Σύννεφα πολέμου εμφανίστηκαν πάλι στον ουρανό της Συρίας, καθώς το Ισραήλ, με τον βομβαρδισμό της στρατιωτικής βάσης Τ-4 και της Παλμύρας στις 21 και 25 Μαρτίου, είχε στείλει το πρώτο μήνυμα ότι δεν πρόκειται να δεχθεί τη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στην πολύπαθη χώρα της Μέσης Ανατολής, ούτε θα επιτρέψει την αμφισβήτηση της αεροπορικής υπεροχής του στην περιοχή.H Ισραηλινή Αεροπορία, με νέους ισοπεδωτικούς βομβαρδισμούς στη βάση Τ-4, στη Χάμα και στα περίχωρα της Δαμασκού, έστειλε ένα ακόμη αυστηρό μήνυμα-προειδοποίηση για το ποιος είναι το «αφεντικό» στον εναέριο χώρο της περιοχής και διέλυσε τις όποιες αμφιβολίες υπήρχαν σχετικά με την αντίδρασή του σε κάθε προσπάθεια για ανάπτυξη ξένων δυνάμεων στο συριακό έδαφος.
Η αναφορά του Ταγίπ Ερντογάν στο τέλος του Ραμαζανιού -«Είθε ο Αλλάχ να καταστρέψει το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ»- ακούστηκε περισσότερο ως παρότρυνση και σύνθημα για τον μουσουλμανικό κόσμο και ήρθε να επιβεβαιώσει στο Ισραήλ την ύπαρξη τουρκικής απειλής, την οποία είχε προβάλει ήδη από τον Ιανουάριο η έκθεση της Επιτροπής Nagel για τη στρατηγική ασφάλειας του Ισραήλ.
«Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας για ανασύσταση της επιρροής της Οθωμανικής περιόδου μπορεί να οδηγήσουν σε κορύφωση των εντάσεων με το Ισραήλ, που πιθανόν να κλιμακωθούν σε σύγκρουση», ανέφερε η έκθεση, προειδοποιώντας ότι το Ισραήλ πρέπει να είναι προετοιμασμένο για άμεση αντιπαράθεση με την Τουρκία. Καταγράφεται, επίσης, ότι «η απειλή από τη συμμαχία της Τουρκίας με τις φατρίες της Συρίας συνιστά μια νέα και σημαντική απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ, ακόμη πιο επικίνδυνη από εκείνη του Ιράν».
Την περασμένη Δευτέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπένιαμιν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, αφού επανέλαβε την «πολύ πολύ καλή σχέση με την Τουρκία και τον ηγέτη της», επαίνεσε τον Ταγίπ Ερντογάν για τις ενέργειές του στο συριακό: «Του είπα πώς έκανε αυτό που κανένας δεν είχε καταφέρει εδώ και 2.000 χρόνια, πήρε τον έλεγχο της Συρίας, να του το δώσουμε αυτό».
Σχετικά με τις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ, με φόντο τη Συρία και την ανησυχία του Ισραήλ για την τουρκική επιρροή στη χώρα, ο Τραμπ είχε να στείλει άλλο ένα μήνυμα: «Αν έχουν στο Ισραήλ πρόβλημα με την Τουρκία, νομίζω ότι μπορώ να το λύσω, αρκεί να είστε λογικοί» είπε απευθυνόμενος στον Νετανιάχου.
Ταγίπ Ερντογάν, Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαράα και Μπενιαμίν Νετανιάχου Θα τολμήσει η Αγκυρα; Το μεγάλο ερώτημα, εν μέσω πληροφοριών ότι η Τουρκία επιμένει να εκμεταλλευτεί τη σχέση της με το νέο καθεστώς στη Δαμασκό και να εγκαταστήσει δυνάμεις στη βάση Τ-4, είναι αν η Αγκυρα θα τολμήσει ένα τέτοιο βήμα.
Η υποχώρηση από τον στόχο της για στρατιωτική παρουσία στη Συρία, η αποδυνάμωση της επιρροής της στο καθεστώς Αλ Σαράα αλλά και γενικότερα στη Μέση Ανατολή και στις αραβικές υποθέσεις, θα αποτελούσε πλήγμα για τον πρόεδρο Ερντογάν. Ταυτόχρονα, όμως, όλοι αντιλαμβάνονται ότι η ευθεία αντιπαράθεση και η αμφισβήτηση της αεροπορικής υπεροχής του Ισραήλ μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφικά αποτελέσματα για την Τουρκία.
Το Ισραήλ θεωρεί ότι η ανάπτυξη αεροπορικών μονάδων ή αντιαεροπορικών όπλων από την Τουρκία στο έδαφος της Συρίας αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλειά του. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου συγκάλεσε, στις 23 Μαρτίου, Συμβούλιο Ασφαλείας, προκειμένου να εξεταστεί η απειλή της ενδεχόμενης επέκτασης της Τουρκίας στο συριακό έδαφος.
Μεταφορά των S400; Οι πληροφορίες, οι οποίες πάντως δεν έχουν επιβεβαιωθεί από επίσημη τουρκική πηγή, ανέφεραν ότι η Τουρκία σκοπεύει να μεταφέρει στη Συρία τουρκικούς πυραύλους Hisar, ενώ υπήρχαν σενάρια ακόμη και για μεταστάθμευση τουρκικών F-16 στη βάση Τ-4 στην Παλμύρα. Επιπλέον, κυκλοφόρησαν φήμες περί μεταφοράς των S-400, που έχει αγοράσει η Τουρκία από τη Μόσχα, και εγκατάστασής τους στη Συρία. Ορισμένοι Τούρκοι αναλυτές υποστήριξαν μάλιστα ότι με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία θα απαλλαγεί από το πρόβλημα που την κρατά αποκλεισμένη από το πρόγραμμα των F-35, ενώ ταυτόχρονα θα προσφέρει ισχυρή αντιαεροπορική κάλυψη στη Συρία.
Βεβαίως, αυτό είναι κάτι που δύσκολα θα αποδεχθούν οι Αμερικανοί, ενώ οι Ισραηλινοί δεν θα επιτρέψουν την ανάπτυξη των τουρκικών S-400 σε συριακό έδαφος. Η Ισραηλινή Αεροπορία έχει αποδείξει και στις πρόσφατες επιθέσεις της εναντίον του Ιράν ότι διαθέτει τους τρόπους για την εξουδετέρωση ακόμα και αυτού του τύπου της ισχυρής αεράμυνας.
Ανήλικο αγόρι επιδεικνύει στον φακό μία βόμβα που φέρει εμφανώς ισραηλινή «ταυτότητα» Για την Τουρκία οι προκλήσεις είναι μεγάλες, ειδικά αν αναλυθούν και οι προσπάθειές της στο πρόσφατο παρελθόν να αποκτήσει έστω και μερικό έλεγχο του εναέριου χώρου της Συρίας, καθώς και η κατάληξη των προσπαθειών της Ρωσίας και του Ιράν να ανταγωνιστούν το Ισραήλ, εξασφαλίζοντας την αεράμυνα της Συρίας.
Συγκατάθεση Μόσχας; Η Ρωσία, μετά την κατάρριψη του Su-24 που είχε παραβιάσει τον εναέριο χώρο της Τουρκίας το 2015, ουσιαστικά έθεσε πλήρες απαγορευτικό στην Τουρκική Αεροπορία, μεταφέροντας στη Συρία το σύστημα S-400 Triumf. Ακόμη και μετά την εξομάλυνση των σχέσεων, η Τουρκία ζητούσε την άδεια των Ρώσων για να διεξάγει επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων το 2016, το 2018 και το 2019. Αντίθετα, η Μόσχα φάνηκε να συνεργάζεται όλο αυτό το διάστημα με το Ισραήλ, επιτρέποντας ουσιαστικά τις επιχειρήσεις της Ισραηλινής Αεροπορίας εναντίον στόχων στο συριακό έδαφος, που αφορούσαν κυρίως ιρανικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμούς.
Ακόμη και το Ιράν, στη διάρκεια της στενής σχέσης που είχε αναπτύξει με το καθεστώς Ασαντ, προσπάθησε να ενισχύσει την αεράμυνα της Συρίας, αλλά χωρίς επιτυχία. Η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία, με επιδρομές, κατέστρεψε το ρωσικό πυραυλικό σύστημα TOR μόλις εγκαταστάθηκε στη βάση Τ-4, ενώ αργότερα απέτυχαν και οι προσπάθειες για ανάπτυξη εξελιγμένων ιρανικών πυραύλων.
Αυτή η κατάσταση προσέφερε στο Ισραήλ την αεροπορική υπεροχή πάνω από τη Συρία. Η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στόλο F-16 στο ΝΑΤΟ και τον τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο, βρίσκεται όμως πίσω από το Ισραήλ που κατέχει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως σε αριθμό F-16 και διαθέτει μεγάλο στόλο από F-15, καθώς και έναν ισχυρό στόλο από F-35, δύο τύπους αεροσκαφών που δεν διαθέτει η Τουρκία.
Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει μια ισχυρή αμυντική βιομηχανία και δημιουργεί ένα σύστημα αεράμυνας, τον «Steel Dome», με τα σημερινά δεδομένα δεν έχει τη δυνατότητα αποτροπής απέναντι στα ισραηλινά F-35.
Eurofighter και Meteor Η Τουρκία επιδιώκει να αυξήσει τις δυνατότητές της στον αέρα με την απόκτηση του Eurofighter Typhoon και του πυραύλου αέρος-αέρος μεγάλου βεληνεκούς Meteor. Ομως, η υλοποίηση αυτών των παραγγελιών θα απαιτήσει ένα μακρό χρονικό διάστημα και μέχρι να ολοκληρωθεί, το Ισραήλ θα έχει ήδη προμηθευτεί περισσότερα F-35 και τα ακόμη πιο προηγμένα F-15. Το 2024, το Ισραήλ υπέγραψε συμφωνία για την αγορά ακόμη 25 F-35, που θα αυξήσουν τον στόλο του σε 75 αεροσκάφη, καθώς και για την απόκτηση 25 νέων F-15EX.
Η κατάσταση, όπως διαμορφώνεται στο πεδίο, λειτουργεί προς το παρόν αποτρεπτικά για μια ευθεία αμφισβήτηση της αεροπορικής ισχύος του Ισραήλ, κάτι που φυσικά επηρεάζει άμεσα και τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας. Ως εκ τούτου, η Αγκυρα θα υποχρεωθεί να κινηθεί και σε άλλα επίπεδα προκειμένου να διατηρήσει την επιρροή της στη Συρία και να μην παρουσιάσει εικόνα αδυναμίας…
Το διπλωματικό παζλ Σε αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται, και καθώς ακόμη δεν έχει υπάρξει συγκεκριμένο δείγμα γραφής για τις προθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την Τουρκία, το Ισραήλ έχει διαμορφώσει και ένα διπλωματικό πλαίσιο, το οποίο έχει διασωθεί παρά τον πόλεμο της Γάζας.
Με τις αραβικές χώρες, παρά τις επιθετικές δηλώσεις, έχουν διατηρηθεί οι διπλωματικές σχέσεις και επαφές και είναι γνωστό ότι παραμένει προτεραιότητα του Τραμπ η ολοκλήρωση των Συμφωνιών Αβραάμ για τη συμφιλίωση του Ισραήλ με τους Αραβες. Στην επίσκεψη που πρόκειται να πραγματοποιήσει σύντομα στο Ριάντ, ο Τραμπ θα θέσει επί τάπητος αυτή τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στη Μέση Ανατολή, η οποία πιθανότατα θα ανοίξει τον δρόμο για τον τερματισμό των συγκρούσεων στη Γάζα και για την υλοποίηση μεγάλων έργων, όπως αυτό του Διαδρόμου IMEC, ο οποίος, υπενθυμίζεται, παρακάμπτει την Τουρκία.
Για το Ισραήλ, στρατηγικού χαρακτήρα είναι και η σχέση του με την Ελλάδα και την Κύπρο, τις δύο ευρωπαϊκές χώρες της περιοχής, οι οποίες, εκτός των άλλων, προσφέρουν στρατηγική διέξοδο προς τη Μεσόγειο σε ένα «περικυκλωμένο» από μη φιλικούς γείτονες Ισραήλ. Η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου εκ των πραγμάτων φέρνει πιο κοντά το Ισραήλ στην Αθήνα και τη Λευκωσία, καθώς πλέον υπάρχει ένας δίαυλος συνεννόησης για την αποτροπή της ανεξέλεγκτης επέκτασης της τουρκικής επιρροής στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Αυτή η σχέση γίνεται ακόμη πιο ουσιαστική και αποκτά βάθος με τις εξαγγελίες για προμήθεια υπερσύγχρονων ισραηλινών αμυντικών συστημάτων και ακόμη και για συμπαραγωγή με την Ελλάδα, τα οποία θα αποτελέσουν τον κορμό για την ελληνική αντιαεροπορική ασπίδα, ενώ ήδη η Λευκωσία έχει προμηθευτεί για πρώτη φορά ισραηλινά αντιπυραυλικά συστήματα.
Το ρευστό σκηνικό που διαμορφώνεται απαιτεί συνεχή και συστηματική προσπάθεια για τη διατήρηση των σχέσεων καθώς, μελλοντικά και με την παρέμβαση των ΗΠΑ, μπορεί να επιχειρηθεί -όπως έγινε και στο πρόσφατο παρελθόν- ένας συμβιβασμός μεταξύ Αγκυρας και Τελ Αβίβ. Υπάρχουν, άλλωστε, φωνές τόσο στο Ισραήλ όσο και στις ΗΠΑ που καλούν στην εξεύρεση ενός ελάχιστου πεδίου συνεννόησης και συνεργασίας των δύο μεγάλων συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή.
Μέχρι τότε, πάντως, και καθώς το χάσμα που χωρίζει τις δύο χώρες γίνεται όλο και πιο βαθύ, αποκτώντας και ιδεολογικά και γεωπολιτικά χαρακτηριστικά, η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν κάθε συμφέρον να επενδύσουν σε αυτό το πλέγμα σχέσεων, το οποίο τείνει πρωτίστως προς το Ισραήλ, αλλά και προς τις αραβικές χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο.
Η αναμέτρηση της Τουρκίας με το Ισραήλ για την περιφερειακή κυριαρχία θα είναι σκληρή, με το Ισραήλ να έχει αυτή τη στιγμή το πάνω χέρι, και από την έκβασή της θα διαμορφωθεί το νέο σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, το οποίο φυσικά έχει ζωτική σημασία και για την Ελλάδα…
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image , AFP / Visual Hellas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου