Η άγνωστη ιστορία του Κωνσταντίνου Κουκίδη: Μύθος ή αλήθεια για τον θρύλο της Ακρόπολης (vid)

Σαν σήμερα, 27 Απριλίου του 1941, τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Αθήνα.Στους πρόποδες της Ακρόπολης, μια λιτή μαρμάρινη στήλη τιμά έναν Έλληνα με το όνομα Κωνσταντίνος Κουκίδης. Το μνημείο τοποθετήθηκε τον Οκτώβριο του 2000 από τον Δήμο Αθηναίων, αναγνωρίζοντας έναν άνθρωπο που – σύμφωνα με τον θρύλο – προτίμησε τον θάνατο από την ταπείνωση.

Η αφήγηση τον θέλει να είναι εύζωνας, 17-20 ετών, που φρουρούσε την ελληνική σημαία στην Ακρόπολη την ημέρα της γερμανικής εισβολής στην Αθήνα, στις 27 Απριλίου 1941. Όταν του ζητήθηκε να την υποστείλει για να τοποθετηθεί στη θέση της η σβάστικα, υπάκουσε αλλά αρνήθηκε να την παραδώσει. Αντίθετα, την τύλιξε γύρω από το σώμα του και πήδηξε στο κενό από τον ιερό βράχο.



Η πρώτη καταγραφή και η αχλή του μυστηρίου

Η πρώτη γραπτή αναφορά στο περιστατικό έγινε από τη βρετανική εφημερίδα Daily Mail τον Ιούνιο του 1941, χωρίς σαφή χρονολογία και με πολλά κενά. Το όνομα «Κουκίδης» φαίνεται να προήλθε από δημοσιογράφο της εποχής και όχι από επίσημη πηγή. Η έλλειψη επιβεβαιώσεων από στρατιωτικά ή κρατικά αρχεία ενίσχυσε την αμφισβήτηση.

Μια φωτογραφία από το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» (28/4/1941) δείχνει τις σημαίες της Ελλάδας και της Γερμανίας να κυματίζουν μαζί στην Ακρόπολη, προκαλώντας επιπλέον ερωτήματα: κατέβηκε ποτέ η ελληνική σημαία εκείνη τη μέρα; Και αν όχι, τι πραγματικά συνέβη;
Μαρτυρίες χωρίς ταυτότητα

Τα χρόνια που ακολούθησαν, εμφανίστηκαν αρκετές μαρτυρίες – κυρίως προφορικές – για την ύπαρξη και τη θυσία του Κουκίδη. Από τον αντιστασιακό Κώστα Κωστόπουλο, που αναφέρει την ανεύρεση της σορού του στην Πλάκα, μέχρι τον Σπύρο Μήλα, που αργότερα δήλωσε αυτόπτης μάρτυρας της αυτοκτονίας. Ούτε μία όμως από αυτές δεν αναφέρει το όνομα «Κουκίδης».


Ο ιστορικός Τάσος Κοντογιαννίδης προσθέτει πως ο νεαρός δεν ήταν εύζωνας, αλλά μέλος της ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωση Νεολαίας), που φυλούσε συμβολικά τη σημαία, αλλά και πάλι, χωρίς τεκμηρίωση. Ακόμα και ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, στα απομνημονεύματά του, μιλά για έναν «Έλληνα φρουρό» που αυτοκτόνησε για να μη δει την ύψωση της εχθρικής σημαίας.
Η έλλειψη αποδείξεων και η δύναμη του συμβολισμού

Από στρατιωτικά αρχεία, ληξιαρχεία, ακόμα και την καταγραφή των ευζώνων, δεν προκύπτει η ύπαρξη του Κωνσταντίνου Κουκίδη. Ο ίδιος ο Αντιστράτηγος Ιωάννης Κακουδάκης από το ΓΕΣ επιβεβαίωσε δημόσια ότι δεν εντοπίστηκε κανένας στρατιώτης με αυτό το όνομα. Το ίδιο δήλωσε και ο επιλοχίας Ανδρέας Μαχιμάρης.
Ωστόσο, η ιστορία δεν σβήστηκε. Καλλιτέχνες, συγγραφείς, αντιστασιακοί και πολιτικοί τη διατήρησαν ζωντανή – με αποκορύφωμα τα αποκαλυπτήρια του μνημείου από τον τότε δήμαρχο Δημήτρη Αβραμόπουλο, που δήλωσε χαρακτηριστικά: «Δεν έχει σημασία αν υπήρξε. Ο θρύλος γεννήθηκε από την πρώτη στιγμή και παραμένει ζωντανός».

Ανεξάρτητα από την ιστορική ακρίβεια, η φιγούρα του Κωνσταντίνου Κουκίδη λειτουργεί ως σύμβολο αυταπάρνησης, εθνικής αξιοπρέπειας και αντίστασης. Είτε υπήρξε είτε όχι, ενσαρκώνει την ψυχή ενός λαού που δεν σκύβει το κεφάλι – και ίσως αυτό είναι πιο ισχυρό από κάθε τεκμήριο.