Γιώργος Σεφέρης: «Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει…» - Η ιστορική δήλωση του κατά της χούντας στο BBC

Γιώργος Σεφέρης: «Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει…» - Η ιστορική δήλωση του κατά της χούντας στο BBC  Η μαγνητοφωνημένη δήλωση - ράπισμα στο καθεστώς της 21ης Απριλίου έφτασε λαθραία στο Λονδίνο - Η χούντα αντιδρώντας του αφαίρεσε τον τίτλο του πρέσβεως επί τιμή και το δικαίωμα χρήσης του διπλωματικού διαβατηρίου του Ο σπουδαίος ποιητής και ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Γιώργος Σεφέρης στις 28 Μαρτίου 1969 έσπασε για πρώτη φορά τη σιωπή του και μίλησε ανοιχτά κατά της χούντας. Μάλιστα ο Σεφέρης στη μαγνητοσκοπημένη δήλωση του δεν κρύφτηκε πίσω από το δάχτυλο του και καταφέρθηκε με σθένος εναντίον της χούντας.

Είναι ενδεικτικό ότι η κασέτα έφτασε λαθραία την ίδια μέρα στο Λονδίνο και την ίδια μέρα μεταδόθηκε από την ελληνική υπηρεσία του BBC, ενώ η αναμετάδοση του έγινε τόσο από την ελληνική υπηρεσία του Παρισιού όσο και από την Deutsche Welle.



«Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικά του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω, αυτό δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας. Έτσι, από τα χρόνια εκείνα ώς τώρα τελευταία έπαψα κατά κανόνα ν’ αγγίζω τέτοια θέματα. Εξάλλου τα όσα δημοσίευσα ώς τις αρχές του 1967, και η κατοπινή στάση μου (δεν έχω δημοσιέψει τίποτε στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία) έδειχναν, μου φαίνεται αρκετά καθαρά τη σκέψη μου.

Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατή συντομία, νά τι θα έλεγα: Κλείνουν δυο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς όλως διόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας, στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο.












Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης όπου, όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι’ αυτές να καταποντισθούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά. Δε θα μου είταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιές δε λογαριάζουν παρά πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς, δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτόν τον κίνδυνο.

Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μάς βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό. Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό, και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι Εθνική επιταγή. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό, να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω».

Η αντίδραση της χούντας



Η χούντα δεν έκατσε με σταυρωμένα τα χέρια και φανερά ενοχλημένη και με απόφαση του υπουργού Εξωτερικών Πιπινέλη αφαίρεσε από τον Σεφέρη τον τίτλο του πρέσβεως επί τιμή και το δικαίωμα χρήσης του διπλωματικού διαβατηρίου του. Σε μία προσπάθεια να δικαιολογηθεί είπε ότι η δήλωση του μεταδόθηκε από τη ραδιοφωνία της Σοβιετικής Ένωσης και άρα κάτι τέτοιο συνιστούσε αντεθνική προπαγάνδα. Την ίδια στιγμή ο φιλικά προσκείμενος Τύπος στους πραξικοπηματίες εξαπέλυσε επιθέσεις εναντίον του λέγοντας ότι «πούλησε την Κύπρο για να πάρει το Νόμπελ», χαρακτηρίζοντάς τον κρυφοκομμουνιστή και μίσθαρνο όργανο ξένων κυβερνήσεων.

Δύο χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα στις 20 Σεπτεμβρίου 1971 ο Σεφέρης πέρασε στην αιωνιότητα. Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στον Ιερό Ναό Mεταμορφώσεως τού Σωτήρος της οδού Kυδαθηναίων στην Πλάκα.

Δύο μέρες αργότερα τελέστηκε η νεκρώσιμη ακολουθία του υπό το άγρυπνο βλέμμα της χούντας καθώς μετετράπη σε αντιδικτατορική διαδήλωση. Η εκκλησία είχε γεμίσει με κόσμο ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των παριστάμενων ήταν νέες και νέοι, μαθητές και φοιτητές. Χιλιάδες λαού συνόδευσαν τον σπουδαίο νομπελίστα στην τελευταία του κατοικία στο Α΄Νεκροταφείο ενώ στην πρώτη γραμμή βρίσκονταν τα μέλη της ΕΚΙΝ.

Η νεκρική πομπή έγινε ένα με το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στο νεκροταφείο. Το ανθρώπινο ποτάμι εξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες αντιδικτατορικές πορείες (η αμέσως προηγούμενη ήταν η κηδεία του Γέρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου). Στη νεκρώσιμη πομπή προς το πρώτο νεκροταφείο μπροστά στην Πύλη του Αδριανού, το πλήθος σταμάτησε την κυκλοφορία και άρχισε να τραγουδά το (απαγορευμένο) τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη, σε στίχους Σεφέρη, από το ποίημά του «Άρνηση», «Στο περιγιάλι το κρυφό»





«Αυτή την ώρα, τα λόγια μου φαίνονται μικρά για το ανάστημα του ποιητή, μικρά για τη λύπη και την περηφάνια που μας γεμίζει το έργο του και το ήθος του. Εδώ και πολλά χρόνια, σε κρίσιμες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, ο ποιητής έσμιξε ποίηση και ελευθερία, αισθητική και ηθική, σε μια γνήσια και φυσική ενότητα, αφήνοντας μιάν υψηλή, παραδειγματική κληρονομιά σ’ ολόκληρο τον ελληνικό πολιτισμό. Ακόμα μια φορά σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα»…είπε ο Γιάννης Ρίτσος στον τελευταίο αποχαιρετισμό.