Η αρχιτέκτονας πίσω από τα εστιατόρια Pharaoh και Ιώδιο

Πίσω από τα πιο πολυσυζητημένα εστιατόρια της Αθηναϊκής γαστρονομικής σκηνής βρίσκεται η αρχιτέκτονας Χρυσοκώνα Μαύρου. Pharaoh, μια αρχιτεκτονική ιστορία φωτός, ήχου και μνήμης
Η Χρυσοκώνα Μαύρου είχε εντυπωσιάσει το αθηναϊκό κοινό με το «Pharaoh», ένα wine bar-restaurant που κατάφερε να συνδέσει την αθηναϊκή παράδοση με μια σύγχρονη αισθητική ωριμότητα. Το έργο αυτό, βραβευμένο στα Grail Awards ως καλύτερος χώρος εστίασης του 2024, θεωρείται σήμερα ορόσημο για τη νέα γενιά ελληνικής αρχιτεκτονικής εστιατορίων.


Το Pharaoh στα Εξάρχεια


Pharaoh

Η αρχιτέκτονας αντιμετώπισε το «Pharaoh» σαν μια άσκηση ειλικρίνειας. Η επιλογή των ακατέργαστων υλικών, η εκτεταμένη χρήση μπετόν και ξύλου, οι εμφανείς φθορές και οι πατίνες δεν αποτελούν αισθητικά “τρικ”, αλλά οργανικά στοιχεία ενός χώρου που μιλά τη δική του γλώσσα -της Αθήνας των αντιθέσεων και της ανεπιτήδευτης γοητείας. Στο κέντρο του «Pharaoh» δεσπόζει το μπαρ, γύρω από το οποίο εκτυλίσσεται όλη η ζωή του χώρου. Το φως είναι χαμηλό, με έμφαση στα σημεία δραστηριότητας, ενώ ο ήχος, προερχόμενος αποκλειστικά από βινύλια, δημιουργεί μια σχεδόν αναλογική ατμόσφαιρα. «Ήθελα ο επισκέπτης να αισθάνεται ότι ο χρόνος εδώ κυλά αλλιώς· πιο αργά, πιο συνειδητά», αναφέρει η αρχιτέκτονας. Το αποτέλεσμα είναι ένας χώρος που μοιάζει να υπήρχε πάντα εκεί, σαν κομμάτι της ίδιας της γειτονιάς.


Pharaoh


Pharaoh

Η σύνθεση του Pharaoh αντλεί έμπνευση από την έννοια της “τελετουργίας”. Η προετοιμασία του φαγητού στις ξυλόσομπες, τα φυσικά κρασιά, ο ήχος της βελόνας πάνω στο βινύλιο, όλα λειτουργούν σαν κομμάτια ενός ενιαίου συστήματος αισθήσεων. «Ο στόχος δεν ήταν να εντυπωσιάσουμε, αλλά να δημιουργήσουμε μια αυθεντική εμπειρία», σημειώνει. Ο χώρος, χωρίς ίχνος επιτήδευσης, αποπνέει μια γήινη πολυτέλεια που συνδυάζει την ατμόσφαιρα παλιού αθηναϊκού καφενείου με τη φινέτσα μιας σύγχρονης μπρασερί.

Η επιτυχία του «Pharaoh» έδειξε πως η ουσία της αρχιτεκτονικής δεν βρίσκεται πάντα στην καινοτομία, αλλά στη δύναμη της απλότητας. «Δεν με ενδιαφέρει να δημιουργώ τάσεις· με ενδιαφέρει οι χώροι να αντέχουν στον χρόνο», λέει η Χρυσοκώνα Μαύρου.

Το ΙΩDIO του ελληνικού καλοκαιριού
Στο ψαροφαγικό ΙΩDIO η αισθητική της Χρυσοκώνας Μαύρου ισορροπεί ανάμεσα στο formal dining και τη σύγχρονη αρχιτεκτονική καθαρότητα. Μέσα στον ίδιο χώρο, συνυπάρχουν οι αυστηρές γεωμετρίες των μαύρων καθισμάτων και των τραπεζιών με τα λευκών τραπεζομάντηλων με το
“narrative” των τοιχογραφιών που περιέχουν θαλάσσιες και μυθολογικές μορφές παραπέμποντας στη Μεσόγειο. Η “σκηνογραφική” παρουσίαση του εστιατορίου από την αρχιτέκτονα του συμπληρώνεται από τον φωτισμό που καταφέρνει να αναδεικνύει, χωρίς να καταφεύγει σε ανεπιθύμητες υπερβολές.



Το ΙΩDIO στο Κολωνάκι


ΙΩDIO

Το ΙΩDIO εμφανίζεται ως μια εστία σύγχρονης αρχιτεκτονικής, η οποία όμως, δεν αποχωρίζεται την απαραίτητη για το real “luxury” δόση ψυχραιμίας ενώ παράλληλα αφηγείται, μια διαφορετική σε σχέση με το Pharaoh, ιστορία: πιο μεσογειακή, πιο φωτεινή, πιο καλοκαιρινή. Η αρχιτέκτονας μας μίλησε για έναν χώρο που γεννήθηκε από την ανάμνηση του ελληνικού καλοκαιριού. Η εικόνα του ψαροντουφεκά που επιστρέφει στη στεριά με τη φρέσκια ψαριά του γίνεται η αφετηρία της σύνθεσης. Το λευκό, το μπλε και το καφέ λειτουργούν ως οι τρεις βασικές χρωματικές συντεταγμένες. Το λευκό παραπέμπει στην καθαρότητα και στη διαύγεια του φωτός, το μπλε στη θάλασσα που αναπνέει λίγο πιο κάτω από το αστικό τοπίο, και το καφέ στην υλικότητα του εδάφους, στο φυσικό όριο όπου η στεριά συναντά τη θάλασσα. Αυτή η παλέτα των τριών χρωμάτων, δημιουργεί την επίσης περιζήτητη, αίσθηση γαλήνης και ισορροπίας, αλλά και μια διακριτική πολυτέλεια.


Το ΙΩDIO στο Κολωνάκι



Το μάρμαρο, το ξύλο και το μπετόν συνυπάρχουν χωρίς να ανταγωνίζονται. Το κάθε υλικό αφήνει τη δική του “ανάσα”, τα δικά του ακανόνιστα μοτίβα και τις μικρές ατέλειες που χαρίζουν ζωή. Στο ΙΩDIO η πέτρα αποκτά ρόλο αφηγηματικό: ένα κομμάτι μάρμαρο, που θυμίζει κοραλλιογενή ύφαλο δεσπόζει σαν φυσικό γλυπτό, ενισχύοντας τη σύνδεση με τη θάλασσα. Ο χώρος δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει, αλλά να αγκαλιάσει την εμπειρία του φαγητού μέσα από την υλικότητα και τη φωτεινότητά του.

Το μπαρ, τοποθετημένο στο κέντρο της κάτοψης, λειτουργεί ως αρχιτεκτονικός πυρήνας και σκηνικό εργαλείο. Είναι το σημείο γύρω από το οποίο αναπτύσσεται η ζωή του εστιατορίου, οι κινήσεις των σερβιτόρων, οι συζητήσεις, οι πρώτες γουλιές κρασιού. Επενδυμένο με μάρμαρο που αποκαλύπτει τις φλέβες του, φωτίζεται με τρόπο που αποδίδει τη φυσική λάμψη του λίθου, προσθέτοντας μια αίσθηση χειροποίητης πολυτέλειας. Αυτή η πολυτέλεια δεν έχει σχέση με τη χλιδή, αλλά αντιθέτως, με την ακρίβεια και τον σεβασμό στην ύλη. Ο φωτισμός αποτελεί καθοριστικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής αφήγησης. Ο επισκέπτης αισθάνεται ότι βρίσκεται μέσα σε μια ήπια θεατρικότητα, όπου κάθε πιάτο γίνεται πρωταγωνιστής και κάθε γωνιά έχει το δικό της βάθος. Το φως δεν προβάλλει απλώς, αλλά καθοδηγεί την εμπειρία.

