Το πολύ σπάνιο και πολύ απαλό σαχτούς θεωρείται το πολυτιμότερο μαλλί στον κόσμο. Για ποιο προϊόν η τιμή για ένα μόνο κιλό μπορεί να ξεπερνάει και τα 2 εκατομμύρια ευρώ; Αν γινόταν τέτοιο γκάλοπ η συντριπτική πλειοψηφία των απαντήσεων θα περιελάμβανε πολύτιμους λίθους, μέταλλα, πετρώματα από άλλους πλανήτες. Οπωσδήποτε, όμως, όχι… μαλλί ενός θηλαστικού ζώου. Κι όμως είναι αλήθεια: Ενα κιλό από το μαλλί «σαχτούς» (shahtoosh) είναι τόσο σπάνιο και ακριβό που μπορεί η τιμή του να φτάσει σ’ αυτά τα δυσθεώρητα ύψη.
Αγρια Θιβετιανή αντιλόπη / Φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
Τι είναι το μαλλί «σαχτούς»;
Ενα από τα πιο πολύτιμα και σπάνια φυσικά υλικά που προέρχονται από το μαλλί ενός υποείδους αντιλόπης, της λεγόμενης «αντιλόπης Χαζάρα» -η οποία αλλού αναφέρεται ως «Θιβετιανή αντιλόπη» κι αλλού με το τοπικό της όνομα τσίρου (chiru). Το επιστημονικό όνομα του ζώου είναι Pantholops hodgsonii και ζει στην περιοχή των Ιμαλαΐων, στα σύνορα της Αυτόνομης Περιφέρειας του Θιβέτ με την Ινδία. Το μαλλί απ’ αυτή την αντιλόπη μπορεί να μην είναι ευρέως γνωστό, αλλά αποτελεί κάτι σαν… άγιο δισκοπότηρο όσων ασχολούνται με την παραγωγή μάλλινων υφασμάτων, κυρίως παλτό και κασκόλ. Το μαλλί της Χαζάρα αντιλόπης είναι πολύ διαφορετικό από άλλα φυσικά υλικά, καθώς είναι εξαιρετικά λεπτό, μαλακό και ελαφρύ. Είναι πολύ πιο λεπτό από το κασμίρι, αλλά εξίσου ή και πιο θερμό, προσφέροντας μοναδική αίσθηση. Το μαλλί της αντιλόπης δεν είναι μακρύ, αλλά είναι πολύ πυκνό και προσφέρει εκπληκτική θερμομόνωση. Χρειάζεται προσεκτική συλλογή, αφού το μαλλί συγκεντρώνεται κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς και του στήθους των ζώων.
Η χρήση του για τη δημιουργία ρούχων είναι πολύ παλιά και δικαιολογεί και το όνομά του. Το «σαχτούς» είναι περσική λέξη και σημαίνει «παλαιό βασιλικό», δηλαδή κάτι στην ουσία ανεκτίμητο. Και πράγματι, ρούχα από τέτοιο μαλλί μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά να φορέσουν μόνο οι βασιλιάδες ή, τέλος πάντων, ευγενείς με εξαιρετική οικονομική επιφάνεια. Διότι ανέκαθεν η συλλογή αυτού του μαλλιού, αλλά και η επεξεργασία του, ήταν κάτι πολύ σπάνιο. Στην ιστορία, το σαχτούς θεωρείται ως σύμβολο της βασιλικής εξουσίας και της αριστοκρατίας και πολλές αυτοκρατορίες και δυναστείες το χρησιμοποιούσαν για να δείξουν τον πλούτο τους. Είχε γίνει τόσο περιζήτητο που σε πολλές περιόδους της ιστορίας οι βασιλείς και οι ευγενείς, από τις περιοχές του Θιβέτ, της Ινδίας και της Κίνας, το χρησιμοποιούσαν ως ένδειξη κοινωνικής ανωτερότητας.
Στο φυσικό καταφύγιο Kekexili στην Chengduo της επαρχίας Qinghai της Κίνας προστατεύονται οι Θιβετιανές αντιλόπες. Φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image
Αυτή η ζήτηση, βέβαια, έχει προκαλέσει και τον ουσιαστικό αφανισμό του είδους αυτού από τα ορεινά εδάφη, όπου ζούσε. Από αιώνες το κυνήγι αυτής της αντιλόπης ήταν ελεγχόμενο και σ’ αυτό συμμετείχαν ειδικά εκπαιδευμένοι κυνηγοί, οι οποίοι μπορούσαν να αναγνωρίσουν τα σημάδια που άφηναν τα ζώα στο χιόνι και να αντέξουν οι ίδιοι τις υπερβολικά δύσκολες καιρικές συνθήκες. Οταν όμως αντιλήφθηκαν πόσο πολύτιμο είναι το μαλλί και πόση ζήτηση υπήρχε και στον δυτικό κόσμο και στην παγκόσμια βιομηχανία της μόδας, άρχισαν έναν ουσιαστικό αφανισμό των ζώων αυτών. Η υπερβολική ζήτηση για το πολύτιμο μαλλί της Χαζάρα αντιλόπης έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη λαθροθηρία. Οι κυνηγοί συχνά σκοτώνουν τα ζώα για να συλλέξουν το μαλλί, γεγονός που έχει μειώσει σημαντικά τον πληθυσμό τους. Εναλλακτικά θα μπορούσαν να περιμένουν τους ανοιξιάτικους μήνες, όταν οι αντιλόπες απαλλάσσονται από τη γούνα τους κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς. Βεβαίως επειδή είναι άγρια ζώα δεν είναι δυνατόν να τα ακινητοποιήσουν για να τα κουρέψουν (όπως γίνεται π.χ. με τα πρόβατα), οπότε καταφεύγουν σε πιο δραστικές μεθόδους.
Εκτός από τη σπανιότητά του, το χαρακτηριστικό του shahtoosh είναι η απαλή υφή του και οι εξαιρετικά λεπτές ίνες του. Photo: Wikipedia
Παρά την προσπάθεια κάποιων ντόπιων κατοίκων να δημιουργήσουν «απαγορευμένες περιοχές», στις οποίες οι συγκεκριμένες αντιλόπες θα πολλαπλασιάζονταν χωρίς κίνδυνο, το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα παρατηρήθηκε μια δραματική μείωση του πληθυσμού τους, η οποία έφτασε και το 90%! Αυτό οφείλεται όχι μόνο στη λαθροθηρία, αλλά και την καταστροφή του οικοτόπου. Η ανάπτυξη υποδομών, η κτηνοτροφία και η ανθρωπογενής δραστηριότητα έχουν περιορίσει τον φυσικό χώρο του ζώου. Η αντιλόπη Χαζάρα είναι προστατευόμενη από διεθνείς συνθήκες, όπως η CITES (Συνθήκη για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών Αγριας Πανίδας και Χλωρίδας), η οποία απαγορεύει τη διεθνή εμπορία του μαλλιού σαχτούς, με στόχο την προστασία του είδους. Παρά τις προσπάθειες προστασίας ο πληθυσμός της αντιλόπης Χαζάρα παραμένει σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα και χρειάζονται επιπλέον μέτρα για να εξασφαλιστεί η επιβίωσή της. Το είδος θεωρείται απειλούμενο και χαρακτηρίζεται «κρισίμως κινδυνεύον» (endangered), σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN).
Ενα κιλό αξίζει 2.000.000 ευρώ
Σήμερα οι ίνες από μαλλί σαχτούς προέρχονται μόνο από τη μαύρη αγορά. Ενα «μπουκέτο» από ίνες σαχτούς, που ζυγίζει μερικά γραμμάρια και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός κασκόλ, μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 15.000 ευρώ. Βεβαίως οι έλεγχοι είναι συνεχείς στους οίκους μόδας που ασχολούνται μ’ αυτά τα υφάσματα και οφείλουν να δικαιολογούν την προέλευση για κάθε γραμμάριο που χρησιμοποιούν. Σύμφωνα λοιπόν με τις εκτιμήσεις των ειδικών, αν θα μπορούσε κάποιος να συγκεντρώσει ένα κιλό από τέτοιο μαλλί (σήμερα θεωρείται κάτι παραπάνω από απίθανο) θα μπορούσε να το πουλήσει στην εξωφρενική τιμή των 2 εκατ. ευρώ! Η δικαιολόγηση αυτή δεν είναι πάντα εύκολη. Μεταξύ 2010 και 2018 κατασχέθηκαν συνολικά 295 κασκόλ στην Ελβετία, που αντιστοιχούν σε 33 κασκόλ κατά μέσο όρο κάθε χρόνο. Παρά κάποιες επιτυχημένες συλλήψεις κυκλωμάτων παράνομης διακίνησης, μεγάλος αριθμός συνήθως ξεφεύγει. Οσοι περνούν από έλεγχο είναι δασκαλεμένοι, πλέον, και υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο μαλλί είναι πασμίνα, που δεν υπόκειται σε ελέγχους. Χρειάζεται επεξεργασία από ειδικούς για να αποδειχτεί ότι το μαλλί είναι σαχτούς. Τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται σχεδόν αποκλειστικά μόνο κασκόλ από σαχτούς και η τιμή τους κυμαίνεται από 2.500 ευρώ ως και 15.000 ευρώ, ανάλογα με την ποιότητα του μαλλιού και φυσικά το όνομα του σχεδιαστή. Ενα παλτό από σαχτούς, το οποίο πια έχει γίνει σπάνιο ρούχο, μπορεί να πουληθεί από 20.000 ευρώ ως και 90.000 ευρώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου