Κατανοώντας τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

 Γράφει η κυρία Ξένη – Νεκταρία Παπασαραντοπούλου, Ειδικός Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, συνεργάτης Αθηναϊκής Mediclinic Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια προοδευτική ασθένεια που επηρεάζει τους αεραγωγούς των πνευμόνων, καθιστώντας την αναπνοή όλο και πιο δύσκολη με την πάροδο του χρόνου. Κάθε χρόνο, η τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου (20 Νοεμβρίου 2024) έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για τη ΧΑΠ, με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης για τη νόσο, η οποία αφορά εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Ο όρος ΧΑΠ χρησιμοποιείται ως όρος «ομπρέλα», με σκοπό να περιγράψει ένα σύνολο από βλάβες του αναπνευστικού συστήματος, οι οποίες προκαλούν περιορισμό της ροής του αέρα στους αεραγωγούς των πνευμόνων. Στην ομπρέλα αυτή συγκαταλέγονται η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Στη χρόνια βρογχίτιδα, οι αεραγωγοί φλεγμαίνουν και παράγουν υπερβολική βλέννα, γεγονός που οδηγεί σε βήχα και δυσκολία στην αναπνοή. Το εμφύσημα από την άλλη, περιλαμβάνει βλάβη στις κυψελίδες των πνευμόνων, μειώνοντας την ικανότητα των πνευμόνων να μεταφέρουν οξυγόνο στην κυκλοφορία του αίματος.


Η ΧΑΠ προκαλείται κυρίως από μακροχρόνια έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες που ερεθίζουν και βλάπτουν τους πνεύμονες. Ως επί το πλείστον, αυτή η έκθεση προέρχεται από το κάπνισμα, ενώ συμβάλλουν επίσης οι ρύποι, η σκόνη και οι χημικές αναθυμιάσεις.

Στην Ελλάδα, η ΧΑΠ επηρεάζει περίπου το 8,4-10% των ενηλίκων άνω των 35 ετών, με υψηλότερο επιπολασμό σε αστικές περιοχές όπως η Αθήνα, φτάνοντας έως και το 13,6%. Τα ποσοστά αυτά είναι από τα υψηλοτέρα στην Ευρώπη, πιθανώς λόγω των υψηλών ποσοστών καπνίσματος και περιβαλλοντικών παραγόντων. Παρά τις κάποιες προσπάθειες δημόσια υγείας, η επιβάρυνση της ΧΑΠ στην Ελλάδα παραμένει σημαντική. Οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ΧΑΠ αποτελούν επίσης πηγή ανησυχίας, με τις τάσεις να δείχνουν βραδύτερη μείωση της θνησιμότητας από ΧΑΠ σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.


Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα της ΧΑΠ τείνουν να αναπτύσσονται σταδιακά, οδηγώντας συχνά τους ανθρώπους να τα αποδίδουν στη γήρανση, στην έλλειψη φυσικής κατάστασης ή στον «βήχα του καπνιστή». Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσπνοια (ειδικά με δραστηριότητα), επίμονο βήχα (συχνά με βλέννα) και συχνές αναπνευστικές λοιμώξεις. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί κόπωση και συριγμός. Εάν εσείς ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο αντιμετωπίζετε οποιαδήποτε από αυτά τα σημάδια, είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια – η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής. Η σπιρομέτρηση είναι η εξέταση που μπορεί να ανιχνεύσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) προτού καν εμφανιστούν οποιαδήποτε συμπτώματα.


Ποιος κινδυνεύει;
Το κάπνισμα είναι μακράν ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για ΧΑΠ, με περίπου το 75% των περιπτώσεων ΧΑΠ να συνδέονται με τη χρήση καπνού. Ωστόσο, οι μη καπνιστές μπορούν επίσης να αναπτύξουν την ασθένεια. Η μακροχρόνια έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, το παθητικό κάπνισμα, η σκόνη και οι χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας αυξάνουν τον κίνδυνο. Το γενετικό υπόβαθρο μπορεί επίσης να διαδραματίσει κάποιο ρόλο, αν και είναι λιγότερο συχνά. Τα άτομα άνω των 40 ετών είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με ΧΑΠ, αν και οποιοσδήποτε –ασχέτως ηλικίας– έχει εκτεθεί σε ερεθιστικούς/επιβλαβείς παράγοντες για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να κινδυνεύει.

Ζώντας με ΧΑΠ – θεραπεία
Αν και η ΧΑΠ δεν μπορεί να θεραπευτεί, μπορεί να αντιμετωπιστεί. Η διακοπή του καπνίσματος είναι το πιο σημαντικό βήμα που μπορεί να κάνει κάποιος με ΧΑΠ. Ακόμη και μετά από χρόνια καπνίσματος, η διακοπή μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη της νόσου. Υπάρχουν επίσης διάφορες θεραπείες, όπως εισπνεόμενα φάρμακα και οξυγονοθεραπεία, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Τα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης, τα οποία συνδυάζουν σωματική άσκηση, ασκήσεις αναπνοής και εκπαίδευση, έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τη συνολική ευεξία και τη σωματική λειτουργία σε άτομα με ΧΑΠ.

Πρόληψη και ευαισθητοποίηση
Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της ΧΑΠ είναι η αποφυγή του καπνού του τσιγάρου και η ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε ερεθιστικούς παράγοντες των πνευμόνων. Οι τακτικοί έλεγχοι, ιδιαίτερα για όσους έχουν ιστορικό καπνίσματος ή έκθεσης σε ρύπους, είναι απαραίτητοι για την έγκαιρη ανίχνευση.

Η ΧΑΠ είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, αλλά πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να μην το γνωρίζουν μέχρι να επηρεαστούν οι ίδιοι ή κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο. Με την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση των βασικών σημείων της ασθένειας, μπορούμε να συμβάλουμε στη μείωση των επιπτώσεων της νόσου ατομικά και κοινωνικά.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και με στόχο την έγκαιρη πρόληψη, η Αθηναϊκή Mediclinic και τα Πολυϊατρεία Medifirst προσφέρουν εξέταση από Πνευμονολόγο και σπιρομέτρηση στην προνομιακή τιμή των 35€. Η προσφορά ισχύει από την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου έως και την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου.