Πώς η Σουηδία κατάφερε να κόψει το κάπνισμα: Το μοντέλο που δείχνει τον δρόμο για έναν smoke-free κόσμο

Σε έναν κόσμο όπου η δημόσια υγεία και η καινοτομία διασταυρώνονται καθημερινά, λίγες χώρες καταφέρνουν να δείξουν ξεκάθαρα τον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο. Η Σουηδία έχει καταφέρει, λοιπόν, κάτι μοναδικό. Έχει προσεγγίσει έναν κόσμο χωρίς τσιγάρο, συνδυάζοντας επιστήμη, στρατηγική και κοινωνική υπευθυνότητα.

Πρόσφατα, είχαμε την ευκαιρία να βρεθούμε στη Στοκχόλμη, καλεσμένοι της British American Tobacco Hellas (BAT), για να παρακολουθήσουμε από κοντά το λανσάρισμα του OMNI™, μιας πλατφόρμας γνώσης που φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε το μέλλον χωρίς τσιγάρο. Το event στο οποίο καλεστήκαμε να παρευρεθούμε πραγματοποιήθηκε στο Εθνικό Μουσείο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Στοκχόλμης και μας έβαλε κατευθείαν στο κλίμα της αποστολή μας, μιας και είχε τίτλο «Κι αν το «κλειδί» για ένα μέλλον χωρίς τσιγάρο έχει ήδη βρεθεί;».



Παράλληλα, όμως είχαμε την ευκαιρία να βιώσουμε το «σουηδικό μοντέλο» και στην πράξη, κάνοντας απλά μια βόλτα στους δρόμους της σκανδιναβικής πρωτεύουσας. Εκεί παρατηρούσες κάτι σχεδόν ασυνήθιστο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Οι άνθρωποι δεν κάπνιζαν, έξω από τα καφέ και τα εστιατόρια δεν υπήρχαν σύννεφα καπνού, ενώ Σουηδοί όλων των ηλικιών φαίνονταν να έχουν ενσωματώσει τη φιλοσοφία ενός κόσμου χωρίς τσιγάρο στην καθημερινότητά τους.
Σουηδία, η πρώτη smoke-free χώρα στον κόσμο

Με μόλις 4,5% των Σουηδών ενήλικων να καπνίζουν καθημερινά, η Σουηδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που πληροί τα όρια που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για μια smoke-free κοινωνία, 16 ολόκληρα χρόνια πριν από τον ευρωπαϊκό στόχο του 2040.



Οι στατιστικές ενισχύουν αυτή την εικόνα, καθώς η θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα στους άνδρες είναι 61% χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ οι θάνατοι από όλα τα νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα είναι σχεδόν 40% χαμηλότεροι.
Η δεκαετία της προόδου: λιγότεροι καπνιστές, περισσότερες εναλλακτικές

Από το 2012, το ποσοστό των καπνιστών στη Σουηδία έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό, κυρίως χάρη στη χρήση του snus, στα σακουλάκια νικοτίνης, αλλά και στο άτμισμα.



Η φορολογική πολιτική ενθαρρύνει τη μετάβαση σε αυτά τα προϊόντα, κρατώντας τα οικονομικά πιο προσιτά από τα παραδοσιακά τσιγάρα. Μάλιστα, καθώς περπατούσαμε στα κεντρικά σημεία της πόλης, ήταν εντυπωσιακό να βλέπεις πόσο φυσικό και καθημερινό είναι πλέον για τους Σουηδούς να επιλέγουν smoke-free λύσεις.
Το κόστος της αδράνειας στην Ευρώπη

Σύμφωνα με τη μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του OMNI™, φαίνεται πως με τους σημερινούς ρυθμούς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αναμένεται να φτάσει τον στόχο της smoke-free κοινωνίας πριν από το 2100. Αν τα κράτη-μέλη υιοθετούσαν τα σουηδικά πρότυπα, πάνω από 3,5 εκατομμύρια ζωές θα μπορούσαν να σωθούν μέσα στην επόμενη δεκαετία.Από την επίσκεψή μας σε σημεία πώλησης της Στοκχόλμης

Επιπλέον, η τρέχουσα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αναθεώρηση της οδηγίας φορολογίας καπνικών προϊόντων, που θα μπορούσε να εξαλείψει το πλεονέκτημα τιμής που έχουν τα σακουλάκια νικοτίνης έναντι των τσιγάρων, απειλεί να καθυστερήσει ή να ανατρέψει μέρος της προόδου που έχει σημειωθεί. Η σουηδική κυβέρνηση έχει εκφράσει έντονη αντίθεση στην πρόταση, παραμένοντας σταθερή στη δέσμευσή της για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.
Ένα πρακτικό ρυθμιστικό μοντέλο




Η Σουηδία δεν βασίζεται σε απαγορεύσεις, αλλά σε μια στρατηγική που συνδυάζει πρόσβαση σε ασφαλέστερες εναλλακτικές, ευέλικτη φορολογία και εκπαίδευση των πολιτών.

Το μοντέλο αυτό προσφέρει έναν ρεαλιστικό οδηγό για άλλες χώρες της Ε.Ε., δείχνοντας ότι η μετάβαση σε smoke-free κοινωνίες είναι εφικτή όταν η πολιτεία στηρίζει την επιστήμη και την επιλογή αντί για τη στασιμότητα.
OMNI™: Η γνώση στη βάση της αλλαγής



Στο λανσάρισμα του OMNI™ στη Στοκχόλμη ακούσαμε επιστήμονες και στελέχη να παρουσιάζουν πώς η επιστήμη και η στρατηγική μπορούν να δημιουργήσουν ασφαλέστερες επιλογές για τους καπνιστές. Τα σακουλάκια νικοτίνης που στη Σουηδία έχουν γίνει πλέον mainstream, αποδεικνύουν ότι η αλλαγή συμπεριφοράς είναι εφικτή όταν δίνεται στους ανθρώπους η δυνατότητα να κάνουν ασφαλείς επιλογές, χωρίς περιορισμούς και με πλήρη ενημέρωση.

Αν μας άφησε κάτι αυτό το ταξίδι; Σίγουρα τη σκέψη πως ένας κόσμος χωρίς τσιγάρο δεν αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά πρόκειται για ένα «μοντέλο» που μπορεί να εφαρμοστεί και σταδιακά να έχει ενθουσιώδη αποτελέσματα.