στο αγαπημένο του «χόμπυ», των επιστολών στις πολλές ερωμένες του, κάτι που τον έφερε σε σύγκρουση με την σύζυγό του. Την παραμονή του δυστυχήματος, επισκέφτηκε την οικογένεια ο ανιψιός του εκδότη του, ο Μισέλ Γκαλιμάρ με τη γυναίκα του και την 18χρονη κόρη τους Ανν, μέσα σε μία απαστράπτουσα Facel Vega. Το βράδυ τον έπεισε να επιστρέψει μαζί του με το αυτοκίνητο στο Παρίσι, κάτι στο οποίο ο Καμύ συμφώνησε, αφού πρώτα έστειλε πίσω την οικογένειά του με το τρένο.
Το 1957 ο Albert Camus τιμάται με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, από τον βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύο VI για το σύνολο του έργου του. Photo: Getty Images/Ideal Image
Στις 4 Ιανουαρίου του 1960, λίγο έξω από τη μικρή πόλη Βιλμπλεβέν, μόλις 105 χιλιόμετρα από το Παρίσι, ο Γκαλιμάρ χάνει τον έλεγχο της Facel Vega. Το αυτοκίνητο πέφτει με ορμή πάνω σε ένα από τα δέντρα που βρίσκονται δίπλα στον δρόμο και κόβεται στη μέση. Ο Καμύ, ο οποίος βρίσκεται στο εμπρός κάθισμα χάνει ακαριαία την ζωή του. Ο Γκαλιμάρ είναι σοβαρά τραυματισμένος και θα χάσει τη μάχη για τη ζωή λίγες ημέρες αργότερα. Η σύζυγός του και η κόρη του θα επιβιώσουν από το φρικτό δυστύχημα. Το Facel Vega έχει γίνει κομμάτια, μιας και η κατασκευή του με σωληνωτό πλαίσιο και τα υλικά της εποχής όπου η έννοια της παθητικής ασφάλειας ήταν άγνωστη, έκανε τα αυτοκίνητα κινητά-φέρετρα σε περίπτωση ατυχήματος.
Η είδηση προκάλεσε μεγάλο σοκ στην Γαλλία και την παγκόσμια πνευματική κοινότητα. Ο θάνατος του Καμύ πάνω στην ακμή της δόξας του και τόσα πολλά να δώσει ακόμα, ήταν κάτι που έμοιαζε με ψέμα. Η αστυνομία προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις σε ένα μάλλον παράξενο δυστύχημα, μιας και ο δρόμος σ’ εκείνο το σημείο ήταν μία ατελείωτη ευθεία και τίποτα δεν έδινε σαφείς εξηγήσεις για το πως μπορεί να έγινε, εκτός ίσως από την υπερβολική ταχύτητα και κάποια στιγμή απροσεξίας του Γκαλιμάρ. Το ακόμα πιο τραγικό είναι ότι στις τσέπες του Καμύ βρέθηκε το εισιτήριο της επιστροφής με το τρένο στο Παρίσι, κάτι που αν το είχε επιλέξει, θα είχε συνεχίσει να ζει και να διαπρέπει στο παγκόσμιο πνευματικό στερέωμα. Στα συντρίμμια του αυτοκινήτου βρέθηκαν επίσης και 144 χειρόγραφες σελίδες, από το πρώτο μέρος ενός μεγάλου μυθιστορήματος με αυτοβιογραφικά στοιχεία το οποίο ετοίμαζε εκείνη την εποχή ο Καμύ. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1995, η κόρη του επέτρεψε να δημοσιευτεί με τίτλο «Ο πρώτος άνθρωπος», κάνοντας μάλιστα τεράστια επιτυχία.
To Facel Vega πέφτει με ορμή πάνω σε δέντρo και κόβεται στη μέση. Ο Camus, ο οποίος βρίσκεται στο εμπρός κάθισμα χάνει ακαριαία την ζωή του. Photo: Getty Images/Ideal Image
Οι θεωρίες συνωμοσίας
Ο θάνατος του Καμύ σε ένα μάλλον ανεξήγητο δυστύχημα, προκάλεσε παγκόσμια θλίψη. Και οι παράξενες συνθήκες που έγινε έφεραν και τις θεωρίες συνωμοσίας. Ήδη από το 1978, ο βιογράφος του Καμύ, Χέρμπερτ Λότμαν, είχε αμφισβητήσει τα επίσημα αίτια του δυστυχήματος, σημειώνοντας πως ήταν δύσκολο να εξηγηθεί πώς συνέβη σε έναν ευθύ δρόμο με ελάχιστη κυκλοφορία. Οι θεωρίες έγιναν πιο συγκεκριμένες, όταν ένας Ιταλός συγγραφέας και ακαδημαϊκός, ο Τζιοβάνι Κατέλι, στο βιβλίο του «La mort de Camus» («Ο θάνατος του Καμύ»), αναπτύσσοντας την αρχική υπόνοια που είχε υποστηρίξει στην Corriere della Sera το 2011, ότι πίσω από τον θάνατο του Καμύ βρίσκεται η KGB.
Ο Κατέλι βασίζει τη θεωρία του σε χειρόγραφες σημειώσεις του Τσέχου ποιητή Γιαν Ζαμπράνα, στις οποίες αναφέρεται ότι η KGB φέρεται να παρενέβη τεχνικά στο λάστιχο του αυτοκινήτου ώστε να προκαλέσει το δυστύχημα όταν το όχημα θα βρισκόταν σε υψηλή ταχύτητα. O Κατέλι προχωρά ακόμα περισσότερο, ονομάζοντας τον τότε Σοβιετικό υπουργό Εσωτερικών Ντμίτρι Σεπίλοφ ότι ο ίδιος έδωσε την εντολή, θέλοντας να εκδικηθεί τον Καμύ για τα όσα έλεγε εκείνη την εποχή εναντίον της επέμβασης της Σοβιετικής Ένωσης στην Ουγγαρία. Ο Κατέλι βάζει στο κάδρο και την γαλλική κυβέρνηση, η οποία σχεδίαζε προσέγγιση με την Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του 1960, κάτι που λίγα χρόνια αργότερα οδήγησε τον Ντε Γκολ να βγάλει την Γαλλία εκτός ΝΑΤΟ.
Αξιοσημείωτο είναι πως η θεωρία περί ανάμειξης της KGB δεν έχει την υποστήριξη της κόρης του Καμύ, ενώ και ο Γάλλος φιλόσοφος και βιογράφος του Καμύ, Μισέλ Ονφρέ, εκφράζει σοβαρές αμφιβολίες, σημειώνοντας ότι ο Καμύ είχε κανονικά προγραμματίσει να ταξιδέψει με τρένο και μόνο την τελευταία στιγμή αποφάσισε να επιστρέψει οδικώς με τον Γκαλιμάρ, γεγονός που καθιστά αδύνατο κάθε προμελετημένο σχέδιο δολοφονίας.
Δυστύχημα ή ψυχροπολεμική εκτέλεση, το σίγουρο είναι ότι ο ξαφνικός θάνατος του Αλμπέρ Καμύ άφησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην παγκόσμια σκέψη. Ο γαλλο-αλγερινός συγγραφέας και φιλόσοφος είχε πολλά ακόμα και δώσει και σίγουρα η παρουσία του θα επηρέαζε καθοριστικά πολλές από τις εξελίξεις στην Ευρώπη και τον κόσμο τις δύσκολες δεκαετίες του Ψυχρού Πολέμου. Αν είχε επιλέξει να επιστρέψει ως ένας απλός επιβάτης με το τρένο όλα θα ήταν διαφορετικά. Όμως ο Καμύ δεν υπήρξε ποτέ ένας «απλός επιβάτης» της Ιστορίας.
Ο μεγάλος κήρυκας του «παράλογου της ανθρώπινης ύπαρξης» και ο γητευτής του θανάτου, σίγησε ξαφνικά. Και το πανοραμικό παρμπρίζ της πολυτελούς ταχύτατης Facel Vega του εξασφάλισε έναν μυθικό και -φευ!- έναν τόσο παράλογο θάνατο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου