Οι μυδοκαλλιέργειες του Θερμαϊκού μέχρι πρόσφατα ήταν το success story της ελληνικής γαστρονομίας διεθνώς. Πλέον, όμως, τα δημοφιλή θαλασσινά δείχνουν να οδηγούνται σε αφανισμό κι εμείς αναρωτιόμαστε τι μπορεί να γίνει από εδώ και πέρα.
Από τη μία, υπάρχουν εικόνες απαράμιλλης ομορφιάς στις δυτικές ακτές του Θερμαϊκού και σε απόσταση μόλις δέκα χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη βρίσκεται το Δέλτα Αξιού. Ένα μαγευτικό τοπίο και ένα φυσικό καταφύγιο πολλών άγριων ζώων και πουλιών. Εδώ δεσπόζουν οι ξύλινες καλύβες των ψαράδων που εντυπωσιάζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι η περιοχή χαρακτηρίζεται ως η «Νέα Ορλεάνη της Θεσσαλονίκης». Από την άλλη, υπάρχουν σύνθετα προβλήματα που αναζητούν λύση. Τελευταίο και ίσως πιο κρίσιμο, ο παρατεταμένος καύσωνας των προηγούμενων μηνών. Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του 100% της φετινής παραγωγής μυδιών. Πώς φτάσαμε έως εδώ;
Οι ψαράδες εκπέμπουν SOS
Για την καλύτερη κατανόηση της αλιείας στην περιοχή περάσαμε ένα πρωινό Κυριακής μαζί με τον Σταύρο Γιαγιά. Είναι μυδοκαλλιεργητής και ψαράς τέταρτης γενιάς στο Δέλτα και γνωρίζει την κατάσταση που επικρατεί εδώ όσο λίγοι. Ο ίδιος αναφέρει: «Το μύδι επιβιώνει σε μέγιστες θερμοκρασίες έως 25 βαθμούς και όχι έως 32 που έφτασαν στο θαλάσσιο περιβάλλον το καλοκαίρι, αυτές είναι σχεδόν τροπικές για εμάς. Ο Θερμαϊκός είναι ένας κλειστός κόλπος, με συγκρατημένα ρεύματα που δεν δροσίζεται εύκολα. Τα νερά είναι ρηχά οπότε μία υψηλή θερμοκρασία, με το παραμικρό βοριαδάκι, εξαπλώνεται παντού. Σκεφτείτε μία χύτρα επάνω σε ένα καυτό μάτι και κάποιος να ανακατεύει το νερό με μια κουτάλα. Αυτό ακριβώς συνέβη». Δεν είναι η πρώτη φορά που ανακύπτει ένα τέτοιο πρόβλημα. Αντίστοιχες ζημιές σημειώθηκαν και το 2021, ξανά λόγω καύσωνα, σε ποσοστό που τότε άγγιζε το 70%.
Η φετινή περίπτωση, ωστόσο, είναι διαφορετική και με βαθύτερες απώλειες. Ο Σταύρος αναφέρει ότι «η περίοδος που αναπαράγονται τα μύδια είναι ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος. Η περίοδος συλλογής του γόνου, σε κατάσταση που να είναι εμπορεύσιμος, κυμαίνεται από 12 έως 14 μήνες μετά. Αυτό σημαίνει ότι μετά τις τελευταίες, ολέθριες εξελίξεις, όσοι ασχολούνται με τη μυδοκαλλιέργεια θα δουν ξανά μεροκάματο το 2026. Αυτό, μάλιστα, στην καλύτερη περίπτωση, αν δηλαδή δεν έχουμε μεγάλο καύσωνα το 2025. Δυστυχώς, υπάρχουν άτομα που έχουν ήδη ξεκινήσει να εγκαταλείπουν τον κλάδο για να αναζητήσουν καλύτερη τύχη σε άλλα επαγγέλματα».
Ζενίθ και ναδίρ
Η Ελλάδα παράγει περίπου 30.000 τόνους μυδιών ετησίως, με το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής να διεξάγεται στον Θερμαϊκό Κόλπο (Θεσσαλονίκη, Ημαθία, Πιερία). Έπειτα, το 90% του παραγόμενου προϊόντος ‒που φημίζεται για την ποιότητα, την γεύση και το μέγεθός του‒ εξάγεται σε Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία.
Δεν χρειάζονται πολλά επιχειρήματα για να πειστεί κανείς για τη σημαντικότητα της μυδοκαλλιέργειας και το εκτενές, αρνητικό αντίκτυπο του πλήγματος που υπέστη. Ο κ. Κώστας Βερβίτης, αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Δέλτα, αλλά και μυδοκαλλιεργητής ο ίδιος, σχολιάζει: «Κανείς δεν περίμενε τη φετινή καταστροφή· είναι πρωτοφανής και ίσως η μεγαλύτερη που έχει συμβεί στον κλάδο. Από την πλευρά μας, έχει συσταθεί μία επιτροπή από διακεκριμένους επιστήμονες και ειδικούς προκειμένου να αναζητήσουμε τρόπους αντιμετώπισης σε μία σειρά συναντήσεων. Χρειαζόμαστε, όμως, και την κρατική αρωγή. Στην περίπτωση πυρκαγιάς πάντα οι παραγωγοί αποζημιώνονται. Εδώ, μιλάμε για μία φωτιά που είναι μέσα στη θάλασσα. Η φωτιά που δεν φαίνεται είναι και αυτή φωτιά και ας μη βλέπουμε φλόγα».
Η επόμενη μέρα;
Η εποχιακή μεταφορά των μυδοκαλλιεργειών σε βαθύτερα νερά και ο συνεχής έλεγχός τους είναι κάποια πιθανά μέτρα διαχείρισης. Επίσης, ο αλιευτικός τουρισμός, που αποτελεί διαδεδομένη πρακτική σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, Αυστραλία και Αμερική. Ο κ. Γιαγιάς ασχολείται ενεργά με αυτή τη μορφή τουρισμού από το 2019 και διαβλέπει προοπτική ώστε παράλληλα να μπορέσει να διατηρηθεί στη ζωή τόσο το επάγγελμα του μυδοκαλλιεργητή όσο και του ψαρά εν γένει. «Πρόκειται για μία βαρκάδα συγκεκριμένων ατόμων που εμείς κάνουμε μέσα στο Δέλτα του Αξιού και διαρκεί έξι με οχτώ ώρες.
Κατά τη διάρκειά της, οι επισκέπτες συμμετέχουν σε τεχνικές ψαρέματος, ενώ παράλληλα μαθαίνουν από εμάς χρήσιμες πληροφορίες για την περιοχή, την αλιεία, την οικολογία. Λίγο πριν το τέλος της περιήγησης, μαγειρεύουμε ό,τι έχουμε ψαρέψει. Όλοι οι ξένοι τουρίστες που το έχουν επιχειρήσει φεύγουν ενθουσιασμένοι. Μάλιστα, πολλοί έρχονται ξανά για δεύτερη και τρίτη φορά. Θετικές αντιδράσεις βλέπω και από τους Έλληνες, αν και αρκετοί προτιμούν μία διαφορετική εκδοχή εξόρμησης που οργανώνουμε, πολύ μικρότερη σε διάρκεια, η οποία περιλαμβάνει μόνο τη βαρκάδα και τις πληροφορίες, χωρίς το ψάρεμα και το φαγητό».
Ένα ασφαλές συμπέρασμα
Αν κάτι έγινε σαφές φέτος το καλοκαίρι είναι ότι η κλιματική κρίση δεν μπορεί να αγνοηθεί. Χρειάζεται κανείς να καταβάλει σκληρή προσπάθεια για να μη δει τον ελέφαντα στο δωμάτιο, καθώς οι δυσοίωνες προβλέψεις έχουν δώσει τη θέση τους σε αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Η μελλοντική επιβίωση της μυδοκαλλιέργειας παραμένει εφικτή, αρκεί η επιστημονική κοινότητα, η πολιτεία και οι μυδοκαλλιεργητές να συμπορευτούν σε ένα στοχευμένο πλάνο δράσης πολλαπλών ταχυτήτων.
Κείμενο: Μιχάλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου