Γιατί ονομάζεται ο σεισμός «Εγκέλαδος»;

Ακούμε πολλές φορές στην τηλεόραση να γίνεται λόγος για «χτύπημα του Εγκέλαδου», κάθε φορά που μια σεισμική δόνηση προκαλεί ζημιές ή και θύματα σε κάποια περιοχή. Ξέρετε, όμως, γιατί ονομάζεται ο σεισμός Εγκέλαδος;
Στην ελληνική μυθολογία, ο Εγκέλαδος ήταν ο γιος του Τάρταρου και της Γης, και αρχηγός των Γιγάντων. Ο Εγκέλαδος σκοτώθηκε στην περιβόητη Γιγαντομαχία, όπου ο ρόλος του ήταν ιδιαίτερα σημαντικός.




Υπάρχουν διάφορες ιστορίες σχετικά με το πώς θανατώθηκε, όπως για παράδειγμα ότι τον κατακεραύνωσε ο Δίας. Ωστόσο, η πιο επικρατούσα παράδοση λέει ότι τον σκότωσε η θεά Αθηνά, ρίχνοντας επάνω του τη Σικελία ή το όρος Αίτνα.

Καταπλακωμένος, ο Εγκέλαδος καθώς κινείται και αναστενάζει προκαλεί σεισμούς και δημιουργεί ηφαίστεια ή τα κάνει να εκρήγνυνται. Και ετυμολογικά, εξάλλου, ο Εγκέλαδος είναι αυτός που έγκειται μέσα στη γη (λας)!

Έτσι, κατά τους αρχαίους Έλληνες ο Εγκέλαδος ήταν η θεότητα του σεισμού – και ιδίως του ηφαιστειακού. Κάπως έτσι έμεινε η ονομασία μέχρι τις ημέρες μας και τη χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε στο φαινόμενο του σεισμού.

Ο Εγκέλαδος στην Ελληνική Μυθολογία φέρεται ως αρχηγός των Γιγάντων, γιος του Τάρταρου και της Γης που έπαιξε όμως πρωτεύοντα ρόλο στη Γιγαντομαχία στην οποία και φονεύθηκε.

Για τον Εγκέλαδο και τον θάνατό του σώθηκαν πολλές παραδόσεις. Κατά μια εξ αυτών κατακεραυνώθηκε από τον Δία εναντίον του οποίου κινήθηκε, κατ΄ άλλη φονεύθηκε από τον ακόλουθο του Διονύσου τον Σειλινό, κατά τρίτη που είναι και η επικρατέστερη φονεύθηκε από την Αθηνά η οποία αφού τον έτρεψε σε φυγή έρριψε εναντίον του τη Σικελία ή το όρος Αίτνα με το οποίο και τον καταπλάκωσε.

Ο Εγκέλαδος κινούμενος και στενάζοντας ενίοτε μέσα στο τάφο του προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς.
Ο Παυσανίας αναφέρει και άλλη εκδοχή κατά την οποία η Αθηνά φόνευσε τον Εγκέλαδο ρίχνοντας επάνω του το τέθριππο άρμα της. Η εκδοχή αυτή υπήρξε από τα πιο προσφιλή θέματα πολλών καλλιτεχνών της αρχαιότητας, απαθανατίζοντας αυτή σε πλείστες μετώπες αρχαίων ναών όπως στον Παρθενώνα και στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.Τέτοιες παραστάσεις του αγώνα μεταξύ της Αθηνάς και του Εγκέλαδου βρίσκονται σε πολλά αγγεία καθώς επίσης κοσμούταν και ο πέπλος της Αθηνάς στα Παναθήναια.

Εξ όλων των παραπάνω συνάγεται σαφώς το συμπέρασμα ότι ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά και αρχική αντίληψη της έννοιας του Σεισμού και ιδιαίτερα εκείνου του Ηφαιστειακού εκ του οποίου τόσο έντονα είχε δεινοπαθήσει ο ελλαδικός χώρος. Συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι ότι τέκνα του Εγκέλαδου ήταν οι Γοργόνες, η Σφίγξ, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά «τέρατα» (γεωλογικά φαινόμενα) που απέκτησε από την ΄Έχιδνα και είχαν ταλαιπωρήσει τους πρωτοέλληνες.

• Ετυμολογικά ο Εγκέλαδος μάλλον αποτελεί σύντμηση (έγκειμαι + λας), που σημαίνει ο εγκατεστημένος στα πετρώματα, στο στερεό φλοιό της Γης.
• Λαογραφία: Ακόμη και σήμερα στη νέα ελληνική γλώσσα, η λέξη Εγκέλαδος χρησιμοποιείται ποιητικά για να περιγράψει το σεισμό.

("Το χτύπημα του Εγκέλαδου", "ο Εγκέλαδος ξαναχτύπησε με ένταση...")κ.τ.λ.