ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ: Μια μεταρρύθμιση που αξίζει τον κόπο

Γράφει Γιώργος Γκινοσάτης

Σε ένα σύγχρονο οικολογικό πρόγραμμα είναι επιβεβλημένη η διαχείριση των αστικών λυμάτων σε αντίθεση με την ανεξέλεγκτη διάθεση στο φυσικό περιβάλλον. Η ανεξέλεγκτη

διάθεση κυρίως μέσω μη στεγανών βόθρων χωρίς καμία επεξεργασία, μολύνει ανεπανόρθωτα το έδαφος, το υπέδαφος, τον υδροφόρο ορίζοντα και τις θάλασσες. Το πρόβλημα στην Ελλάδα αρχικά αντιμετωπίστηκε με την κατασκευή γιγαντιαίων κέντρων επεξεργασίας λυμάτων (ΚΕΛ), φαραωνικού τύπου, που εκτός των άλλων η μελέτη και η κατασκευή τους ήταν κομμένη και ραμμένη στα συμφέροντα των μεγάλων εργολάβων.

Η επεξεργασία περιοριζόταν αρχικά σε Α ή Β βαθμού και λόγω του μεγέθους των ΚΕΛ ήταν αδύνατον να διαχειριστούν τη λυματολάσπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ψυτάλεια, όπου κατασκευάστηκε το μεγαλύτερο ΚΕΛ της Ευρώπης και εξυπηρετεί ουσιαστικά όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής. Είναι γνωστά τα προβλήματα που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή, κυρίως λόγω της λυματολάσπης που συσσωρευόταν και χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να επιτευχθεί μια ικανοποιητική λειτουργία του, ενώ πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος αστοχίας που μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτες επιπτώσεις στο περιβάλλον γενικότερα και ειδικά στον Σαρωνικό.

Η ίδια λογική του γιγαντιαίου ΚΕΛ προσπάθησε να επιβληθεί επί σειρά ετών από την πολιτεία και στην Ανατολική Αττική με την κατασκευή ενός ΚΕΛ που θα «εξυπηρετούσε» τις ανάγκες 12 Δήμων. Τελικά, μετά από μακροχρόνιες κινητοποιήσεις των πολιτών και δυναμικές αντιδράσεις, κυρίως των κατοίκων των Σπάτων και της Αρτέμιδος, το σχέδιο αυτό που προωθούσαν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις καθώς και οι διοικήσεις της ΕΥΔΑΠ, ανετράπη.

Το επόμενο βήμα

Σήμερα η τεχνολογία έχει προχωρήσει, με την επεξεργασία Γ βαθμού σε συνδυασμό με μεμβράνες ανακτάται σχεδόν καθαρό νερό κατάλληλο για άρδευση, εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, πυρόσβεση κ.λπ. Ουσιαστικά, λοιπόν, δεν μιλάμε για επεξεργασία λυμάτων αλλά, μέσω αυτής, για ανακύκλωση νερού, που είναι τελείως απαραίτητο σε μια εποχή που ο πλανήτης έχει πρόβλημα επάρκειας νερού και πολλοί ισχυρίζονται, μάλλον ορθώς, ότι οι επόμενοι πόλεμοι θα είναι για το νερό.

Όσον αφορά στο μέγεθος των μονάδων επεξεργασίας σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο εφαρμόζεται η κατασκευή μικρών και ευέλικτων μονάδων π.χ. ανά Δήμο ή ομάδα όμορων Δήμων για τους εξής λόγους:

α) Η αστοχία τους είναι διαχειρίσιμη.

β) μειώνεται ο αριθμός των αντλιοστασίων που απαιτούνται για τη μεταφορά από μακρινές αποστάσεις, γεγονός που συμβάλει και στην μείωση των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που αυτά προκαλούν.

γ) Η κάθε τοπική κοινωνία διαχειρίζεται τα δικά της λύματα και ξεφεύγουμε από την λογική « τα σκουπίδια μου να πάνε στην αυλή του γείτονα»

δ) Η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να έχει τον κοινωνικό έλεγχο με τη συμμετοχή της στη σχεδίαση, την υλοποίηση και τη διαχείριση της λειτουργίας των μονάδων.

