Σοκολατοειδείς κύστεις και ωοθήκες σαν αμύγδαλα – Γιατί πολλές ιατρικές καταστάσεις περιγράφονται με ονομασίες τροφίμων

Έχετε ακούσει ποτέ έναν γιατρό να λέει ότι έχετε «στομάχι καρπούζι» ή «σοκολατοειδείς κύστεις»; Ορισμένες φορές, μια ιατρική διάγνωση μοιάζει περισσότερο με μενού, παρά με αξιολόγηση της υγείας. Όχι, δεν πρόκειται για ιατρικό χιούμορ. Μπορεί οι… γαστρονομικές ονομασίες διάφορων παθήσεων να σας φαίνονται παράξενες, στην πραγματικότητα όμως εξυπηρετούν έναν πρακτικό σκοπό στην ιατρική.



Η εξήγηση πίσω από το παράξενο φαινόμενο

Όπως εξηγεί ο Adam Taylor, καθηγητής Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο Lancaster σε άρθρο του στο The Conversation, στο παρελθόν οι γιατροί δεν είχαν στη διάθεσή τους τα προηγμένα απεικονιστικά και διαγνωστικά εργαλεία που υπάρχουν σήμερα, όπως τα μικροσκόπια και οι μοριακές αναλύσεις. Για το λόγο αυτό, βασικό τους «όπλο» αποτελούσε η λεπτομερής παρατήρηση: Χρησιμοποιούσαν καθημερινά αντικείμενα -συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων– ως σημεία αναφοράς για να περιγράψουν την εμφάνιση οργάνων και ασθενειών. Αυτή η πρακτική, μάλιστα, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, ιδίως στην παθολογία και τη μελέτη των ασθενειών. Οι συγκρίσεις με βάση τα τρόφιμα παρέχουν έναν σαφή τρόπο στους επαγγελματίες υγείας να αναγνωρίζουν γρήγορα τις φυσιολογικές ανατομικές δομές, καθώς και τα σημάδια μιας νόσου.


Από τις «ωοθήκες – αμύγδαλο» σε έναν πλακούντα που μοιάζει με κέικ

Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, ειδικά, είναι γεμάτο με περιγραφές που σχετίζονται με τα τρόφιμα. Οι υγιείς ωοθήκες συχνά συγκρίνονται με αμύγδαλα τόσο σε σχήμα, όσο και σε μέγεθος, ενώ η μήτρα συνήθως παρομοιάζεται με ένα ανάποδο αχλάδι. Αυτές οι συγκρίσεις βοηθούν τους γιατρούς να αναγνωρίζουν ανατομικές παραμορφώσεις που μπορεί να υποδηλώνουν προβλήματα υγείας.


Ακόμη κι ο πλακούντας οφείλει το όνομά του σε μια τροφή. Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν το κέικ «πλακοῦς», που προέρχεται από τη λέξη «πλάξ» που σημαίνει πλάκα. Διόλου τυχαία λοιπόν τον 16ο αιώνα, ο ανατόμος Matteo Realdo Colombo περιέγραψε τον πλακούντα ως κάτι που έμοιαζε με «επίπεδη τούρτα» και τον ονόμασε πλακούντα. Μέχρι σήμερα, οι γιατροί εξετάζουν τον πλακούντα μετά τον τοκετό για να διασφαλίσουν ότι δεν παραμένουν υπολείμματα στη μητέρα. Ο κατακρατούμενος πλακούντας, που εμφανίζεται στο 0,1-3% των γεννήσεων, μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία μετά τον τοκετό και, σε σοβαρές περιπτώσεις, στην κατάληξη της μητέρας. Η αναγνώριση ενός «επίπεδου κέικ», επομένως, μπορεί να αποβεί σωτήρια.


Η δυσάρεστη όψη της πρακτικής

Δεν είναι, βέβαια, όλοι οι όροι ουδέτεροι. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με το σύνδρομο Cushing -μια διαταραχή που προκαλείται από την παρατεταμένη έκθεση σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης- λέγεται συχνά ότι εμφανίζουν συμπτώματα όπως «φεγγαρόμορφο πρόσωπο», «καμπούρα βουβαλιού» στο άνω μέρος της πλάτης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ιατρικοί όροι μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα γλαφυροί και περιγραφικοί. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων, που προκαλούνται από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και περιγράφονται ως «κομμάτια κουνουπιδιού», οι κολπικές μολύνσεις που περιγράφονται ως «εκκρίσεις που μοιάζουν με τυρί cottage» και άλλα.

Ακόμη, όμως, κι αυτές οι περιγραφές, που ακούγονται σκληρές, βοηθούν τους γιατρούς να αναγνωρίσουν γρήγορα μια πάθηση και να ξεκινήσουν έγκαιρα τη θεραπεία.

Γιατί αυτές οι συγκρίσεις έχουν σημασία

Ενώ ορισμένες από αυτές τις περιγραφές είναι αντιαισθητικές, εξυπηρετούν μια ζωτική λειτουργία στην ιατρική. Παρέχουν γρήγορες, παγκοσμίως κατανοητές αναφορές, που βοηθούν τους γιατρούς και τους φοιτητές ιατρικής να εντοπίζουν συμπτώματα, να διαγιγνώσκουν καταστάσεις και να ανακοινώνουν με σαφήνεια τα ευρήματα.

Έτσι, την επόμενη φορά που θα ακούσετε έναν ιατρικό όρο που σας θυμίζει τη λίστα του παντοπωλείου σας, να θυμάστε – το θέμα είναι να γίνει η ιατρική πιο προσιτή και κατανοητή, ακόμη και αν προς στιγμήν σας χαλάσει την όρεξη.