Η γεωγραφία των υφασμάτων: Από πού προέρχονται οι πρώτες ύλες της βιομηχανίας της μόδας

Από πού προέρχονται οι λέξεις σατέν, τζιν, οργάντζα και μουσελίνα;
Πόσες ομοιότητες μπορεί να έχει μία συζήτηση σ’ έναν οίκο ραπτικής με μια παρόμοια σε μια λέσχη γεωγραφίας; Πολύ περισσότερες απ’ όσες μπορείτε να φανταστείτε. Η διαδικασία της ένδυσης είναι συναρπαστική εδώ και αιώνες. Οι κάθε λογής ράφτες και δημιουργοί ενδυμάτων σε όλο τον κόσμο πειραματίστηκαν με πλήθος από υφάσματα και υλικά, που προέρχονται απ’ όλα τα μέρη της γης.
Κάποια απ’ αυτά τα υφάσματα είναι πολύ γνωστά μας, τα χρησιμοποιούμε καθημερινά ή τα βλέπουμε στις βιτρίνες των οίκων μόδας. Δεν είναι, όμως, το ίδιο γνωστή η προέλευσή τους. Το όνομα, δηλαδή, που φέρουν και το οποίο έρχεται κατευθείαν από έναν γεωγραφικό προορισμό (πόλη, περιοχή, ή ακόμα και ολόκληρη χώρα). Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, προκύπτουν και παράξενες ιστορίες απ’ αυτά τα ονόματα. Τι θα λέγατε να απαριθμήσουμε τα πιο χτυπητά παραδείγματα;



Κασμίρι
Αυτό το ιδιαίτερο μάλλινο ύφασμα συνδυάζει την σπουδαία μόνωση (που προσφέρει ζέστη) και την εξαιρετικά μαλακή αίσθηση. Το κασμίρι είναι πολύ πιο ζεστό και ελαφρύ από το μαλλί του προβάτου, γι’ αυτό χρησιμοποιείται πολύ όχι μόνο για πανωφόρια, αλλά και για συμβατικά ρούχα (π.χ. πουλόβερ) και παπούτσια. Εδώ η λέξη είναι ξεκάθαρη και δεν επιδέχεται παρερμηνείες. Το Κασμίρ είναι μια ιδιαίτερα ορεινή περιοχή, στα σύνορα Ινδίας-Πακιστάν-Κίνας, μια από τις πιο «θερμές» περιοχές του πλανήτη με συχνά αιματηρά επεισόδια με τους στρατούς των τριών κρατών.

Σατέν
Ποιος δεν γνωρίζει αυτό το λεπτό γυαλιστερό ύφασμα, που λόγω της απαλότητάς του είναι συνυφασμένο με την πολυτέλεια και την κατασκευή εσωρούχων; Το ύφασμα αυτό χαρακτηρίζεται από μία μαλακή, λαμπερή επιφάνεια από τη μία, με μία πιο θαμπή επιφάνεια από την άλλη. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ύφανσης των φυσικών ινών από το πανάκριβο μετάξι, το οποίο όπως είναι γνωστό χρησιμοποιήθηκε πρώτο στην Κίνα. Η λέξη «σατέν» (satin στα γαλλικά, τη γλώσσα της μόδας) έρχεται απευθείας από το αραβικό «ζαϊτούν». Έτσι ονόμαζαν οι Άραβες έμποροι το διάσημο κινέζικο λιμάνι, το οποίο αναφέρθηκε στους ευρωπαϊκούς χάρτες πρώτη φορά ως «Σιτόνγκ» και μετά ως «Καντόνα», για να επικρατήσει τα τελευταία χρόνια με την κινέζικη προφορά της «Γκουανγκζού». Από εκεί ήλθε στην Ευρώπη η πρώτη μεταξωτή ύφανση.

Ταφτάς
Ακόμα ένα ύφασμα με βάση το μετάξι (τελευταία κατασκευάζονται ταφταδένια υφάσματα και με συνθετικές ίνες, νάιλον, πολυεστέρα κτλ.) το οποίο, λόγω της γυαλιστερής του εμφάνισης, χρησιμοποιείται για επίσημα ρούχα, αλλά και για κουρτίνες, τραπεζομάντηλα και άλλα είδη σπιτιού. Ο βαρύς ταφτάς είναι ύφασμα που «στέκεται» και δεν τσαλακώνει, οπότε είναι ιδανικό για βραδινές τουαλέτες. Η συγκεκριμένη ύφανση προέρχεται από την περσική πόλη Ταφτ στην περιοχή του Χορασάν, στο σημερινό Ιράν.



Τζιν (Ντένιμ)
Το πασίγνωστο (και διασκορπισμένο πια σε όλο τον κόσμο) παντελόνι έχει συνδεθεί άρρηκτα με τις ΗΠΑ και τον Λιβάι Στράους, ωστόσο το ύφασμα προέρχεται από κάπου πολύ πιο κοντά μας. Για την ακρίβεια το συγκεκριμένο ανθεκτικό ύφασμα έχει δύο προελεύσεις, γι’ αυτό και τα διαφορετικά του ονόματα. Η τραχιά ύφανση και η ανθεκτικότητα (με παρόμοιο ύφασμα φτιάχνονταν τα πανιά των ιστιοφόρων πλοίων) οδήγησε πολλούς ναυτικούς στα ευρωπαϊκά να το υιοθετήσουν όχι μόνο για την αμφίεσή τους μέσα στο πλοίο, αλλά κι όταν έβγαιναν στα λιμάνια να διασκεδάσουν. Η λέξη τζιν, λοιπόν, έρχεται απευθείας από τη Gênes, έτσι αποκαλούν ακόμα και σήμερα οι Γάλλοι τη Γένοβα, ένα από τα σπουδαιότερα ιστορικά λιμάνια της Ευρώπης. Κι επειδή το ύφασμα γρήγορα επεκτάθηκε και στα κοντινά γαλλικά λιμάνια, οι Γάλλοι (κι όσοι ήλθαν σε επαφή πρώτα μ’ αυτούς) προτίμησαν να το ονομάσουν «ντενίμ», δηλαδή «από τη Νιμ»!
Καμπαρντίνα
Το συγκεκριμένο ύφασμα, με διαγώνια ύφανση, μπορεί να είναι από βαμβάκι, μαλλί, σύμμεικτο, ή συνθετικό, ματ ή γυαλιστερό. Είναι αδιάβροχο, όμως, κι αυτό αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό του. Τόσο πολύ, που χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για ανδρικά πανωφόρια, πάνω από τα επίσημα κοστούμια. Η προέλευσή της είναι από την περιοχή του Καυκάσου και την περιοχή Καμπάρντα, που αποτελεί (μαζί με την γειτονική Μπαλκάρ) μια από τις μικρές σε έκταση και πληθυσμό αυτόνομες δημοκρατίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Δαμάσκο
Το συγκεκριμένο υφασμάτινο μοτίβο ήταν από τα πιο δύσκολα πριν από λίγους αιώνες, όταν η ύφανση γινόταν με το χέρι. Ο σχεδιασμός του υφάσματος δημιουργείται μέσω της ύφανσης, ο οποίος είναι ένας συνδυασμός δύο διαφορετικών τεχνικών ύφανσης. Στα μοτίβα Δαμάσκο μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά υφάσματα, όπως μετάξι, λινό, βαμβάκι και μαλλί. Είναι προφανής η σύνδεση με τη Δαμασκό, την πρωτεύουσα της πολύπαθης Συρίας, η οποία για αιώνες υπήρξε κορυφαίο πολιτιστικό κέντρο στη Μέση Ανατολή.





Τουίντ
Ένα τραχύ ύφασμα που κατασκευάζεται συνήθως από μαλλί. Οι ίνες μπορεί να είναι υφασμένες απλά ή διαγονάλ. Είναι ένα εξαιρετικά ζεστό, ανθεκτικό ύφασμα που είναι παχύ και άκαμπτο. Λόγω της ανθεκτικότητάς του υπήρξε πολύ δημοφιλές (και είναι ακόμα) για «καθημερινά» ρούχα, κυρίως ανδρικά κοστούμια, αλλά και για τα λεγόμενα «ρούχα εξοχής», κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κι αυτό διότι το τουίντ (tweed) χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στην περιοχή των εσωτερικών συνόρων μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας, από χωρικούς στις όχθες του ομώνυμου ποταμού.

Ζέρσεϊ
Αυτό είναι ένα μαλακό ελαστικό, πλεκτό ύφασμα που κατασκευάστηκε αρχικά από μαλλί. Σήμερα, το ζέρσεϊ είναι φτιάχνεται επίσης από βαμβάκι, μίγματα από βαμβάκι και συνθετικές ίνες. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι πως δεν ξεφτίζει όταν κόβεται. Έρχεται από το ομώνυμο μικρό νησί (Jersey), μέρος των λεγόμενων Αγγλονορμανδικών Νησιών, που ανήκει μεν στη Μεγάλη Βρετανία (ειδική διοικητική περιοχή), αλλά βρίσκεται μόλις λίγα μίλια από τις γαλλικές ακτές της Νορμανδίας.

Οργάντζα
Eνα ελαφρύ, καθαρό, απλά υφασμένο ύφασμα που αρχικά κατασκευάζονταν από μετάξι και έχει δημιουργήσει μπέρδεμα για την προέλευσή του. Είναι σίγουρο ότι πρωτοκατασκευάστηκε στα υφαντήρια της επαρχίας Ζετζιάν της Κίνας, στις όχθες του τεράστιου ποταμού Γιανγτζέ. Αλλά το όνομά της έρχεται από την πόλη Ουργκέντς, που σήμερα βρίσκεται στο Τουρκμενιστάν. Η συγκεκριμένη πόλη δεν υπάρχει σήμερα ως οικισμός, αλλά την εποχή του Μεσαίωνα υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα στον Δρόμο του Μεταξιού, την εμπορική οδό που συνέδεε την Ευρώπη με την Άπω Ανατολή.

Μουσελίνα
Η μουσελίνα είναι ένα ύφασμα απαλό, ελαφρύ, μαλακό και πολύ διάφανο. Είναι αραχνοΰφαντο και γι’ αυτό ιδανικό για… ανάλαφρες εμφανίσεις. Υπήρξε το πιο διαδεδομένο ύφασμα στα χαρέμια της ανατολής, για ευνόητους λόγους… Η προέλευσή της είναι από την πόλη Μοσούλη, που βρίσκεται στο βόρειο Ιράκ και αργότερα έγινε γνωστή για τα σημαντικά κοιτάσματα πετρελαίου που βρίσκονται στο υπέδαφός της.