ε) Η κατασκευή δεν είναι πλέον αποκλειστικότητα των μεγαλοεργολάβων αφού μπορούν και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να την αναλάβουν.

Προϋποθέσεις

Ποίες είναι, λοιπόν, οι προϋποθέσεις για τη μελέτη και την κατασκευή αυτών των μονάδων;

1. Η πολιτεία σε συνεργασία με την πρωτοβάθμια – δευτεροβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση να εκπονήσει ένα ρυθμιστικό σχέδιο αποχετευτικού δικτύου με κύριο στόχο την ανάκτηση νερού.
2. Εκπόνηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε κάθε περίπτωση, με συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης και των φορέων πολιτών, που θα λαμβάνει υπόψη τη συνολική περιβαλλοντική επιβάρυνση κάθε περιοχής και από άλλες αιτίες.
3. Η χωροθέτηση να γίνεται σε χώρους που θα εξασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος, των αρχαιολογικών χώρων, των δασικών εκτάσεων, σε αραιοκατοικημένους χώρους με σεβασμό στην αισθητική της ευρύτερης περιοχής.
4. Κατοχυρωμένη επεξεργασία Γ βαθμού με μεμβράνες.
5. Τα βιομηχανικά τοξικά λύματα να μη διοχετεύονται στους αγωγούς και να πραγματοποιείται ειδική επεξεργασία απομόνωσης επικίνδυνων ουσιών.
6. Η λυματολάσπη να χρησιμοποιείται για παραγωγή ενέργειας χωρίς δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
7. Η μελέτη κατασκευής να συνοδεύεται από μελέτες για άρδευση, εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα, πυρόσβεση κ.λπ.
8. Ο τελικός αποδέκτης του πλεονάσματος νερού, που συνήθως είναι η θάλασσα, να επιλέγεται με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή διάχυση στο πέλαγος με αγωγό που θα καταλήγει σε μεγάλη απόσταση από την ακτή.
9. Τα εσωτερικά δίκτυα να κατασκευάζονται συγχρόνως με τη μονάδα ώστε όταν αυτή ολοκληρωθεί να εξυπηρετεί το μεγαλύτερο ποσοστό κατοίκων της τοπικής κοινωνίας.
10. Οι δεξαμενές επεξεργασίας να είναι κλειστού τύπου με σύστημα απόσμησης προσαρμοσμένες στο περιβάλλον και εάν είναι δυνατόν υπόγειες.
11. Πέριξ των χώρων της μονάδας να δημιουργούνται χώροι πρασίνου για αναβάθμιση της περιοχής.
12. Να λαμβάνεται σοβαρή μέριμνα για τις περιπτώσεις αστοχίας π.χ. δυνατότητα αποθήκευσης όγκου λυμάτων μεγαλύτερου της δυνατότητας επεξεργασίας.

Αν κάθε αρμόδιος φορέας, η πολιτεία, η περιφέρεια, η ΕΥΔΑΠ, προχωρήσει και υλοποιήσει ένα τέτοιο σχεδιασμό, τότε πραγματικά θα έχουμε μια μεταρρύθμιση προς όφελος του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών που πραγματικά αξίζει τον κόπο γιατί είναι σε διαφορετική λογική από τις μεταρρυθμίσεις που έχουν στόχο την επιβολή σκληρών νεοφιλελεύθερων πολιτικών σε όλα τα επίπεδα.

Τελειώνοντας, να σημειώσω ότι οι μελέτες και τα έργα, για πέντε περιοχές στην Ελλάδα μεταξύ των οποίων και οι Δήμοι Σπάτων – Αρτέμιδος και Ραφήνας – Πικερμίου, πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα διότι ήδη έχουν επιβληθεί από το ευρωπαϊκό δικαστήριο πρόστιμα, ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ τα οποία θα αυξάνονται κατά 3,64 εκατομμύρια ευρώ ανά εξάμηνο εφόσον δεν ολοκληρωθούν και λειτουργήσουν οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις αποχέτευσης.

epohi.gr