Η λεπτομέρεια είναι δύναμη
Η αρχιτέκτονας μας ανέφερε, ότι για εκείνη «το εστιατόριο είναι σκηνή και ο επισκέπτης, θεατής και συμμετέχων μαζί». Αυτή η προσέγγιση φαίνεται καθαρά στο “ΙΩDIO”: το περιβάλλον δεν είναι απλώς φόντο, αλλά μέρος της αφήγησης. Η σκηνοθεσία του χώρου, με τις καθαρές γεωμετρίες και τα επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος, ενθαρρύνει τον επισκέπτη να παρατηρεί, να βιώνει και να ανακαλύπτει. Η ίδια, γνωστή για την προτίμησή της στα τοπικά και βιώσιμα υλικά, αποφεύγει το πλαστικό και γενικότερα, τις επιφανειακές λύσεις. Το ΙΩDIO δεν είναι ένα project που επιδιώκει να μπει σε τάσεις· είναι μια σπουδή στη διαχρονικότητα. Οπως η ίδια σημειώνει: «δεν με ενδιαφέρει να ανήκω σε ένα ρεύμα, αλλά να δημιουργώ χώρους που αντέχουν στον χρόνο». Η εξωτερική ζώνη του εστιατορίου σε αντίθεση με την εσωτερική σκηνοθεσία διατηρεί μια πιο ανέμελη και κοινωνική ατμόσφαιρα. Ο χώρος ανοίγει προς το κολωνακιώτικο τοπίο, αφήνοντας τον αέρα και τους ήχους της πόλης να διαπερνούν τη σκηνή. Εδώ, η εμπειρία αποκτά άλλη ποιότητα· λιγότερο σκηνοθετημένη, αλλά εξίσου προσεγμένη.




Smells like team spirit
Η συνεργασία της Χρυσοκώνας Μαύρου με τους ιδιοκτήτες και τον σεφ υπήρξε, όπως η ίδια είπε, «ουσιαστική και δημιουργική». Από τις πρώτες συζητήσεις, ζητά εικόνες και αναφορές για να κατανοήσει όχι μόνο την αισθητική προτίμηση, αλλά και την εμπειρία που θέλουν να προσφέρουν. Για το ΙΩDIO υπήρχε από την αρχή μια κοινή αναφορά στη θάλασσα και το ζητούμενο ήταν ένας χώρος που θα προσφέρει πολυτέλεια με οικειότητα, ένα περιβάλλον που θα απευθύνεται στο κοινό του Κολωνακίου, χωρίς να χάνει όμως την αυθεντικότητά του. Στην ευρύτερη σκηνή της ελληνικής αρχιτεκτονικής, το ΙΩDIO εντάσσεται σε μια νέα γενιά έργων που αναθεωρούν τη σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής και γαστρονομίας. Δεν επιδιώκει να κάνει εντύπωση μέσα από εκκεντρικότητα ή υπερβολή. Η δύναμή του έγκειται στην πειθαρχημένη καθαρότητα της σύνθεσης, στην αίσθηση μέτρου, στην ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό και το τεχνητό. Είναι ένας χώρος που μοιάζει να υπήρχε πάντα εκεί, αναμένοντας απλώς τη σωστή στιγμή να αποκαλυφθεί. Οπως και το ελληνικό καλοκαίρι που ενέπνευσε τη δημιουργία του, πρέπει να παραμένει απλό, ουσιαστικό και διαχρονικό.

Η αρχιτέκτονας βλέπει το φαγητό όχι μόνο ως εμπειρία γεύσης, αλλά ως κομμάτι της αρχιτεκτονικής σύνθεσης: «Η αρχιτεκτονική είναι το πλαίσιο της γεύσης και η γαστρονομία η ψυχή του χώρου». Το αποτέλεσμα είναι ένας χώρος που δεν μένει απλώς στη μνήμη, αλλά κατοικεί μέσα μας, όπως μια εικόνα καλοκαιριού που δεν ξεθωριάζει ποτέ.