Υπήρξαν οι ακοίμητοι φρουροί των ελληνικών ουρανών επί μισό αιώνα. Και τώρα τα τελευταία Phantom F-4 κλείνουν την αυλαία αφήνοντας πίσω τους μνήμες και εκείνη τη μεγάλη μαύρη ουρά από καπνό στον ουρανό. Ήταν πάντα εκεί. Στην πρωινή προσευχή του σχολείου, στις ώρες των διαλειμμάτων, στο ξενύχτι στα σύρματα για τη μετάκαυση των νυχτερινών, στα χρόνια που ήρθαν και έφυγαν, στις αγρύπνιες του ΚΕΑΤ και τις υπηρεσίες στα shelter. Ήταν πάντα εκεί, το μεγάλο ατσούμπαλο σιδερένιο πουλί, ο γνώριμος ήχος και η κάπνα που έβγαινε πίσω από τους J79 έτσι αργά που σηκωνόταν αρχοντικά για να τραβήξει προς το Ιόνιο. Το Phantom F-4 υπήρξε ο διαρκής και ανεξάντλητος σύντροφός ενός παιδιού σε ένα επαρχιακό χωριό δίπλα στην 117 Π.Μ, που θαμπώθηκε από τους Φαντομάδες και που έζησε μία πορεία 50 ετών, μεγαλώνοντας και αυτό μαζί με έναν από τους μεγαλύτερους μύθους των αιθέρων. 
Aεροπορική υπεροχή
Η βιωματική μου σχέση με το οικοσύστημα του Phantom και με τον τρόπο που αυτό σημάδεψε την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία δεν μου επιτρέπει μία πιο ψύχραιμη ματιά. Κάτι που μάλλον συμβαίνει με όλους όσοι αναφέρονται στο Phantom, μιας και το συγκεκριμένο αεροσκάφος έχει φτιάξει τον δικό του μύθο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, είτε για τους πιλότους του είτε -ακόμα περισσότερο-για τους αντιπάλους του.
Υπήρξε το αεροπλάνο που άλλαξε εκ βάθρων την σύγχρονη αντίληψη για την αεροπορική υπεροχή και τον τρόπο που γίνεται η μάχη στον αέρα. Αν και αεροσκάφος μόλις δεύτερης γενιάς βρίσκεται ακόμα και σήμερα σε υπηρεσία σε κάμποσες χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Όμως ακόμα και για το Phantom ήρθε η εποχή της απόσυρσης, με την Π.Α. να έχει αποφασίσει να τα βγάλει εκτός υπηρεσίας, κάνοντας χώρο στην 117 Π.Μ. για την διάδοχη κατάσταση, την άφιξη των F-35 προς τα τέλη της δεκαετίας. Τα περισσότερα θα πωληθούν και λίγα θα κρατηθούν ως ανάμνηση ενός αεροσκάφους που άλλαξε τη μοίρα της Π.Α. και το οποίο σε εποχές δύσκολες και με μεγάλες πολιτικές και γεωστρατηγικές αναταράξεις έδωσε στην χώρα μας το πλεονέκτημα της ισχύος που ήταν απαραίτητο για να αποφευχθούν δύσκολες περιπέτειες.
Η ιστορία του Phantom πάει πίσω στην δεκαετία του 1950, όταν το Αμερικανικό Ναυτικό αναζητούσε ένα νέο σκάφος δεύτερης γενιάς. Το σχέδιο της McDonnell Douglas παρουσίασε ένα πρωτότυπο με την ονομασία YAH-1, το οποίο κατάφερε να περάσει τις δοκιμές εντυπωσιάζοντας τους πάντες. Το 1960 μετονομάστηκε σε F-4 Phantom και μπήκε σε υπηρεσία, προσφέροντας μία και πολύ πιο σύγχρονη αντίληψη για την εναέρια υπεροχή. Σχεδιασμένο με γνώμονα τη μέγιστη δυνατή αντοχή και για να μπορεί να φέρει αυξημένο βάρος σε φορτίο οπλισμού, ήταν μάλλον μεγάλο και δυσκίνητο για τα δεδομένα των ελαφρών μαχητικών της εποχής, κάτι που το δυσκόλευε στις κλειστές αερομαχίες. Όμως η ιδέα πίσω από την σχεδίασή του -η οποία είναι και η σύγχρονη αντίληψη- δεν ήταν το dog fighting αλλά η χρήση οπλικών συστημάτων που εκτοξεύονταν από απόσταση χάρη στο πολύ εξελιγμένο -για τα δεδομένα της εποχής του- ραντάρ που διέθετε. Το διθέσιο Phantom των 2,2 Mach μπήκε στα βαθιά στον πόλεμο του Βιετνάμ, έχοντας στην αρχή αρκετές απώλειες από τα πιο ευκίνητα ρωσικά Mig 17 και Mig 21, όμως με τον καιρό εξελίχθηκαν οι τακτικές εμπλοκής του στις αερομαχίες, και έτσι έγινε ο φόβος και ο τρόμος των αντιπάλων σε όλα τα πεδία μαχών του πλανήτη. Η επιτυχία του ήταν τεράστια με αποτέλεσμα να γίνει το αεροσκάφος που όλες οι πολεμικές αεροπορίες του κόσμου ήθελαν να εντάξουν στις δυνάμεις τους, αποτελώντας πάντα έναν ανεκτίμητο πολλαπλασιαστή ισχύος, ιδίως στην εποχή της ακμής του.
Τα ελληνικά Phantom
Μεταξύ των χωρών που απέκτησαν -και μάλιστα από τις πρώτες- τα Phantom ήταν και η Ελλάδα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η χούντα των Συνταγματαρχών προσπάθησε να κάνει ένα άνοιγμα προς τις ΗΠΑ και την κυβέρνηση Νίξον, έτσι ώστε να βγει από την απομόνωση. Παράλληλα αναζητούσε και ένα αεροσκάφος για να εκσυγχρονιστεί ο υπάρχων στόλος, με το F-4 να είναι η πρώτη επιλογή. Το 1972 υπογράφηκε η συμφωνία Peace Icarus I μεταξύ της Ελλάδας και της κατασκευάστριας εταιρίας, για την αγορά 36 αεροπλάνων F-4E Phantom II, με κόστος 150 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 5 δισ. δραχμών) μέσω προγράμματος FMS (Foreign Military Sales). Την 5η Απριλίου του 1974, τα πρώτα ελληνικά Phantom προσγειώθηκαν στην Αεροπορική Βάση της Ανδραβίδας, και εξόπλισαν σταδιακά της δύο Μοίρες, την 338 και την 339.
Η άφιξη των πρώτων αεροσκαφών συνέπεσε με την πιο σκοτεινή σελίδα της σύγχρονης Ελλάδας, την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Τα νεόφερτα Phantom, αν και είχαν σκορπίσει τον φόβο στην πλευρά των Τούρκων δεν ήταν ακόμα ετοιμοπόλεμα. Ένα ελάχιστα γνωστό περιστατικό που δείχνει την γενικευμένη ασυνεννοησία εκείνων των ημερών ήταν ότι 4 από τα νεοπαραληφθέντα Phantom ξεκίνησαν φορτωμένα με οπλισμό για να σταθμεύσουν στην Κρήτη -με ενδεχόμενο να καλύψουν την αντίσταση στην Κύπρο- όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν καλά, με αποτέλεσμα το ένα από αυτά να καταστραφεί κατά την προσγείωση στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου. Το επόμενο στάδιο ήταν η προμήθεια 26 αεροσκαφών το 1976 (εκ των οποίων τα 6 ήταν αναγνωριστικά RF-4Ε), ενώ στην πορεία των χρόνων προστέθηκαν και άλλα μέσω ανταλλαγμάτων από τις ΗΠΑ και την Γερμανία. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η αγορά των αεροσκαφών τρίτης γενιάς (F-16 και Mirage 2000) βάζει τα Phantom σε δεύτερη μοίρα, όμως ένα πολύ αποτελεσματικό πρόγραμμα εξέλιξης με την ονομασία Peace Icarus 2000 έδωσε στο Phantom ικανότητες τρίτης γενιάς χάρη στα νέα ηλεκτρονικά μέσα, σε ένα εξελιγμένο σύστημα ραντάρ καθώς και στην δυνατότητα εκτόξευσης των πιο σύγχρονων πυραύλων τύπου AIM-120 AMRAAM και AGM-65G Maverick.
To Phantom F-4 έχει βγει σε αρκετές παραλλαγές και έχει χρησιμοποιηθεί από πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος, η Γερμανία, η Βρετανία, η Ιαπωνία, το Ισραήλ, το Ιράν και βέβαια η Τουρκία. Είναι ένα από τα πιο «μπαρουτοκαπνισμένα» μαχητικά στην ιστορία, έχοντας ένα πολύ ευρύ ιστορικό νικών και καταρρίψεων. Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική φιγούρα στον ουρανό του προηγούμενου αιώνα και ένα αεροπλάνο που έχει γίνει θρυλικό και έχει αποκτήσει δεκάδες παρατσούκλια. Από το 1996 που αποσύρθηκε από την USAF έχει αρχίσει να εκλείπει από πολλές Αεροπορίες που δίνουν χώρο σε πολύ πιο σύγχρονα αεροσκάφη 4ης και 5ης γενιάς.
Αποχαιρετισμός στα όπλα
Η ώρα αυτή έφτασε και για τα ελληνικά Phantom τα οποία θα αποσυρθούν σταδιακά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια και ανάλογα με τις υπηρεσιακές ανάγκες. Όπως και να έχει, το εμβληματικό F-4, υπήρξε ο στυλοβάτης της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος για πέντε ολόκληρες δεκαετίες και το αεροπλάνο που έδεσε την μοίρα του με την εξέλιξη της Π.Α., η οποία το τίμησε στις 5 Ιουνίου του 2024 σε μία γεμάτη συγκίνηση εκδήλωση, όπου συγκεντρώθηκαν παλιοί και νέοι «Φαντομάδες» για να μοιραστούν ιστορίες και αναμνήσεις από την ζωή τους με το θρύλο.
Αεροπλάνα όπως τα F-4 όμως δεν βγαίνουν εκτός υπηρεσίας, απλά περνάνε στην διάσταση του μύθου. Δεν είναι τυχαίο ότι για τον περισσότερο κόσμο ότι πετά στον ουρανό είναι ένα «Φάντομ», ούτε το γεγονός ότι έχει φανατικά fun club σε όλο τον πλανήτη που περιμένουν με τις ώρες να τα δουν όταν εμφανίζονται σε αεροπορικά show. Όσο για το νεαρό αγόρι που μεγάλωνε κρεμασμένο στα σύρματα της 117, ακόμα και σήμερα το τρίξιμο στα τζάμια, ο χαρακτηριστικός «αρσενικός» ήχος και η κάπνα που ανηφορίζει πάνω από τον κάμπο της Ηλείας θα υπενθυμίζει για πάντα ότι το όνειρο της πτήσης και της φυγής προς τα πάνω υπήρξε η μεγαλύτερη κατάκτηση της ανθρώπινης περιπέτειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου