Η αιτία που «φούσκωσαν» οι αιτήσεις συνταξιοδότησης

Ρεκόρ αιτήσεων συνταξιοδότησης αναμένεται να καταγραφεί στο τέλος του έτους καθώς το πρώτο σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος Άτλας για τον Ιούλιο, εν μέσω θέρους υποβλήθηκαν 18.216 νέες αιτήσεις, ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί για τη φετινή χρονιά.

Ο αριθμός ρεκόρ είχε σημειωθεί το 2020 , όταν τον αντίστοιχο μήνα είχαν υποβληθεί 20.192 αιτήσεις. Συνολικά στο επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου έχουν υποβληθεί 117.650 και, αν συνεχιστεί ο ίδιος ρυθμός, στο τέλος του έτους οι αιτήσεις θα υπερβούν κατά πολύ τις 200.000, όπως άλλωστε έχουν προβλέψει και οι ειδικοί στην ασφάλιση

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε σχέση με τον Ιούνιο, υποβλήθηκαν 3.001 περισσότερες (αύξηση 16,47%), ενώ σε σύγκριση με τον περσινό Ιούλιο, οι φετινές αιτήσεις ήταν κατά 1.803 πιο πολλές (αύξηση 9,89%).

Πάντως, το ρεκόρ ετήσιας υποβολής αιτήσεων καταγράφηκε το 2021 με 212.151 αιτήσεις. έναντι 211.135 το 2022 και 190.368, το 2023.

Το νέο στοιχείο που «φουσκώνει» τις αιτήσεις είναι οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι, οι οποίοι παίρνουν πλέον στο ακέραιο τη σύνταξή τους χωρίς το πέναλτι του 30%.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η αυξημένη ροή συνταξιοδοτήσεων θα συνεχιστεί έως το 2027, όταν, όπως, υπολογίζεται θα έχει αποχωρήσει από την αγορά εργασίας η γενιά των baby boomers.

Η αύξηση των αιτήσεων προκαλεί νέες πιέσεις στις δαπάνες του ΕΦΚΑ οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν φέτος κατά 1 δις από τα οποία τα 400 εκ θα διατεθούν για την αύξηση των συντάξεων ( +2.5%) και τα άλλα 600 εκ για την πληρωμή των νέων συνταξιούχων .Συνολικά η δαπάνη για την πληρωμή των συντάξεων εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 29,027 δισ. ευρώ για κύριες συντάξεις έναντι 28,450 δισ. ευρώ που αρχικά είχε προϋπολογιστεί.

Ωστόσο στο μεσοπρόθεσμο σχέδιο του ΕΦΚΑ εν όψει της κατάρτισης του προϋπολογισμού του φορέα για το 2025, που σύμφωνα με τις οδηγίες του οικονομικού επιτελείου πρέπει να είναι ιδιαίτερα « σφικτός» όσον αφορά τις δαπάνες , αποτυπώνονται δύο παράδοξα στοιχεία.

Πρώτον, για πρώτη φορά οι δαπάνες για τα αναδρομικά που συνοδεύουν την απονομή των συντάξεων είναι περιορισμένες , αφού εκτιμάται ότι οι οφειλές των εν αναμονή συνταξιούχων, αλλά και πιθανές υψηλότερες καταβολές για προσωρινές συντάξεις, καθιστούν μηδενικές τις δαπάνες για αναδρομικά. Αυτό οφείλεται κυρίως στους μη μισθωτούς ( ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες ) που έχουν σημαντικές ασφαλιστικές οφειλές, με αποτέλεσμα, τα χρέη τους προς τον ασφαλιστικό φορέα τα οποία συμψηφίζονται με τη σύνταξη να είναι μεγαλύτερα από τα χρέη του φορέα προς αυτούς. Ειδικά για τους υποψήφιους συνταξιούχους με οφειλές σημειώνουμε ότι αυτό το διάστημα εξετάζεται το πρώτο πακέτο αιτήσεων που αριθμεί περίπου 8.000 οφειλέτες με χρέη έως 30.000 ευρώ. Αν εγκριθούν οι αιτήσεις , οι δικαιούχοι θα λάβουν την πρώτη σύνταξη τέλος Σεπτεμβρίου.

Δεύτερον, απρόσμενη αύξηση σημειώνεται στα έσοδα από τους εργαζόμενους συνταξιούχους παρότι από πρώτη άποψη φάνηκε να εκτοξεύεται η δαπάνη εκτός σχεδιασμού για την καταβολή της πλήρους σύνταξης στους συνταξιούχους που εργάζονται . Τα έσοδα φαίνεται ότι « παίρνουν κεφάλι» λόγω των εισφορών που καταβάλλονται, ενώ στα έσοδα προστίθεται και η ειδική εισφορά της τάξης του 10%, που καταβάλλουν επιπλέον οι συνταξιούχοι που εξακολουθούν να απασχολούνται.

Οι βασικές αιτίες της αύξησης των ροών συνταξιοδότησης είναι οι εξής:

1. Ωρίμανση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος της γενιάς των baby boomers. Η εν λόγω γενιά που χαρακτηρίζεται από έκρηξη του αριθμού των γεννήσεων αναπτύχθηκε στην Ελλάδα μεταξύ 1960 και 1965, πολύ αργότερα από την υπόλοιποι Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ καθώς οι Έλληνες για να αρχίσουν να γεννούν έπρεπε να αφήσουν πρώτα πίσω τις πληγές του Εμφυλίου και τη φτωχική δεκαετία του 1950. Σε εκείνη την πενταετία καταγράφονταν 170.000 γεννήσεις το χρόνο, τη στιγμή που σήμερα οι γεννήσεις δεν ξεπερνούν τις 90.000 το χρόνο.

2. Αυξημένη ροή έκδοσης νέων συντάξεων, που ναι μεν έχει θετικό πρόσημο για την επίδοση του ΕΦΚΑ, πιέζει όμως τις δαπάνες για τη καταβολή περισσότερων συντάξεων. Στο τέλος Μαΐου οι εκκρεμείς κύριες συντάξεις είχαν υποχωρήσει στις 19.331 (ληξιπρόθεσμες) από 22.890 τον Ιανουάριο. Σύμφωνα μάλιστα με τον ΕΦΚΑ, αρκετές από αυτές είναι εν δυνάμει απορριπτικές. Με μικρότερο ρυθμό συνεχίζεται η μείωση των εκκρεμοτήτων στις επικουρικές.

3. Μια μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης χωρίς να διακόπτει την εργασία, αξιοποιώντας το νέο καθεστώς όπου η σύνταξη καταβάλλεται στο ακέραιο στους εργαζόμενους συνταξιούχους. Μάλιστα σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι συνταξιούχοι που δηλώνουν την εργασία τους έχουν ξεπεράσει τις 200.000 , αριθμός που έχει υπερβεί τις προσδοκίες του υπουργείου εργασίας και του ΕΦΚΑ. Οι εισφορές και ο πόρος του 10% που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι ενισχύει τα έσοδα. Την ίδια ώρα όμως αυξημένες είναι και οι δαπάνες καθώς οι συντάξεις καταβάλλονται χωρίς το πέναλτι του 30%

4. Η ανησυχία για την αύξηση των ορίων ηλικίας τα επόμενα χρόνια, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής με το οποίο είναι άμεσα συνδεδεμένο πλέον το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας. H αύξηση των ορίων θα τεθεί στο τραπέζι το 2027. Σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, η οποία δεν καταργήθηκε, από την 1/1/2024 τα όρια ηλικίας θα ανακαθορίζονται ανά τριετία, με βάση πάντα το προσδόκιμο ζωής. Mε βάση τη μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής η οποία εκπονείται κάθε τρία χρόνια , το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.